Üniversite Öğrencilerinde Somatizasyon Eğiliminin Yordanmasında Stresle Başa Çıkma Yöntemleri, Genel Öz Yeterlik İnancı ve Bilişsel Esnekliğin Rolü

Year 2023, Volume: 10 Issue: 2, 188 - 213, 31.05.2023

Merve Doğan Yatar Melis Seray Özden Yıldırım

https://doi.org/10.31682/ayna.861004

Abstract

Somatizasyon, zorlayıcı dışsal faktörlerin ya da bireylerin iç çatışmalarının yarattığı olumsuz duyguların beden üzerinden deneyimlenmesi ve ifade edilmesi olarak tanımlanmaktadır. Somatizasyonun tanılanması için öncelikle ilgili olabilecek organik hastalıkların elimine edilmesi gerektiği için kişilerin sağlık kuruluşlarında geçirdikleri zaman artmakta ve belirtilerin getirdiği rahatsızlıkların sürmesi nedeniyle bireysel ve sosyal yaşamları olumsuz bir şekilde etkilenmektedir. Bu nedenle somatizasyon eğilimi ile ilgili olabilecek demografik özelliklerin bilinmesinin tanı koyma sürecinde yardımcı olacağı düşünülmektedir. Bununla birlikte, somatizasyon eğiliminin kişilerin sorun çözme süreçlerindeki işlevsel olmayan davranışları ve tutumlarından kaynaklandığı düşünülmektedir. Bu savın araştırılması amacıyla Türkiye’deki üniversite öğrencileri evreninden rastgele seçilen 353 üniversite öğrencisinden veri toplanmış ve ilişkisel araştırma modeli kullanılan araştırmada veriler SPSS Paket Programı kullanılarak test edilmiştir. Çalışmada sonuç olarak somatizasyon eğiliminin cinsiyet, gelir düzeyi ve kardeş sayısı değişkenlerinin alt gruplarına göre farklılaştığı bulunmuştur. Somatizasyon eğiliminin stresle başa çıkma yöntemlerini kullanma, genel öz yeterlik ve bilişsel esneklik düzeyleriyle negatif yönde ilişkili olduğu görülmüştür. Bilişsel esneklik ve sosyal destek arama yöntemi ise somatizasyon eğilimi üzerinde yordayıcı rolü olan değişkenler olarak bulunmuştur.

Keywords

bilişsel esneklik, genel öz yeterlik, somatizasyon, stresle başa çıkma

The Predictive Roles of Coping with Stress Methods, General Self Efficacy Belief, and Cognitive Flexibility on Somatization Tendency among University Students

Abstract

Somatization is defined as the expression of negative emotions through the body which is caused by stressful external factors or internal conflicts of individuals. Since the psychological problems are expressed as a bodily symptom, medical experts might have difficulty to correctly diagnose individuals with somatization. The necessity of the elimination of organic causes can increase the time that people spend in the medical services and late diagnoses might affect personal and social lives negatively. Accordingly, the identification of risk factors for somatization tendency may facilitate the number of correct diagnoses. It has been proposed that somatic symptoms might result from dysfunctional behaviors and attitudes displayed during problem solving. To investigate this argument, data were collected from 353 randomly selected university students in Turkey. Using the relational research model, data were tested by using the SPSS package program. Results showed that somatization tendency differed based on gender, income, and sibling number. Somatization tendency was also found to be negatively associated with stress coping strategies, general self-efficacy, and cognitive flexibility. Cognitive flexibility and seeking social support were reported as the variables that have predictor roles on somatization tendency.

Keywords

cognitive flexibility, coping with stress, general self efficacy, somatization

References

• Adagide Demirel, S., Eğlence, R. ve Kaçmaz, E. (2011). Üniversite öğrencilerinin ruhsal durumlarının belirlenmesi. NEÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(1), 18-29.
• Akyol, S. U. (2013). Boşanmış ve boşanmamış aileye sahip ergenlerin yalnızlık, yaşam doyumu, sosyal destek ve bazı değişkenler açısından incelenmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Pamukkale Üniversitesi.
• Amerikan Psikiyatri Birliği. (2014). Ruhsal bozuklukların tanısal ve sayımsal elkitabı (DSM-5) (E. Köroğlu, Çev.). Hekimler Yayın Birliği. (2013)
• Aypay, A. (2010). Genel öz yeterlik ölçeği'nin (GÖYÖ) Türkçeye uyarlama çalışması. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(2), 113-131.
• Babacan, S. S. (2003). Hastalıkta ruh ve beden etkileşimi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 11(2), 519-524.
• Bornstein, R. F. ve Gold, S. H. (2008). Comorbidity of personality disorders And somatization disorder: a meta-analytic review. Journal of Psychopathology and Behavioral Assessment, 30(2), s. 154-161. https://doi.org/10.1007/s10862-007-9052-2
• Bailey, P. E. ve Henry, J. D. (2007). Alexithymia, somatization and negative affect in a community sample. Psychiatry Research, 150(1), 13-20. https://doi.org/10.1016/j.psychres.2006.05.024
• Bandura, A. (2010). Self-efficacy. The corsini encyclopedia of psychology (4. Basım). Wiley.
• Barlas, G. Ü., Karaca, S., Onan, N. ve Işıl, Ö. (2010). Üniversite sınavına hazırlanan bir grup öğrencinin kendilik algıları ve ruhsal belirtileri arasındaki ilişki. Psikiyatri Hemşireliği Dergisi, 1(1), 18-24.
• Billings, A. G. ve Moos, R. H. (1984). Coping, stress, and social resources among adults with unipolar depression. Journal of Personality and Social Psychology, 46(4), 877-891. https://doi.org/10.1037/0022-3514.46.4.877
• Buğa, A., Özkamalı, E., Altunkol Wise, F. ve Çekiç, A. (2018). Üniversite öğrencilerinin bilişsel esneklik düzeylerine göre sosyal problem çözme tarzlarının incelenmesi. Gaziantep Üniversitesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 2(1), 48-58.
• Canas, J., Quesada, J., Antoli, A. ve Fajardo, I. (2003). Cognitive flexibility and adaptability to environmental changes in dynamic complex problem-solving tasks. Journal Ergonomics, 46(5), 482-501. https://doi.org/10.1080/0014013031000061640
• Compas, B. E., Connor-Smith, J. K., Saltzman, H., Thomsen, A. H. ve Wadsworth, M. E. (2001). Coping with stress during childhood and adolescence: problems, progress, and potential in theory and research. Psychological Bulletin, 127(1), 87-127. https://doi.org/10.1037/0033-2909.127.1.87
• Cummings, N. A. (2005). Identifying and treating the somatizer: Integrated care's. İçinde W. T. O'Donohue, M. R. Byrd, N. A. Cummings ve D. A. Henderson (Edl.), Behavioral Integrative Care: Treatments That Work In The Primary Care Setting (ss. 161-176). https://doi.org/10.4324/9780203997987
• Çam, M. O., Öztürkturgut, E. ve Büyükbayram, A. (2014). Ruh sağlığı ve hastalıkları hemşireliğinde dayanıklılık ve yaratıcılık. Psikiyatri Hemşireliği Dergisi, 5(3), 160-163. https://doi.org/10.5505/phd.2014.64326
• Çelikkaleli, Ö. (2014). Bilişsel esneklik ölçeği’nin geçerlik ve güvenirliği. Eğitim ve Bilim, 39(176), 339-346. https://doi.org/10.15390/EB.2014.3466
• Dülgerler, Ş. (2000). İlköğretim okulu öğretmenlerinde Somatizasyon Ölçeği’nin geçerlik ve güvenirlik çalışması [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Ege Üniversitesi.
• Ekinci, E. A. (2018). Psikopatolojik belirtilerin narsisistik özellikler ve başa çıkma tarzları ile ilişkilerinin incelenmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Maltepe Üniversitesi.
• Folkman, S. ve Lazarus, R. S. (1986). Stress processes and depressive symptomatology. Journal of Abnormal Psychology, 95(2), 107-113. https://doi.org/10.1037/0021-843X.95.2.107
• Folkman, S. ve Lazarus, R. S. (1988). Coping as a mediator of emotion. Journal of Personality and Social Psychology, 54(3), 466-475. https://doi.org/10.1037/0022-3514.54.3.466
• Folkman, S., Lazarus, R. S., Gruen, R. J. ve DeLongis, A. (1986). Appraisal, coping, health status, and psychological symptoms. Journal of Personality and Social Psychology, 50(3), 571-579. https://doi.org/10.1037//0022-3514.50.3.571
• Geçtan, E. (1997). Psikodinamik psikiyatri ve normaldışı davranışlar (13. Basım). Remzi Kitabevi A.Ş.
• Gureje, O., Simon, G. E., Üstün, T. B. ve Goldberg, D. P. (1997). Somatization in cross-cultural perspective: A world health organization study in primary care. American Journal of Psychiatry, 154(7), 989-995. https://doi.org/10.1176/ajp.154.7.989
• Gündüz, B. (2013). Emotional intelligence, cognitive flexibility and psychological symptoms in pre-service teachers. Global Science Research Journals, 1(1), 12-20. https://doi.org/10.5897/ERR2013.1493
• Hiller, W., Rief, W. ve Brähler, E. (2006). Somatization in the population: from mild bodily misperceptions to disabling symptoms. Social Psychiatry and Psychiatric Epidemiology, 41(9), 704–712. https://doi.org/10.1007/s00127-006-0082-y
• Ionescu, T. (2012). Exploring the nature of cognitive flexibility. New Ideas in Psychology, 30(2), 190-200. https://doi.org/10.1016/j.newideapsych.2011.11.001
• Johnson, B. T. (2016). The relationship between cognitive flexibility, coping, and symptomatology in psychotherapy [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Marquette University.
• Kahriman, İ. ve Polat, S. (2003). Adölesanlarda aileden ve arkadaşlardan algılanan sosyal destek ve benlik saygısı arasındaki ilişki. Atatürk Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 6(2), 13-24.
• Kapıkıran, N. A. (2001). Lise öğrencilerindeki psikopatolojik belirtilerin cinsiyet ve sınıf değişkenleri açısından incelenmesi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 10(10), 34-39.
• Kaya, B. (1996). Sivas il merkezinde somatizasyon bozukluğunun epidemiyolojisi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Cumhuriyet Üniversitesi.
• Koh, K. B. (2013). Somatization and psychosomatic symptoms (1. Basım). Springer-Verlag.
• Köse, E. (2009). Yurtta kalan ve ailesiyle birlikte yaşayan lise öğrencilerinin yalnızlık ve sosyal destek düzeylerinin incelenmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Dokuz Eylül Üniversitesi.
• Ladwig, K. H., Marten Mittah, B., Erazo, N. ve Gündel, H. (2001). Identifying somatization disorder in a population-based health examination survey: Psychosocial burden and gender differences. Psychosomatics, 42(6), 511-518. https://doi.org/10.1176/appi.psy.42.6.511
• Lipowski, Z. J. (1988). Somatization: The concept and its clinical application. American Journal of Psychiatry, 145(11), 1358-1368. https://doi.org/10.1176/ajp.145.11.1358
• Mazlum, M. M. ve Atalay Mazlum, A. (2017). Sosyal bilimlerde araştırma yönteminin belirlenmesi. Route Educational and Social Science Journal, 4(4), 1-21. https://doi.org/10.17121/ressjournal.705
• Özdemir, İ. (2013). Aile yanında yaşayan ve ailesinden ayrı yaşayan üniversite öğrencilerinin algılanan sosyal destek, stresle başa çıkma tarzları, kaygı düzeyleri ve psikolojik belirtiler açısından karşılaştırılması [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Hacettepe Üniversitesi.
• Özenli, Y., Yoldaşcan, E., Topal, K. ve Özçürümez, G. (2009). Türkiye’de bir eğitim fakültesinde somatizasyon bozukluğu yaygınlığı ve ilişkili risk etkenlerinin araştırılması. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 10(2), 131-136.
• Roddenberry, A. ve Renk, K. (2010). Locus of control and self-efficacy: potential mediators of stress, illness, and utilization of health services in college students. Child Psychiatry ve Human Development, 41(4), 353–370. https://doi.org/10.1007/s10578-010-0173-6
• Sarıtaş-Atalar, D. ve Altan-Atalay, A. (2018). Ergenlik döneminde duygu düzenleme ve ruh sağlığı: Ana-babanın ve mizacın rolü. İçinde T. Bildik (Ed.), Ergenlik Dönemi ve Ruhsal Bozukluklar (ss. 84-90). Türkiye Klinikleri.
• Scherbaum, C. A., Cohen-Charash, Y. ve Kern, M. J. (2006). Measuring general self efficacy: A comparison of three measures using item response theory. Educational and Psychological Measurement, 66(6), 1047-1063. https://doi.org/10.1177/0013164406288171
• Silber, T. J. (2011). Somatization disorders: diagnosis, treatment, and prognosis. Pediatrics in Review, 32(2), 56-64. https://doi.org/10.1542/pir.32-2-56
• Silber, T. J. ve Pao, M. (2003). Somatization disorders in children and adolescents. Psychosocial Pediatrics, 24(8), 255-264. https://doi.org/10.1542/pir.24-8-255
• Smith, G. R. (1990). Somatization disorder in the medical setting. Google Kitaplar sitesinden alınmıştır: https://books.google.com.tr
• Şengüder, Ş. (2006). Lise I-III öğrencilerinde denetim odağı ile ruhsal sorunlar arasındaki ilişkinin belirlenmesi ve akademik başarı ile kıyaslanması [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Dokuz Eylül Üniversitesi.
• Telef, B. B. ve Karaca, R. (2011). Ergenlerin öz yeterliklerinin ve psikolojik semptomlarının incelenmesi. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(16), 499-518.
• Türküm, A. S. (2002). Stresle başa çıkma ölçeğinin geliştirilmesi: Geçerlik ve güvenilirlik çalışmaları. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 2(18), 25-33.
• Uğur, M. (2015). Evli ve bekar kadınlarda somatizasyon ve ilişkili faktörler [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Beykent Üniversitesi.
• Ünal, S. (2002). Bir anlatım tarzı olarak bedenselleştirme. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 3(1), 52-55.
• Van Djik, S., Hanssen, D., Naarding, P., Lucassen, P. ve Comijs, H. (2016). Big five personality traits and medically unexplained symptoms in later life. European Psychiatry, 38, 23-30. https://doi.org/10.1016/j.eurpsy.2016.05.002
• World Health Organization. (2014). Somatoform disorders. International Statistical Classification of Diseases and Related Health Problems 10th Revision (ICD-10)-2014-WHO Version for 2014: https://icd.who.int/browse10/2014/en#/F45.3 adresinden alınmıştır.
• Yılmaz, E., Yılmaz, E. ve Karaca. F. (2008). Üniversite öğrencilerinin sosyal destek ve yalnızlık düzeylerinin incelenmesi. Genel Tıp Dergisi, 18(2), 71–79.