KÜLTÜREL PRATIKLER VE SALGIN İLIŞKISI BAĞLAMINDA COVID-19

Yıl 2020, Sayı: 101, 89 - 107, 26.06.2020

M. Yıldırım

Öz

İnsanoğlu, tarih boyunca salgın hastalıklarla mücadele etmiş ve günümüzde de bu mücadelesine devam etmektedir. Kıtalara yayılan salgın hastalıklara karşı merkezi ve yerel yönetimler tarafından başta ekonomik, sosyal ve siyasal olmak üzere çeşitli alanlarda birçok tedbir alınmakta ve salgının önüne geçilmeye çalışılmaktadır. Halkın, salgın hastalık gibi doğal afetler karşısında bilinç düzeylerini etkileyen önemli faktörlerden biri de halk kültürüdür. Gündelik yaşantılarla ilgili çeşitli halk inanışları, gelenek ve görenekler ve dini inanışlar gibi kültür unsurları insanların düşünce yapılarını etkilemektedir. Yöneticilerin aldığı tedbirlerin yanında halkın da kendi önlemlerini almasına rağmen, yakın temas içeren halk kültürüne ait birtakım unsurların salgın hastalıkların yayılmasına ortam hazırladıkları ve yayılmanın hızını artırmaktadır. Buna karşın toplumsal bilinç ve kontrolün sağlanması ile alınacak tedbirler sayesinde salgının önüne geçilmesi ve daha geniş coğrafyalara yayılmasının engellenmesi mümkün olacaktır. Sağlık personelinin halk kültürü ve uygulamaları ile ilgili bilgilere sahip olarak hastalarla iletişim kurması ve onları yönlendirmesi etkili sonuçlar ortaya çıkaracaktır. Dolayısıyla toplumun ortaya çıkarmış olduğu halk kültürü unsurları dikkate alınarak alınması gereken önlemler, salgın hastalıkların bulaşması, hızının kesilmesi ve yayılmasının önüne geçilmesi konusunda faydalı olacaktır. Bu çalışmanın, halk kültürü ile salgın hastalıklar arasındaki ilişkileri içeren unsurları konu edinmesi açısından salgınla mücadele kapsamında faydalı olacağı ve başka çalışmalara da ışık tutacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Kültür, Halk Kültürü, Salgın Hastalık, Toplumsal Kontrol, Sağlık

CULTURAL PRACTİCES AND THE OUTCOME RELATIONSHIP IN THE CONTEXT OF COVID-19

Öz

Human beings have struggled with epidemics throughout history and continue this struggle today. Many precautions are taken in various fields, especially economic, social and political, by the central and local governments against epidemics that spread to the continents and are called pandemics. One of the important factors affecting the public's level of consciousness against natural disasters such as epidemic disease is folk culture. Cultural elements such as various folk beliefs, traditions, customs and religious beliefs about daily life affect people's thinking structures. In spite of the measures taken by the administrators, although the public takes their own measures, some elements of the folk culture that include close contact are preparing the environment for the spread of epidemics and increasing the speed of the spread. However, it will be possible to prevent the epidemic and prevent it from spreading to wider geographies thanks to the measures to be taken by ensuring social awareness and control. Communicating and guiding healthcare professionals with information about folk culture and practices will produce effective results. Therefore, the measures to be taken by considering the folk culture elements of the society will be useful in preventing the transmission, pacing and spreading of epidemic diseases. It is thought that this study will be useful in the context of combating the epidemic and sheds light on other studies in terms of addressing the elements that include the relationships between folk culture and epidemic diseases.

Anahtar Kelimeler

Culture, Folk Culture, Epidemic Disease, Social Control, Health

COVİD-19 В КОНТЕКСТЕ КУЛЬТУРНЫХ ПРАКТИК И ВСПЫШЕК

Öz

На протяжении всей истории люди боролись с эпидемическими заболеваниями и продолжают эту борьбу сегодня. Центральными и местными органами власти предпринимаются многие меры предосторожности в различных областях, особенно в экономической, социальной и политической областях, против эпидемических заболеваний, которые распространяются на континенты и называются пандемиями. Одним из важных факторов, влияющих на уровень сознания населения в отношении стихийных бедствий, таких как эпидемические заболевания, является народная культура. Культурные элементы, такие как различные народные верования, традиции и обычаи и религиозные верования о повседневной жизни, влияют на структуры мышления людей. Несмотря на меры, принятые администраторами, хотя общественность принимает свои собственные меры, некоторые элементы народной культуры, которые включают в себя тесный контакт, подготавливают среду для распространения эпидемий и увеличивают скорость распространения. Тем не менее, станет возможным предотвратить эпидемию и предотвратить ее распространение в более широких географических регионах благодаря мерам, которые необходимо предпринять для обеспечения социальной осведомленности и контроля. Общение и руководство медицинских работников с информацией о народной культуре и практике даст эффективные результаты. Поэтому меры, которые необходимо принять с учетом элементов народной культуры общества, будут полезны для предотвращения передачи, распространения и распространения эпидемических заболеваний. Предполагается, что это исследование будет полезно в контексте борьбы с эпидемией и проливает свет на другие исследования с точки зрения рассмотрения элементов, которые включают взаимосвязи между народной культурой и эпидемическими заболеваниями.

Anahtar Kelimeler

Культура, Народная культура, Эпидемическая болезнь, Социальный контроль, Здоровье

КОВИД-19 КОНТЕКСТІНДЕ МӘДЕНИ ТӘЖІРИБЕ ЖӘНЕ ІНДЕТТІ АУРУЛАРДЫҢ ҚАТЫНАСТАРЫ

Öz

Адамзат тарих бойында індет аурулармен күресіп келді және бүгінгі күні де осы күресті жалғастыруда. Құрлықтарға тарайтын және пандемия деп аталатын эпидемиялық ауруларға қарсы орталық және жергілікті үкіметтер әртүрлі салаларда, әсіресе экономикалық, әлеуметтік және саяси бағыттарда көптеген сақтық шараларын қабылдады. Індет сияқты табиғи апаттарға қарсы қоғамның сана деңгейіне әсер ететін маңызды факторлардың бірі – халық мәдениеті. Күнделікті өмірге қатысты әртүрлі халықтық сенімдер, дәстүрлер мен әдет-ғұрыптар және діни сенімдер сияқты мәдени элементтер адамдардың ойлау құрылымына әсер етеді. Елді басқарып отырған басшылардың қабылдаған шараларына қарамастан, халық өздерін қорғау үшін кейбір алдын-алу шараларын өмірге әкелсе де, халықтық мәдениеттің кейбір элементтері эпидемияның таралуына және таралу жылдамдығының артуына жағдай жасауда. Алайда әлеуметтік сана мен бақылауды қамтамасыз ету арқылы қабылданатын шаралардың арқасында індеттің алдын алып, оның аймақтарға кең таралуына жол бермеуге болады. Денсаулық сақтау саласының қызметкерлерін халық мәдениеті мен тәжірибесі туралы ақпаратпен байланыстыра қарап, оларды дұрыс бағыттау тиімді нәтиже береді. Сондықтан коғам анықтаған халық мәдениетінің элементтеріне назар аудара отырып жасалатын сақтық шаралар эпидемиялық ауруларға жол бермеуге, оның таралуын шектеуге мүмкіндік береді. Бұл ғылыми мақала халық мәдениеті мен індет аурулары арасындағы байланысты қамтитын элементтерді қарастыруға арналғандықтан эпидемиямен күрес тұрғысынан және басқа да зерттеулерге пайдалы болады деп ойлаймын.

Anahtar Kelimeler

Мәдениет, Халық мәдениеті, Эпидемиялық ауру, Әлеуметтік бақылау, Денсаулық.

Kaynakça

• 1. Yıldız K. ve diğer, Çevre Bilimi ve Eğitimi, Ankara: Gündüz Eğitim ve Yayıncılık, 2008.
• 2. Özey R, Günümüz Dünya Sorunları, İstanbul: Aktif Yayınları, 2001.
• 3. “Salgınlar Listesi”, https://tr.wikipedia.org/wiki/Salgınlar_listesi / Erişim tarihi: 04.04.2020.
• 4. Fidan N. ve Erden M., Eğitime Giriş, İstanbul: Alkım Yayınları, 1998.
• 5. Başaran İ. E., Eğitime Giriş, Ankara: Kadıoğlu Matbaası, 1994.
• 6. Kafesoğlu İ., Türk Milli Kültürü, İstanbul: Boğaziçi Yayınları, 1992.
• 7. Tümertekin E ve Özgüç N., Beşeri Coğrafya İnsan Kültür Mekân, İstanbul: Çantay Kitabevi, 2015.
• 8. Özey R., Kültürel Coğrafya, İstanbul: Aktif Yayınları, 2014.
• 9. Kazmaz S. “Halk Kültürüne Toplu bir Bakış Düşünceler ve Değerlendirmeler”, Erdem Dergisi, 2001, 13 (38), s. 295-325.
• 10. Şişman B. ve Ovezova G. “Türk Kültürünün Sürekliliği Bağlamında Türkiye ve Türkmenistan’da Doğumla İlgili Yaşayan Halk İnançlarının Karşılaştırılması”, Gençlik ve Kültürel Mirasımız Uluslararası Kongre, 16-18 Mayıs 2014, 1, s. 189-198.
• 11. Şişman B. “Anadolu’da Yaşayan Halk İnançlarının Menşei Üzerine Bir Araştırma”, Milli Folklor, 2000, 46, s. 104-108.
• 12. Aytaç Ö. ve Kurtdaş M. Ç. “Sağlık-Hastalığın Toplumsal Kökenleri ve Sağlık Sosyolojisi”, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2015, 25 (1), s. 231-250.
• 13. Fişek H. N., Sağlık Bilimi, Ankara: Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Ana Bilim Dalı Yayını, 1986.
• 14. Öncel S. “Kültürel Yapı ile Sağlık-Hastalık İlişkisi”, Ege Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 1997, 13 (1-3), s. 177-184.
• 15. Taylor Carol ve diğer., Fundamentals of Nursing, Stanley Thornes (publishers) Ltd., United Kingdom, 1997.
• 16. Bolsoy N. ve Sevil Ü. “Sağlık-Hastalık ve Kültür Etkileşimi”, Atatürk Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 2006, 9 (3), s. 78-87.
• 17. Tuncel N. ve diğer., Halk Sağlığı Hemşireliği, Eskişehir: T.C. Anadolu Üniversitesi Yayınları, 1992.
• 18. Fişek H. N., Halk Sağlığına Giriş, Ankara: Hacettepe Üniversitesi Dünya Sağlık Örgütü Hizmet Araştırma ve Araştırıcı Yetiştirme Merkezi Yayını, 1983.
• 19. Bekâr M. “Kültürler arası (transkültürel) hemşirelik”. Toplum ve Hekim, 2001, 6(2), s. 136-141.
• 20. Özden K. ve Özmat M. “Salgın ve Kent: 1347 Veba Salgınının Avrupa’da Sosyal, Politik ve Ekonomik Sonuçları”. İdealkent Dergisi, 2014, 12, s. 60-87.
• 21. Arık F. Ş. “Selçuklular Zamanında Anadolu’da Veba Salgınları”. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Tarih Bölümü Tarih Araştırmaları Dergisi, 1991, 15(26), s. 27-57.
• 22. Yiğit İ. ve Gümüşçü O., “Manisa ve Çevresinde Salgın Hastalıkların İskâna Etkisi (XVI-XX. yy.)”, TÜCAUM Uluslararası Coğrafya Sempozyumu, (2016): 379-391.
• 23. Gönüllü A. R. “Antalya’da Salgın Hastalıklar (1894-1922)”, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, 2008, 24 (71), s. 445-486.
• 24. Özen S. “Sağlık ve Sosyo-Kültürel Yapı Değişkenleri”, Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları, 1994, 5, s. 133-145.
• 25. https://tr.euronews.com/2020/04/03/koronavirus-covid-19-kadinlar-daha-dayanikli-peki-erkekler-neden-daha-kolay-oluyor, Erişim Tarihi: 10.04.2020.
• 26. Türkiye İstatistik Kurumu, “Evlenme İstatistikleri” https://biruni.tuik.gov.tr/medas/?kn=112&locale=tr /, Erişim tarihi: 08.04.2020.
• 27. Tezcan M., Sosyal ve Kültürel Değişme, Ankara: Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Yayınları, 1984.
• 28. Dirican R. ve Bilgel N., Halk Sağlığı, Bursa: Uludağ Üniversitesi Basımevi, 1993.