Öz
Masal, çocukluk döneminde önemli bir yere sahiptir. Çünkü masal, çocuğun ruhuna ve hayal dünyasına hitap eder; bilişsel, dilsel ve gelişimsel ihtiyaçlarının
karşılanmasına katkı sunar. Günlük hayatta yapmak isteyip de yapamadıklarını masalla gerçekleştirmeye çalışan çocuk, hayal dünyasını masal ile süsler.
Çocuk eğitiminde masalın sahip olduğu önemli rolü kabul etmemek mümkün
değildir. Masallar aracılığıyla çocuk, insan karakterlerini öğrenir, kendini tanır,
özgüvenini geliştirir. İyiyi, kötüyü, yalancıyı, dürüstü, yardımseveri, bencili, gü-
zeli, çirkini masal kahramanları sayesinde öğrenir. İyilik yapanın, doğru olanın,
güzel düşünenin, yardımseverin, dürüstün her zaman kazançlı çıkacağını dü-
şünerek ona göre hareket eder ve kişiliğini ona göre şekillendirir. Bu durum,
masalların çocuğun psikolojik ve kişilik gelişimine etkisini göstermektedir.
Çalışmanın derleme aşaması için ulaşılabilir örnekleme yoluyla Bingöl ili seçilmiştir. Bingöl, ülkemizin doğusunda bulunan ve kırsal nüfusun fazla olduğu bir
yerleşim yeridir. Sözlü kültürün canlı bir şekilde kendini gösterdiği bu şehir,
masal derlemesi için uygun görülmüştür.
Bu çalışmanın amacı, Bingöl yöresinden derlenen masalların çocuk eğitimine
katkısını incelemektir. Bu amaçla 2010 yılı Haziran-Eylül ayları arasında Bingöl il merkezinde ve merkeze bağlı köylerde 26 kaynak kişiden toplam 54 masal derlenmiştir. Derleme esnasında katılımcıların da onayı alınarak ses kayıt
cihazı kullanılmış ve konuşmalar kaydedilmiştir. Nitel araştırma yöntemiyle
tasarlanan çalışmada görüşme formuyla elde edilen veriler, betimsel analiz
tekniğiyle çözümlenmiştir. Bu çalışmada, her masal türüne bir örnek verilerek
masalın çocuk eğitimi açısından önemi ele alınmıştır.
Çalışma sonucunda Bingöl yöresinde masal türünün gitgide zayıfladığı, yazılı
kültür ve yaygınlaşan kitle iletişim araçları karşısında unutulmaya yüz tuttuğu
görülmüştür. Bir sözlü kültür ürünü olarak dilden dile aktarılan masalların her geçen gün daha az insan tarafından bilinip anlatıldığı gerçeği, kaynak kişiler
içerik ve dil özelliklerinin, çocukların zihinsel, dilsel ve kişilik gelişimlerine
olumlu yönde katkılar sağladığı tespit edilmiştir.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Akbayır, S. (2007).Eğitim Fakülteleri İçin Cümle ve Metin Bilgisi. Ankara: Pegem A Yayıncılık. Aktaş, Ş.,ve Gündüz, O. (2005). Yazılı ve Sözlü Anlatım. Ankara: Aktaş Yayınları. Alay, O. (2005). Bingöl Masalları. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Fırat Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Elazığ. Arıcı, A. F. (2013). Hayale Dayalı Türler. Eğitim Fakülteleri İçin Çocuk Edebiyatı İçinde(Yılar ve Turan Ed.) s. 118-140. Pegem Akademi. Bilkan, A.F. (2009). Masal Estetiği. İstanbul: Timaş Yayınları. Boratav, P. N. (1969).100 Soruda Türk Halk Edebiyatı, İstanbul. Gökşen, E. N. (1980).Örnekleriyle Çocuk Edebiyatımız. İstanbul: RemziKitabevi. Irmak, Y. (2018). Bingöl halk inançları ve uygulamaları. Dil ve Edebiyat Araştırmaları, 17 (17), 191-222. Ortner, G. (2008). Masallarla Çocuk Eğitimi. İstanbul: Sistem Yayıncılık. Sakaoğlu, S. (2002). Gümüşhane ve Bayburt Masalları. Ankara: Akçağ Yayınları. Şimşek, T. (2007).Çocuk Edebiyatı. Konya: Suna Yayınları. Şirin, M. R. (2000).Çocuk Edebiyatı Kültürü. Ankara: Kök Yayıncılık. Tezel, N. (2009).Türk Masalları.İstanbul: Bilge Kültür Sanat Yayıncılık. Türk Dil Kurumu (2005).Türkçe Sözlük. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları. Yavuz, M. H. (1999). Masallar ve Eğitimsel İşlevleri. Ankara: Ürün Yayınları.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Bölüm | Makaleler |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 9 Ekim 2018 |
| Gönderilme Tarihi | 3 Ocak 2018 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2018 Cilt: 5 Sayı: 1 |
