BİNGÖL MUTFAK KÜLTÜRÜ VE GASTRONOMİ TURİZMİ

Yıl 2019, Cilt: 6 Sayı: 1, 111 - 144, 31.12.2019

Yılmaz Irmak

Öz

İnsanoğlunun en temel biyolojik gereksinimlerinden biri olan beslenme, tarihi süreç içerisinde kültürel bir olgu halini almıştır. Yiyecek ve içecek çeşitleri, bunların hazırlanması, pişirilmesi, saklanması ve tüketilmesi “mutfak kültürü” olarak adlandırılmaktadır. Coğrafi konum, iklim çeşitliliği, dini inanç ve eski uygarlıklar bu kültürün oluşmasında en önemli faktörlerdir. Orta Asya’da et ve mayalanmış süt ürünleri ile biçimlenen beslenme kültürünün göç ile beraber Anadolu’ya taşınması, Mezopotamya’da gelişen tarıma bağlı tahıl ürünleri, Ege ve Akdeniz’in sebze ve meyve türleri, Bizans, Ortadoğu, Avrupa ve Güney Akdeniz mutfakları ve ayrıca Osmanlı’nın içerisinde barındırdığı çok uluslu yapı ile şekillenen Türk mutfak kültürü, bugün dünyada ilk üç mutfak kültürü arasında gösterilmektedir.
Halkının geçiminin tarım ve hayvancılığa dayalı olduğu Bingöl’de yemekler genellikle et, hamur, süt ürünleri ve doğada yetişen çeşitli bitkilerden yapılmaktadır. Yörede yazları daha çok sebzeli ve etli yemekler; kışları ise süt ürünleri ve hamur işi yemekler tüketilmektedir. Bingöl’de son yıllarda yemek çeşitlerinin, yemek alışkanlıklarının ve sofra düzeninin, şehirleşme ve modernleşmeye bağlı olarak değişime uğradığı görülmektedir. Günümüzde gastronomi turizminin önem kazanmasıyla beraber şehirler, mutfak kültürü ile de ön plana çıkmaya başlamışlardır. Turistlerin bir şehri ziyaret etmelerinde önemli faktörlerden biri de, o yörenin mutfak kültürünü tanıma isteğidir. Bu bakımdan Bingöl’ün yöresel yemeklerinin tanıtımı ve şehirde bu tür yemek yapan restoranların açılması oldukça önem arz etmektedir. Bu çalışmada; Bingöl mutfak kültürü hakkında bilgiler verilmeye çalışılacak ve ayrıca yöreye özgü yemeklerin gastronomi turizmi bakımından önemi üzerinde durulacaktır.

Anahtar Kelimeler

Bingöl, Mutfak Kültürü, Beslenme, Yöresel Yemek, Gastronomi Turizmi

Kaynakça

• Artun, E. (2008). Türk Halkbilimi, İstanbul: Kitabevi Yayınları. Bor, Ş. (2014). “Bingöl İli Karlıova İlçesi Aynik Köyü Monografisi”, Bingöl Üniversitesi, Fen Edebiyat Fakültesi, Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü, Yayınlanmamış Bitirme Tezi, Bingöl. Çakar, B. (2014). “Bingöl Folkloru”, Bingöl Üniversitesi, Fen Edebiyat Fakültesi, Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü, Yayınlanmamış Bitirme Tezi, Bingöl. Demirgül, F. (2018). “Çadırdan Saraya Türk Mutfağı”, Uluslararası Türk Dünyası Turizm Araştırmaları Dergisi, C.8, S.1, s.105-125 Irmak, Y. (2016). “Doğumdan Ölüme Bingöl Geçiş Dönemleri İnanç Ve Uygulamaları”, Bingöl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6 (11), s.113-131 Kement, Ü. Vd. (2018), Gastro Kültür Bingöl, İstanbul: Oğlak Yayınları Özdemir, C. (2016). “Hacı Bektaş Veli’nin Velâyetnâme Adlı Eserinde Yer Alan Halk Kültürü Unsurlarına İşlevsel Bir Bakış”, Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Velî Araştırma Dergisi, S.78, s.197-217 Solmaz, Y. (2018). “Türk Mutfak Kültürü ve Beslenme Alışkanlıkları Üzerine Bir Değerlendirme”, Safran Kültür ve Turizm Araştırmaları Dergisi, C.1, S. 3, s.108-124 Sürücüoğlu, M. S. ve Özçelik, A. Ö. (2008). “Türk Mutfak ve Beslenme Kültürünün Tarihsel Gelişimi”, 38. İcanas Kongresi, Ankara, 10-15 Eylül, s.1289-1310 Toprak, L. (2015). Mardin ve Yemek Kültürü, Mardin: Artuklu Yayınları Elektronik Kaynakça: https://www.yumpu.com/tr/document/view/14849600/bingolun-yoresel-yemekleri-slayt-12pdf-bingol-il-kultur-ve- Erişim Tarihi: 09.09.2019 https://sozluk.gov.tr/Erişim Tarihi 10.10.2019 https://gastronomiturizm.wordpress.com/gastronomi-turizmi-nedir/Erişim Tarihi: 15.10.2019 https://www.dallica.com/yoresel-lezzetler/ Erişim Tarihi: 18.11.2019 https://gencmutfak.tr.gg/KIL%C7.htm?uid=2 Erişim Tarihi: 12.11.2019