BİRİNCİ MECLİS’TE GENÇ MİLLETVEKİLLERİ VE MECLİS FAALİYETLERİ (1920-1923)

Yıl 2023, Sayı: 19, 37 - 60, 31.12.2023

Burhan Dinçer

https://doi.org/10.53440/bad.1365146

Öz

Bu çalışma, Türk parlamento tarihinde önemli bir yeri olan Birinci Meclis’te görev almış Genç milletvekillerinin özgeçmişlerini ve parlamentodaki çalışmalarını kapsamaktadır. Çalışma kapsamında, 1920-1923 yılları arasında Genç vilayetini temsil eden milletvekillerinin yerellik oranları, eğitim seviyeleri, mesleki durumları ve daha önceki parlamento tecrübesi gibi özellikleri dikkate alınarak milletvekillerinin bölgelerini ne ölçüde temsil ettikleri incelenmiştir. Bu bağlamda milletvekillerinin meclisteki çalışmaları ele alınarak temsil ettikleri bölgenin kalkınmasına ve ülke siyasetine olan katkıları ortaya konulmaya çalışılmıştır. Yasama dönemi boyunca Genç milletvekillerinin görev aldıkları komisyonlar, çeşitli konularda mecliste yaptıkları konuşmalar, vermiş oldukları takrir ve kanun teklifleri incelenerek parlamentodaki çalışmaları hakkında bilgi vermek amaçlanmaktadır.
Birinci Meclis’te, Genç vilayetini biri Son Osmanlı Mebusan Meclisi’nden gelen bir üyenin de katılmasıyla birlikte toplamda altı milletvekili temsil etmiştir. Bu çalışmanın ana konusunu 1920-1923 yılları arasında Birinci Meclis’te görev almış olan altı Genç milletvekillinin meclisteki çalışmaları oluştursa da konunun bütünlüğü açısından milletvekillerinin özgeçmişlerine de detaylı bir şekilde yer verilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Genç,, Birinci Meclis,, Genç Milletvekilleri,, Seçim

Kaynakça

• Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi
• BCA, 490.1.0.0/34.141.2.
• TBMM Arşivi
• Milletvekili Seçim Mazbataları
• Ali Haydar Bey’in Seçim Mazbatası, TBMM Arşivi, Devre 1, Sicil No: 183
• Ali Vasıf Bey’in Seçim Mazbatası, TBMM Arşivi, Devre 1, Sicil No: 181.
• Fikri Faik Bey’in Seçim Mazbatası, TBMM Arşivi, Devre 1, Sicil No: 184.
• Hamdi Bey’in Seçim Mazbatası, TBMM Arşivi, Devre 1, Sicil No: 185.
• İbrahim Fikri Efendi’nin Seçim Mazbatası, TBMM Arşivi, Devre 1, Sicil No: 186.
• Mehmet Celal Bey’in Seçim Mazbatası, TBMM Arşivi, Devre 1, Sicil No: 182.
• Resmî Yayınlar
• TBMM Zabıt Cerideleri
• TBMM Albümü, 1920-2010 1. Cilt 1920-1950, TBMM Basın ve Halkla İlişkiler
• Müdürlüğü Yayınları, Ankara, 2010.
• Resmî Gazete, 4 Nisan 1921.
• Resmî Gazete, 4 Ocak 1936.
• Süreli Yayınlar
• Akşam, 27 Eylül 1932.
• Kitap, Makale ve Tezler
• Akın, R. (2008). TBMM Devleti (1920-1923). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Aydın, A. (1998). “Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde Görev Yapan Sağlık Mensupları”, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, XIV (42), (907-922)
• Çağlayan, E. (2018), “CHP İntihab ve Teftiş Bölgesi Raporlarına Göre II. Dünya Savaşı Yıllarında Elazığ”, İçtimaiyat Sosyal Bilimler Dergisi, 2 (2), (10-29)
• Çağlayan, E. (2008). Bingöl [Çapakçur] ve Çevresinde Ermeni-Müslüman İlişkileri. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Atatürk Üniversitesi, Erzurum.
• Çavdar, T. (1995). Türkiye’nin Demokrasi Tarihi 1839-1950. İstanbul: İmge Kitabevi.
• Çoker, F. (1994). Türk Parlamento Tarihi Millî Mücadele ve TBMM I. Dönem 1919- 1923. C. I, Ankara: TBMM Vakfı Yayınları.
• Çoker, F. (1995). Türk Parlamento Tarihi Millî Mücadele ve TBMM I. Dönem 1919- 1923. C. III, Ankara: TBMM Vakfı Yayınları.
• Demirel, A. (2007). Birinci Mecliste Muhalefet (ikinci grup). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Demirel, A. (2010). İlk Meclis’in Vekilleri ve Millî Mücadele Döneminde Seçimler. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Demirel, A. (2012). Tek Partinin Yükselişi. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Dinçer, B. (2018). Birinci TBMM’de Muş Milletvekilleri ve Meclis Faaliyetleri. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Batman Üniversitesi, Batman.
• Ehzerli, İ. (1998). Türkiye Büyük Millet Meclisi (1920-1992) ve Osmanlı Meclisi Mebusanı (1877-1920). Ankara: TBMM Kültür, Sanat ve Yayın Kurulu Yayınları.
• Ertunç, A. C. (2013). Cumhuriyet’in Tarihi, İstanbul: Pınar Yayınları.
• Goloğlu, M. (2006). Milli Mücadele Tarihi-III Üçüncü Meşrutiyet (1920). İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Güneş, İ. (1997). Birinci TBMM’nin Düşünce Yapısı (1920-1923). İstanbul: Türkiye İş Bankası Yayınları.
• Güneş, İ. (2001). Türk Parlamento Tarihi TBMM V. Dönem 1935-1939. C. I, Ankara: TBMM Vakfı Yayınları.
• İlyas, A. (2015). “I.ve II. Dönem TBMM’de Siverek ve Urfa Milletvekilleri ile Faaliyetleri”, Tarih Okulu Dergisi, Sayı: XXIII, (347-361).
• Karabekir, K. (1960). İstiklal Harbimiz. İstanbul: Türkiye Yayınevi.
• Karpat, K. H. (2010). Türk Demokrasi Tarihi, İstanbul: Timaş Yayınları.
• Kılıç, R. (2015). Birinci Dönem Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde İçel Milletvekilleri ve Siyasi Faaliyetleri. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Mersin Üniversitesi, Mersin.
• Lewis, B. (1993). Modern Türkiye’nin Doğuşu. (Çev. Metin Kıratlı), Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Mustafa Kemal Atatürk, (1970). Nutuk. C. I, İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
• Sezgin, Ö. (1984). Türk Kurtuluş Savaşı ve Siyasal Rejim Sorunu. Ankara: Birey ve Toplum Yayınları.
• Tınal, M. (2009). “Türkiye Büyük Millet Meclisi Birinci Döneminde Doktor Milletvekilleri”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2 (6), (617-627).
• Turan, Ş. (1992). Türk Devrim Tarihi II Ulusal Direnişten Türkiye Cumhuriyeti’ne. İstanbul: Bilgi Yayınevi.
• Ulusoy, M. (2014). “Türkiye Büyük Millet Meclisi Birinci ve İkinci Dönem Sinop Milletvekilleri”, Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı: 33, (123-135).
• Velidedeoğlu, H. V. (1999). İlk Meclis. İstanbul: Cumhuriyet.