Öğretici Metinler Bağlamında Türk Dili ve Edebiyatı Eğitimine Bakış

Yıl 2023, Cilt: 14 Sayı: Special Issue 3 - EDEBİYAT, TÜRKÇE ve YABANCI DİLLER EĞİTİMİ ÖZEL SAYISI, 1 - 27, 28.12.2023

Meltem Araboğa , İlyas Yazar

https://doi.org/10.51460/baebd.1311471

Öz

İletişim kurma, anlama, anlatma, öğrenme gibi ihtiyaçlara sahip insan, sosyal bir varlık olarak anladıklarını ve öğrendiklerini öğretme, gelecek nesillere aktarma güdüsüne de sahiptir. Bu aktarım dil aracılığıyla sözlü olarak gerçekleşirken yazının sayesinde kalıcı hâle gelmiştir. Duygu, düşünce, istek ve olayların sözlü veya yazılı olarak anlamlı ve tutarlı bir biçimde ifade edildiği metinler iletişimin, kültürün, dilin ve edebiyatın nesillere aktarımında somut bir göstergesidir. Aynı zamanda dil becerilerinin (okuma, yazma, dinleme ve konuşma) gelişiminde temel unsur olan metinler, alan yazında genel anlamda öğretici ve edebî metinler şeklinde değerlendirilmiştir. Türk dili ve edebiyatı eğitiminin en temel amacı da anlama ve anlatma becerilerini kazandırarak davranışlarda değişiklik oluşturmaktır. Bu becerilerin kazandırılmasında öğretici ve edebî metinler mihenk taşı görevinde yer almaktadır. Çalışmamızda Türk Dili ve Edebiyatı eğitiminde öğretici metinlerin yeri ve önemini tespit etmek amaçlanmıştır. Bu amaçla öncelikle öğretici metinler ele alınmış, daha sonra Türk Dili ve Edebiyatı eğitimi öğretici metinler açısından incelenmiş, son olarak Türk Dili ve Edebiyatı Öğretim Programı (2018) kapsamında öğretici metinlerin ortaöğretim Türk Dili ve Edebiyatı ders kitaplarındaki yansımaları üzerinde durulmuştur. Okuma, yazma ve sözlü iletişim başlıkları altında tür odaklı düzenlenen öğretim programı, ders kitaplarındaki metinler ve etkinlikler irdelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Eğitim, Öğretim, Türk Dili ve Edebiyatı, Öğretici Metinler

A Perspective on Turkish Language and Literature Education in The Context of Instructional Texts

Öz

People with needs such as communication, understanding, explanation and learning have the motivation to teach what they understand and learn as a social being and pass it on to future generations. While this transfer took place verbally through language, it became permanent thanks to writing. Texts in which emotions, thoughts, wishes and events are expressed in a meaningful and consistent manner verbally or in writing are a concrete indicator of the transmission of communication, culture, language and literature to generations. At the same time, texts that are the main elements in the development of language skills (reading, writing, listening and speaking) are usually evaluated in literature as educational and literary texts. The most basic purpose of Turkish language and literature education is to create changes in behavior by gaining understanding and explaining skills. In our study, it is aimed to determine the place and importance of educational texts in Turkish Language and Literature education. For this purpose, first of all, the educational texts were discussed, then the teaching of Turkish Language and Literature was examined in terms of educational texts, and finally, the reflections of the educational texts on the secondary school Turkish Language and Literature textbooks were examined within the scope of the Turkish Language and Literature Curriculum (2018). Under the headings of reading, writing and verbal communication, the genre-oriented curriculum, texts and activities in the textbooks were examined.

Anahtar Kelimeler

Education, Teaching, Turkish Language and Literature, Educational Texts

Kaynakça

• Akbayır, S. (2006). Yazılı anlatım biçimlerinin yazma becerisi edinimindeki işlevleri (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). On Dokuz Mayıs Üniversitesi, Samsun.
• Aksan, D. (2007). Her yönüyle dil, ana çizgileriyle dilbilim I. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Aktaş, Ş. (2009). Edebî metnin özellikleri. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 15(39), 187-200. 22.01.2023. https://dergipark.org.tr/tr/pub/ataunitaed/issue/2878/39638
• Aktaş, Ş. ve Gündüz, O. (2018). Yazılı ve sözlü anlatım okuma- dinleme- konuşma- yazma (24.baskı). Ankara: Akçağ Yayınları.
• Akyol, M., Karacan Sonduk, Ş. ve Taşkapı, A. (2022). Ortaöğretim 9 Türk dili ve edebiyatı ders kitabı. Ankara: Öğün Yayınları.
• Aytaş, G. (2006). Edebî türlerden yararlanma. Milli Eğitim Dergisi, 34(169), 260-278. 01.01.2023. https://dergipark.org.tr/tr/pub/milliegitim/issue/36938/422340
• Bal, Ş. (2007). Liselerde okutulan Türk dili ve edebiyatı kitaplarındaki deneme türünün incelenmesi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Bal, M. ve Ünlü, M. (2022). Türkçe ders kitaplarındaki bilgilendirici metinlerin tek katmanlı, çok katmanlı ve kanıt temelli metinlerle ilişkisinin belirlenmesi. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, (31), 209-226. doi: 10.29000/rumelide.1220781
• Banguoğlu, T. (2015). Türkçenin grameri (10.baskı). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Batur H. ve Elbay O. (2022). Ortaöğretim 12 Türk dili ve edebiyatı ders kitabı. Ankara: Ordinat Yayınları.