Metaphorical Perceptions of Turkish Teacher Candidates towards Critical Reading

Yıl 2024, Cilt: 15 Sayı: 2, 787 - 818, 28.08.2024

Tuncay Türkben , Cansel Maraşlı

https://doi.org/10.51460/baebd.1455460

Öz

The aim of this study is to determine the metaphorical perceptions of Turkish teacher candidates towards critical reading. Phenomonology (case science) design, one of the qualitative research patterns, was used in the research. The Turkish teacher Education Program of Aksaray University Faculty of Education and Turkish Teaching Program of Erciyes University Faculty of Education in the fall semester of the 2023 – 2024 academic year constitute the working group of 97 teacher candidates studying in the Turkish Teaching Program of the 2023 – 2024 academic year. A form developed by the researchers was used as a data collection tool in the study. In the first part of the form, there is a section for the personal information of the teacher candidates, and in the second part, in order to obtain a metaphor, "Critical reading is like/similar to me/in my opinion... Because…”, the statement that is required to be completed and the necessary explanations are included. Content analysis technique was used in the analysis of the collected data. According to the research findings, prospective Turkish teachers produced 444 valid metaphors for critical reading. As a result of the analysis, it was determined that 47 of these metaphors were repeated, while 307 metaphors were used only once. It was found that the most used metaphors of teacher candidates were “detective” (1.57%), “puzzle” (1.57%) and “filter” (1.35%). Metaphors have been collected under 25 categories taking into account their justifications. In the research, it was found that some of the Turkish teacher candidates could produce up to two metaphors, while some of them wrote justifications unrelated to the metaphor while stating a justification. It has been determined that the metaphors created in general are similar and that gender is effective.

Anahtar Kelimeler

Turkish education, critical reading, metaphor, perception, candidate of Turkish teacher.

Türkçe Öğretmeni Adaylarının Eleştirel Okumaya Yönelik Metaforik Algıları

Öz

Bu çalışmanın amacı, Türkçe öğretmeni adaylarının eleştirel okumaya yönelik metaforik algılarını belirlemektir. Araştırmada nitel araştırma desenlerinden fenomonoloji (olgu bilim) deseni kullanılmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu 2023 – 2024 eğitim – öğretim yılı güz yarıyılında Aksaray Üniversitesi Eğitim Fakültesi Türkçe Öğretmenliği Programı ile Erciyes Üniversitesi Eğitim Fakültesi Türkçe Öğretmenliği Programı’nda öğrenim gören 97 öğretmen adayı oluşturmaktadır. Araştırmada veri toplama aracı olarak araştırmacılar tarafından geliştirilen bir form kullanılmıştır. Formun ilk kısmında öğretmen adaylarının kişisel bilgileri için bir bölüme ikinci kısmında ise metafor elde etmek amacıyla “Eleştirel okuma benim için/bana göre … gibidir/benzer. Çünkü …”şeklinde tamamlanması istenilen ifadeye ve gerekli açıklamalara yer verilmiştir. Toplanan verilerin analizinde içerik analiz tekniği kullanılmıştır. Araştırma bulgularına göre Türkçe öğretmeni adayları eleştirel okumaya yönelik 444 adet geçerli metafor üretmişlerdir. Analiz sonucunda bu metaforlardan 47 tanesinin tekrar ettiği, 307 tane metaforun ise sadece bir kez kullanıldığı belirlenmiştir. Öğretmen adaylarının en çok kullandıkları metaforlar “dedektif” (%1,57), “yapboz” (%1,57) ve “süzgeç” (%1,35) olduğu tespit edilmiştir. Metaforlar gerekçeleri dikkate alınarak 25 kategori altında toplanmıştır. Araştırmada Türkçe öğretmeni adaylarının bir kısmının en fazla iki metafor üretebildiği, bazılarının gerekçe belirtirken metaforla ilgisi olmayan gerekçeler yazdığı tespit edilmiştir. Genel olarak oluşturulan metaforların benzer olduğu ve cinsiyetin etkili olduğu metaforlar belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Türkçe eğitimi, eleştirel okuma, metafor, algı, Türkçe öğretmeni adayı.

Kaynakça

• Ahkemoğlu, H. (2011). A study on metaphorıcal perceptions of EFL learners regardıng foreign language teacher (Master Of Arts), Republic Of Turkey Çukurova Unıversity Enstıtute Of Social Sciences, Adana.
• Arslan, M.M. & Bayrakçı, M. (2006). Metaforik düşünme ve öğrenme yaklaşımının eğitim – öğretim açısından incelenmesi. Milli Eğitim, 35(171), 100-108.
• Aşılıoğlu, B. & Yaman, F. (2017). Öğretmen adaylarının eleştirel okumaya yönelik özyeterlik algıları. Elektronik Eğitim Bilimleri Dergisi, 6(12), 171-179.
• Aybek, B. & Aslan, S. (2015). Öğretmen adaylarının eleştirel okuma özyeterlik algılarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 4(4), 1672-1683.
• Baltacı, A. (2018). Nitel araştırmalarda örnekleme yöntemleri ve örnek hacmi sorunsalı üzerine kavramsal bir inceleme. BEÜ SBE Derg.,7(1), 231-274.
• Benzer, A. & Bozkurt, B. (2020). Okuma stratejileri öğretiminin ortaokul öğrencilerinin okuduğunu anlama başarılarına etkisi. Türkiye Eğitim Dergisi, 6(1), 1-29.
• Bozpolat, E. (2015). Türkçe öğretmen adaylarının dört temel dil becerisine ilişkin metaforik algıları. Turkish Studies, 10(11), 313-340.
• Budak, Y. & Kula, S. S. (2017). Sınıf öğretmeni adaylarının öğretmenlik mesleğine ilişkin algıları. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(2), 311-329.
• Bulut, P. & Kuşdemir, Y. (2018). İlkokul dördüncü sınıf öğrencilerinin okuma ve yazmaya ilişkin algılarının metaforlar yoluyla analizi. TÜBAV Bilim, 11(1), 74-86.
• Çetinkaya Özdemir, E. & Kaya, B. (2021). Sınıf öğretmeni adaylarının okuma ve yazma becerisine ilişkin metaforik algıları. Millî Eğitim, 50(231), 129-145.
• Çifçi, M. (2009). Eleştirel okuma. Türk Dili Araştırmaları Yıllığı - Belleten, 54(2006/1), 55-80.
• Çoklar, A. N. & Bağcı, H. (2009). Öğretmen adaylarının eğitim teknolojisi kavramına yönelik geliştirmiş olduğu metaforlar. Journal of Qafqaz University, (28), 172-184.
• Demir, R. & Kan, M. O. (2017). 7. sınıf öğrencilerinin eleştirel okuma becerileri. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 13(2), 666-682.
• Demir, C. & Karakaş Yıldırım, Ö. (2019). Türkçede metaforlar ve metaforik anlatımlar. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 21(4), 1085-1096.
• Ekici, G. (2016). Biyoloji öğretmeni adaylarının mikroskop kavramına ilişkin algılarının belirlenmesi: bir metafor analizi çalışması. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 17(1), 615-636.
• Emiroğlu, H. (2014). Eleştirel okuma öğretiminin eleştirel okuma becerisine etkisi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Düzce Üniversitesi Sosyal Bilimleri Enstitüsü, Düzce.
• Emiroğlu, S., Arslanbaş, F. & Işkın, G. (2023). Türkçe öğretmeni adaylarının eleştirel dinlemeye ilişkin metaforik algıları. TEBD, 21(1), 97-123. https://doi.org/10.37217/tebd.1174416
• Erdağı Toksun, S. (2019). Türkçe öğretmeni adaylarının okuma kavramına ilişkin metaforik algıları. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 21(2), 144-157.
• Karadağ, B. (2015). Sınıf öğretmeni adaylarına metaforik algıları doğrultusunda yaratıcı drama yöntemiyle demokratik değerlerin kazandırılması (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Sakarya Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Sakarya.
• Karadeniz, A. (2014). Eleştirel okuma özyeterlilik algısı ölçeğinin geçerlilik ve güvenirlik çalışması. Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 3(1), 113 – 140.
• Karakuş, N. & Kozçetin, K. (2016). Türkçe öğretmeni adaylarının okuma kavramına yönelik metaforik algılarının incelenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 40, 387-404. https://doi.org/10.21764/efd.47355
• Karasakaloğlu, N., Saracaloğlu, S. & Özelçi, S.Y. (2012). Sınıf öğretmeni adaylarının eleştirel okuma öz-yeterliklerine ilişkin algıları. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9 (19), 405-422.
• Kemiksiz, Ö. (2019). Türkçe öğretmeni adaylarının “hızlı okuma” becerisine yönelik metafor algıları. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(1) 71-84.
• Koçak, C. (2013). Metaphorical perceptions of teacher candidates towards the school concept: Lotus flower model. Mevlana International Journal of Education (MIJE), 3(4), 43-56.
• Köksal, Ç., Erginer, E. & Baloğlu, M. (2016). İlkokul birinci sınıf öğrencilerinin okuma ve yazmaya yükledikleri anlamlar. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 11(1), 133-156.
• MEB. (2019). Türkçe dersi öğretim programı. Ankara: Millî Eğitim Bakanlığı.
• Merriam, S. B. (2013). Nitel araştırma desen ve uygulama için bir rehber. Ankara: Nobel Yayınları.
• Miles, M. B. & Huberman, A. M. (1994). Qualitative Data Analysis: An Expanded Sourcebook. New York: Sage Odabaş, H., Odabaş, Z. & Polat, C. (2008). Üniversite öğrencilerinin okuma alışkanlığı: Ankara üniversitesi örneği. Bilgi Dünyası, 9(2), 431-465.
• Özdemir, E. (2007). Eleştirel okuma (7. Basım). Ankara: Bilgi Yayınevi.
• Özenç, E. G. & Özenç, M. (2018). Classroom teacher candidates’ metaphoric perceptions regarding the concepts of reading and writing: A comparative analysis. International Education Studies,11(1), 100-110.
• Özensoy, A. U. (2012). Eleştirel okumaya göre düzenlenmiş sosyal bilgiler dersiyle ilgili öğrencilerin görüşleri. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 31(1), 187 - 202.
• Saydam, E. N. (2022). Sınıf öğretmeni adaylarına göre ilk okuma yazma öğretiminin metaforlar aracılığıyla değerlendirilmesi. Türkiye Eğitim Dergisi, 7(1), 65-83.
• Saydam, E. N. & Ferah Özcan, A. (2021). İlkokul öğretmenlerine göre ilk okuma yazma öğretimi: Bir metafor çalışması. IJLET, 9(3), 59-80.
• Şimşek, A. & Kaplan, K. (2022). Türkçe öğretmenlerinin dilbilim kavramına yönelik metaforik algıları. Korkut Ata Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 9, 148-160.
• Tiryaki, E. N. & Demir, A. (2016). Türkçe öğretmeni adaylarının yazma becerisine yönelik metaforik algıları. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 13(33), 18-27.
• Topçuoğlu-Ünal, F. & Tekin, M. T. (2013). Eleştirel yazmaya ilişkin Türkçe öğretmeni adaylarının metaforik algıları. Turkish Studies, 8(13), 1595-1606.
• Türkben, T. (2021). Okuma eğitimi F. Temizyürek ve T. Türkben (Ed.), Türkçe öğretimine genel bir bakış el kitabı içinde (s. 93-156). Ankara: Pegem Akademi. Ulu, H. (2019). Öğretmen adaylarının dinleme, konuşma, okuma ve yazma becerilerine ilişkin metaforik algıları. Amasya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 8(2), 272-314.
• Ünal, T. A. & Sever, A. (2013). Türkçe öğretmeni adaylarının eleştirel okumaya yönelik özyeterlik algıları. Dil ve Edebiyat Eğitimi Dergisi, 2(6), 33-42.