Psikolojik Danışman Adaylarının Psikolojik İyi Oluş ve Yardım Etme Becerilerine Yönelik Algılarının İncelenmesi

Yıl 2024, Cilt: 15 Sayı: 2, 1856 - 1880, 28.08.2024

Fatma Ebru İkiz , Damla Nur Aydın , Belen Çinbilgel , Gamze Keskin

https://doi.org/10.51460/baebd.1477473

Öz

Psikolojik danışmanlık bir ruh sağlığı açısından yardım hizmeti olduğu için ve psikolojik danışman da bu sürecin etkili bir elemanı olduğu için bir psikolojik danışmanın profesyonel bir şekilde yetkin ve donanım sahibi olabilmesinin yanında ruhsal açıdan sağlıklı ve uygun bireysel özelliklere sahip olması gerekmektedir. Bu gereklilikten yola çıkarak bu çalışmada psikolojik danışman adaylarının psikolojik iyi oluşuna ve bunun yardım etme becerilerine etkisine yönelik algılarının incelenmesi amaçlanmıştır. Çalışma nitel araştırma yöntemlerinden biri olan görüşme yöntemi şeklinde gerçekleştirilmiştir. Örneklem İzmir ilinde Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık programı bulunan üç üniversiteden gönüllü olacak şekilde 12 kadın 12 erkek 4. sınıf psikolojik danışman adayından oluşmaktadır. Yapılandırılmış görüşme formları ile görüşmeler yapılmış ve verilen cevaplar neticesinde içerik analizi yapılmıştır. Çalışmada psikolojik iyi oluş; olumu duygular, olumlu ilişkiler, bağlanma, hayatın anlamı ve başarı boyutlarını içeren PERMA modeli çerçevesinde incelenmiştir. Yardım etme becerileri ise konuşmaya açık davet (açık ve kapalı soru sorma şeklinde), yansıtma (duygu ve içerik yansıtma), asgari düzeyde teşvik, kişiselleştirme (amaç, sorun, anlam), kendini açma, özetleme, yüzleştirme, bağlama ve yapılama olarak sıralanabilir. Psikolojik iyi oluşun yardım etme becerilerine etkisi Psikolojik Danışman adayları oldukça etkili olduğu hem danışma sürecini hem de danışmanı kişisel olarak etkileyebileceği sonucuna ulaşılmıştır. Bunun yanında adaylar danışma esnasında tüm yardım etme becerilerini etkin bir şekilde kullanabilirse bunun psikolojik iyi oluşlarına olumlu yönde katkı sağlayabileceğine ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

psikolojik danışman adayı, psikolojik danışma, psikolojik iyi oluş, PERMA modeli, yardım etme becerileri.

Etik Beyan

çıkar çatışması yoktur, etik izinli yapılmıştır, proje tamamlanmıştır, intihal yüzde 9 dur

Destekleyen Kurum

Tübitak 2209-A

Proje Numarası

2209-A

Kaynakça

• Aladağ, M. (2013). Rehberlik ve psikolojik danışmanlık lisans programlarında psikolojik danışma uygulaması öncesinde psikolojik danışma becerileri eğitimi: betimsel bir inceleme. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 13(1), 55-79.
• Atıcı, M. ve Ulusoy, Y. (2010). Psikolojik danışman adaylarının grup rehberliği etkinliğini yürütürken kullandıkları psikolojik danışma becerilerinin, bu becerileri kullanmaya ilişkin yeterlik algılarının ve grup yönetimini sağlama yöntemlerinin incelenmesi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 19(1), 62- 81.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö.E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2020). Bilimsel araştırma yöntemleri. Pegem Yayınları.
• Demir, R., Tanhan, A., Çiçek, İ., Yerlikaya, İ., Çırak Kurt, S. ve Ünverdi, B., (2021). Yaşam kalitesinin yordayıcıları olarak psikolojik iyi oluş ve yaşam doyumu. Yaşadıkça Eğitim, 35 (1), 192-206. DOI: 10.33308/26674874.2021351256
• Demirci, İ. (2021). Pozitif psikoloji temelli perma grupla psikolojik danışma uygulamasının üniversite öğrencilerinin iyi oluşlarına etkisi: bir pilot çalışma. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 21(2), 453-466.
• Demirci, İ., Ekşi, H., Dinçer, D., ve Kardaş, S. (2017). Beş boyutlu iyi oluş modeli: PERMA ölçeği Türkçe formunun geçerlik ve güvenirliği. The Journal of Happiness & Well-Being, 5(1), 60-77.
• Demirci, İ., ve Şar, A. H. (2017). Kendini bilme ve psikolojik iyi oluş arasındaki ilişkinin incelenmesi. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 6(5), 2710-2728.
• Deniz M.E., Erus S.M. ve Büyükcebeci. A. (2017). Bilinçli farkındalık ile psikolojik iyi oluş ilişkisinde duygusal zekanın aracılık rolü. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 7(47), 17-31.
• Doğanülkü, H. A. ve Kırdök, O. (2020). Psikolojik danışmanların mesleki bağlılıklarının bir yordayıcısı olarak psikolojik danışma öz yeterliliği. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 21(3), 1387-1401. https://doi.org/10.17679/inuefd.812605.
• Emül, B., & Öz Soysal, F. S. (2021). Psikolojik danışman adaylarının psikolojik danışma becerileri ve özyeterliklerine ilişkin görüşleri. Batı Anadolu Eğitim Bilimleri Dergisi, 12(2), 500-514. https://doi.org/10.51460/baebd.934119. Eryılmaz, A. ve Mutlu, T. (2023). Kuramdan uygulamaya bireyle psikolojik danışma. Anı Yayıncılık. ISBN:978-605-170-534-7
• Göçen, A. (2019). Öğretmenlerin yaşam anlamı, psikolojik sermaye ve cinsiyetinin psikolojik iyi oluşlarına etkisi. Cumhuriyet Uluslararası Eğitim Dergisi, 8(1), 135-153. https://doi.org/10.17240/aibuefd.2021.21.62826-656748.
• Gürbüz, S. ve Şahin, F. (2018). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri. Seçkin Yayıncılık.
• Gürtürk, (2022). Psikolojik danışman adaylarının cesaretlendirme karakter gücü, psikolojik danışman öz yetkinlik, psikolojik iyi oluş, empatik eğilim, benlik saygısı düzeyleri arasındaki ilişkilerin incelenmesi. (Tez No. 779878) [Yüksek lisans tezi, Bursa Uludağ Üniversitesi]. YÖK Tez Merkezi.
• İkiz, F. E. (2006). Danışma becerileri eğitiminin danışmanların empatik eğilim, empatik beceri ve tükenmişlik düzeyleri üzerindeki etkisi. (Tez No. 189854) [Doktora Tezi. Dokuz Eylül Üniversitesi]. YÖK Tez Merkezi.
• Korkut Owen, F., ve Tuzgöl Dost, M. (2020). Psikolojik danışman adaylarının mesleğe ilişkin kişisel eğilimleri. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi (53), 83-110. https://doi.org/10.21764/maeuefd.620671.
• Korkut Owen, F., ve Tuzgöl Dost, M. (2020). Psikolojik danışman adaylarına göre etkili psikolojik danışmanın özellikleri ve psikolojik danışman eğitiminin etkisi. IBAD Sosyal Bilimler Dergisi (8), 259-274. https://doi.org/10.21733/ibad.728147.
• Meydan, B. (2014). Psikolojik danışman adaylarına psikolojik danışma becerilerinin kazandırılması: karşılaştırmalı bir inceleme. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi (H. U. Journal of Education) 29(3), 110-123.
• Savi Çakar, F. ve İkiz, F. E. (2016). Psikolojik iyi oluş, yardım arama tutumu ve benlik saygısının psikolojik danışman adaylarının psikolojik belirtilerine etkisi. International Journal of Human Sciences, 13(2), 3571. https://doi.org/10.14687/jhs.v13i2.3865
• Sevencan, F. ve Çilingiroğlu, N. (2007). Sağlık alanındaki araştırmalarda kullanılan niteliksel veri toplama yöntemleri. Toplum Hekimliği Bülteni, 26(1), 1-6.
• Sezer, F. (2013). Psikolojik iyi olma durumu üzerine etkili faktörler. E-Journal of New World Sciences Academy, 8(4), 489-504. Sürücü, (2021). Psikolojik danışman adaylarının özgecilik ve psikolojik iyi oluş düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. [Özet bildiri]. III. Uluslararası Eğitim Araştırmaları ve Öğretmen Eğitimi Kongresi, Uşak Üniversitesi. ISBN: 978-605-67840-4-0
• Şahin, İ., Togay, A., ve Atıcı, M. (2019). Psikolojik danışman adaylarının terapötik beceri ve koşullara ilişkin algıları. International Journal of Human Sciences, 16(1), 56-72.
• Tatarhan, M. ve Bozkurt, E. (2023). Psikolojik danışmanlıkta beceri eğitimi üzerine bir derleme. International Social Mentality and Researcher Thinkers Journal, 9(69), 2931-2940. DOI: http://dx.doi.org/10.29228/sm ryj.67490
• Tunç, B. (2022). Seligman'dan iyi oluşa farklı bir bakış: perma modeli. Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9 (1). DOI: 10.30803/adusobed.992436.
• Uyar, M. (2019). Beliren yetişkinlik dönemindeki bireylerin psikolojik iyi oluş düzeylerini yordamada bağlanma tarzları ve bilişsel duygu düzenlemenin rolünün incelenmesi. (Tez No. 533876)[Yüksek Lisans Tezi, Maltepe Üniversitesi] YÖK Tez Merkezi.
• Voltan Acar, N. (2022). Yeniden terapötik iletişim – kişiler arası ilişkiler- (tamamı bizim toplumdan örnekler). Nobel Yayıncılık. ISBN: 978-605-133-345-8
• Yayla, E. & İkiz, F. E. (2017). Psikolojik danışmanların etkili nitelikleri ile danışma öz-yeterlik düzeyleri arasındaki ilişki. Turkish Psychological Counseling and Guidance Journal, 7(48).
• Yıldırım, O. ve Öksüz, Y. (2023). Psikolojik danışma sürecindeki terapötik beceri ve koşulların metin analizi yöntemiyle incelenmesi: “ın treatment” dizisi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 52, 19-32. https://doi.org/10.52642/susbed.1335920
• Yıldız, M. C. ve Cenkseven Önder, F. (2021). Özel gereksinimli çocuğu olan annelerde bütünlük duygusu ve psikolojik iyi oluş: iyimserliğin aracı rolü. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 17 (3),432-484. DOI: 10.17860/mersinefd.929413.