Üniversite Öğrencilerinde Kişilerarası Affetme Düzeyi ile Psikolojik Esneklik İlişkisi

Year 2025, Volume: 16 Issue: 1, 863 - 886

Dilşat Ömrüuzun , Yücel Öksüz

https://doi.org/10.51460/baebd.1573613

Abstract

Bu çalışma üniversite öğrencilerinde kişilerarası affetme düzeyi ile psikolojik esneklik ilişkisini ele almaktadır. Kişilerarası affetme kavramı, haksız bir davranışa uğramış kişinin barındırdığı olumsuz duygu ve düşüncelerinden feragat ederek kendisine haksız davranışta bulunan kişiye yönelik olumlu duygular beslemesidir. Psikolojik esneklik ise; anda kalabilmeyi, değer odaklı hareket etmeyi, olumsuz duygu ve düşüncelerle savaşmayarak olduğu gibi kabul edebilmeyi ve onlardan ayrışmayı içine alan bir kavramdır. İki kavram da çeşitli gruplarla çalışılmış olup bu çalışmada üniversite öğrencileri hedef alınmıştır. Bu doğrultuda çalışma grubunu gönüllü 420 üniversite öğrencisi oluşturmaktadır. Çalışmada nicel araştırma yöntemlerinden ilişkisel tarama modeli kullanılmıştır. Kişisel Bilgi Formu, Psikolojik Esneklik Ölçeği ve Kişilerarası İlişkilerde Affetme Ölçeği veri toplama araçlarını oluşturmaktadır. Psikolojik esneklik ve Kişilerarası affetme değişkenleri için Pearson Korelasyonel analizi yapılmış ve pozitif yönlü zayıf düzeyde anlamlı bir ilişkiye ulaşılmıştır. Ayrıca değişkenler çeşitli demografik değişkenler potasında analiz edilmiştir. Kişilerarası affetme düzeyi ile cinsiyet ve yaş değişkenleri arasında; psikolojik esneklik ile algılanan ebeveyn tutumları ve zaman dilimi değişkenleri arasında anlamlı bir farklılaşmaya ulaşılmıştır. Elde edilen bulgular literatür ışığında tartışılarak çalışmanın sonunda gelecek araştırmalar için önerilere yer verilmiştir.

Keywords

Affetme, Psikolojik Esneklik, Üniversite Öğrencileri

The Relatıonshıp Between Interpersonal Forgıveness Level and Psychologıcal Flexıbılıty in Unıversıty Students

Abstract

This study examines the relationship between interpersonal forgiveness levels and psychological flexibility among university students. The concept of interpersonal forgiveness refers to the victim's ability to let go of negative emotions and thoughts and develop positive feelings toward the person who committed the wrongdoing. Psychological flexibility, on the other hand, involves staying present, acting in accordance with one's values, accepting negative emotions and thoughts without struggling against them, and distancing oneself from them. In this study, the correlational method was employed within the relational survey model, which is a type of general survey model. The study group consisted of 420 volunteer university students selected through the convenience sampling method. Data were collected using the Personal Information Form, Psychological Flexibility Scale, and Interpersonal Forgiveness Scale. Pearson correlation analysis was conducted to examine the relationship between psychological flexibility and interpersonal forgiveness, revealing a weak but significant positive correlation. Additionally, it was found that both psychological flexibility and interpersonal forgiveness levels increase with age. Moreover, significant differences were found between interpersonal forgiveness levels and gender, as well as between psychological flexibility and perceived parental attitudes and time period variables. The findings were discussed in the light of the literature, and recommendations for future research were provided.

Keywords

Forgiveness, Psychological Flexibility, University Students

References

• Acar, S. (2022). Üniversite öğrencilerinde baş etme yetkinliğinin yordayıcısı olarak psikolojik esneklik. E-International Journal of Educational Research, 13(3). DOI: https://doi.org/10.19160/e-ijer.1035566
• Akhtar, S. (2015). An investigation into interpersonal forgiveness and its effects on a variety of psychological wellbeing outcomes: a mixed methods study (Doctoral dissertation, University of Warwick).
• Akkoç Arabacı, L. N. (2020). Zaman perspektifi ve psikolojik iyi oluş ilişkisinde psikolojik esnekliğin aracı rolü (Master's thesis, İstanbul Medipol Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü).
• Akın, M., Özdevecioğlu, M., & Ünlü, O. (2012). Örgütlerde intikam niyeti ve affetme eğiliminin çalışanların ruh sağlıkları ile ilişkisi. Amme İdaresi Dergisi, 45(1), 77-97.
• Akin-Little, K.A. & Little, S.G. (2004). A preventative model of school consultation: Incorporating perspectives from positive psychology. Psychology in the Schools, 41(1), 155-162. DOI: https://doi.org/10.1002/pits.10147
• Alp, D., & Ercan, L. (2011). Öğretmenlerin yıldırmaya maruz kalma ile affetme düzeylerinin incelenmesi. XI. Ulusal Psikolojik Danışma ve Rehberlik Kongresi Bildiri Özetleri Kitabı, 3-5.
• Asici, E., & Sari, H. I. (2021). A proposed model to explain happiness in college students: The roles of perceived parenting styles, emotional self-efficacy, and forgiveness. Journal of Adult Development, 28(4), 332-345.
• Asici, E. (2013). Öğretmen adaylarının affetme özelliklerinin öz-duyarlık ve benlik saygısı açısından incelenmesi (Master's thesis, Dokuz Eylul Universitesi (Turkey)).
• Aydın, G. (2017). Bilişsel sınav kaygısı modelinin test edilmesi psikolojik esnekliğin dolaylı etkisi yoluyla ruminasyon, kendini affetme, mükemmeliyetçi düşünceler ve bilişsel ayrışmanın rolü. Orta Doğu Teknik Üniversitesi.
• Azar, F. & Mullet, E. (2002). Willingness to forgive: A study of Muslim and Christian Lebanese. Peace and Conflict: Journal of Peace Psychology, 8(1), 17-30. DOI: https://doi.org/10.1207/S15327949PAC0801_3
• Azevedo, A., & Matos, A. P. (2015). Psychological Flexibility and Self-Compassion: Contributions of gender and its association with adolescent depression.
• Başal, H. A. (2012). Anne Baba Eğitimi Ders Notları. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi.
• Bibi, A., Hayat, R., Hayat, N., Zulfiqar, S., Shafique, N., & Khalid, M. A. (2021). Impact of parenting styles on psychological flexibility among adolescents of Pakistan: A cross-sectional study. Child and Adolescent Social Work Journal, 1-10.
• Bryan, C. J., Ray-Sannerud, B., & Heron, E. A. (2015). Psychological flexibility as a dimension of resilience for posttraumatic stress, depression, and risk for suicidal ideation among Air Force personnel. Journal of Contextual Behavioral Science, 4(4), 263-268.
• Büyüköztürk, Ş. (2008). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. Ankara: Pegem Akademi.
• Çetinkaya, E. (2022). Psikolojik esneklik, öz şefkat, algılanan stres ve evlilik kalitesinin bazı demografik değişkenler ve aralarındaki ilişki açısından incelenmesi (Master's thesis, Ufuk Üniversitesi).
• Çoklar, I. ve Dönmez, A. (2014). Kişiler arası ilişkilerde bağışlama üzerine bir gözden geçirme. Nesne, 2 (4), s.33-54.
• Çokluk, Ö., Şekercioğlu, G., & Büyüköztürk, Ş. (2012). Sosyal bilimler için çok değişkenli istatistik: SPSS ve LISREL uygulamaları (Vol. 2). Ankara: Pegem akademi.
• Dağcı, A. (2023) Bazı değişkenler açısından affetme eğiliminin incelenmesi. Pamukkale Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 10(2), 529-550. DOI: https://doi.org/10.17859/pauifd.1363674
• Demir, R., & Türk, F. (2020). Pozitif psikoloji: Tarihçe, temel kavramlar, terapötik süreç, eleştiriler ve katkılar. Humanistic Perspective, 2(2), 108-125.
• Dökmen, Z. Y. (2004). Toplumsal Cinsiyet, Sosyal Psikolojik Açıklamalar. Sistem yayıncılık.
• Enright, R. D. (1996). Counseling within the forgiveness triad: On forgiving, receiving forgiveness, and self‐forgiveness. Counseling and values, 40(2), 107-126. DOI:https://doi.org/10.1002/j.2161-007X.1996.tb00844.x
• Enright, R. D., & Fitzgibbons, R. P. (2000). Helping clients forgive: An empirical guide for resolving anger and restoring hope. American Psychological Association.
• Ercengiz, M. (2017). Kabul ve kararlılık terapisi yönelimli psiko-eğitim programının karar verme stilleri üzerindeki etkisi (Doctoral dissertation, Sakarya Universitesi (Turkey)).
• Francis, A. W., Dawson, D. L., & Golijani-Moghaddam, N. (2016). The development and validation of the Comprehensive assessment of Acceptance and Commitment Therapy processes (CompACT). Journal of contextual behavioral science, 5(3), 134-145. DOI: https://doi.org/10.1016/j.jcbs.2016.05.003
• Harris, H. L. (2020). Graduate student professional quality of life impact of self-compassion, psychological flexibility, and ACEs (Doctoral dissertation, George Fox University)
• Harris, R. (2007). Acceptance and commitment therapy (ACT) introductory workshop handout. Psych Med.
• Hayes, S. C. (2004). Acceptance and commitment therapy, relational frame theory, and the third wave of behavioral and cognitive therapies. Behavior therapy, 35(4), 639-665. DOI: https://doi.org/10.1016/S0005-7894(04)80013-3
• Hayes, S. C., Luoma, J. B., Bond, F. W., Masuda, A., & Lillis, J. (2006). Acceptance and commitment therapy: Model, processes and outcomes. Behaviour research and therapy, 44(1), 1-25. DOI:https://doi.org/10.1016/j.brat.2005.06.006
• Hefferon, K., & Boniwell, I. (2014). Pozitif psikoloji: Kuram, araştırma ve uygulamalar. Nobel yayınları.
• Jo, D., Pyo, S., Hwang, Y., Seung, Y., & Yang, E. (2024). What makes us strong: Conceptual and functional comparisons of psychological flexibility and resilience. Journal of Contextual Behavioral Science, 33, 100798.
• Johnson, D. P., & Whisman, M. A. (2013). Gender differences in rumination: A meta-analysis. Personality and individual differences, 55(4), 367-374.
• Karekla, M., & Michaelides, M. P. (2017). Validation and invariance testing of the Greek adaptation of the Acceptance and Action Questionnaire-II across clinical vs. nonclinical samples and sexes. Journal of Contextual Behavioral Science, 6(1), 119-124. DOI: https://doi.org/10.1016/j.jcbs.2016.11.006
• Karakuş, S., & Akbay, S. E. (2020). Psikolojik esneklik ölçeği: Uyarlama, geçerlik ve güvenirlik çalışması. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 16(1), 32-43. DOI: https://doi.org/10.17860/mersinefd.665406
• Karasar, N. (2002). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Nobel Yayınları.
• Karataş, Z., Yavuzer, Y., & Gündoğdu, R. (2019). Beliren yetişkinlikte saldırganlık: Kişisel ve ailesel risk faktörleri. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 15(1), 61-85. DOI: https://doi.org/10.17860/mersinefd.516925
• Karremans, J. C., van Schie, H. T., van Dongen, I., Kappen, G., Mori, G., van As, S., ... & van der Wal, R. C. (2020). Is mindfulness associated with interpersonal forgiveness?. Emotion, 20(2), 296.
• Kaya, Ö. S. (2019). Kişilerarası ilişkilerde affetme ölçeği: geçerlik ve güvenirlik çalışması. İlköğretim Online, 1244-1259. DOI: https://doi.org/10.17051/ilkonline.2019.611538
• Keskinoğlu, M. Ş., & Akbulut, Z. (2020). Pozitif psikolojide kişiler arası yaklaşım odaklı kavramları. Tüm kavram ve yaklaşımlarıyla pozitif psikoloji.
• Kline, P. (2014). An easy guide to factor analysis. Routledge.
• Konstam, V., Holmes, W., & Levine, B. (2003). Empathy, selfism, and coping as elements of the psychology of forgiveness: A preliminary study. Counseling and values, 47(3), 172-183. DOI: https://doi.org/10.1002/j.2161-007X.2003.tb00264.x
• Kravchuk, S. (2021). The relationship between psychological resilience and tendency to forgiveness. Academic Journal of Interdisciplinary Studies, 10(1), 11-21.
• Labouvie-Vief, G. (2003). Dynamic integration: Affect, cognition, and the self in adulthood. Current directions in psychological science, 12(6), 201-206.
• Lian, L. H. (2016). Assessing forgiveness among university students. Sains Humanika, 8(1). DOI: https://doi.org/10.11113/sh.v8n1.678
• Mahoney, C. T., Segal, D. L., & Coolidge, F. L. (2015). Anxiety sensitivity, experiential avoidance, and mindfulness among younger and older adults: Age differences in risk factors for anxiety symptoms. The International Journal of Aging and Human Development, 81(4), 217-240. DOI: https://doi.org/10.1177/0091415015621309
• Maltby, J., Day, L., & Barber, L. (2005). Forgiveness and happiness. The differing contexts of forgiveness using the distinction between hedonic and eudaimonic happiness. Journal of Happiness Studies, 6, 1-13.
• McCracken, L. M., & Morley, S. (2014). The psychological flexibility model: a basis for integration and progress in psychological approaches to chronic pain management. The Journal of Pain, 15(3), 221-234. DOI: https://doi.org/10.1016/j.jpain.2013.10.014
• Miller, A. J., & Worthington Jr, E. L. (2010). Sex differences in forgiveness and mental health in recently married couples. The journal of positive psychology, 5(1), 12-23. DOI: https://doi.org/10.1080/17439760903271140
• Mullins, E. (2021). Forgiveness: Does Psychological Flexibility Matter? (Doctoral dissertation).
• Özdemir, R. ve Soysal, F. S. Ö. Üniversite Öğrencilerinde Öz Şefkat ile Affetme Arasındaki İlişkide Psikolojik Esnekliğin Düzenleyici Rolü. IBAD Sosyal Bilimler Dergisi, (16), 190-209. DOI: https://doi.org/10.21733/ibad.1498646
• Özer, B. (2021). Üniversite öğrencilerinde çocukluk çağı ruhsal travmaları ile depresyon arasındaki ilişkide affetmemenin ve sürekli öfkenin rolü (Master's thesis, Pamukkale Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü).
• Özgüven, İ. E. (1992). Üniversite öğrencilerinin sorunları ve baş etme yolları. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 7(7).
• Plys, E., Jacobs, M. L., Allen, R. S., & Arch, J. J. (2023). Psychological flexibility in older adulthood: A scoping review. Aging & mental health, 27(3), 453-465. DOI: https://doi.org/10.1080/13607863.2022.2036948
• Satıcı, S. A. (2016). Üniversite öğrencilerinin affetme, intikam, sosyal bağlılık ve öznel iyi oluşları: Farklı yapısal modellerin denenmesi üzerine bir araştırma (Doctoral dissertation, Anadolu University (Turkey)).
• Seligman, M. E. P. (2002). Positive psychology, positive prevention, and positive therapy. Handbook of Positive Psychology, 1.
• Seyrek, Ö. D., & Ersanlı, K. (2017). Üniversite öğrencilerinde yaşamın anlamı ile psikolojik esneklik arasındaki ilişki. Electronic Turkish Studies, 12(4).
• Sidelinger, R. J., Frisby, B. N., & McMullen, A. L. (2009). The decision to forgive: Sex, gender, and the likelihood to forgive partner transgressions. Communication Studies, 60(2), 164-179. DOI: https://doi.org/10.1080/10510970902834890
• Showani, E., Asadpour, E., Zahrakar, K., & Ahmadi, S. (2023). The efficacy of acceptance and commitment therapy (ACT) on women's emotional empathy and forgiveness. Journal of Psychological Science, 22(122), 229-248.
• Scobie, E. D., & Scobie, G. E. W. (1998). Damaging events: The perceived need for forgiveness. Journal for the Theory of Social Behaviour, 28(4), 373-402. DOI: https://doi.org/10.1111/1468-5914.00081
• Scott, W., & McCracken, L. M. (2015). Patients' impression of change following treatment for chronic pain: global, specific, a single dimension, or many?. The Journal of Pain, 16(6), 518-526. DOI: https://doi.org/10.1016/j.jpain.2015.02.007
• Steenhaut, P., Demeyer, I., Rossi, G., & De Raedt, R. (2019). The relationship between attentional processing of emotional information and personality: A comparison between older and younger adults. Plos one, 14(5), e0217382.
• Şahin, M. (2013). Affedicilik ile psikolojik iyi olma arasındaki ilişkinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi (Master's thesis, Sakarya Universitesi (Turkey))..
• Şener, E. (2019). Affetme Niyeti Eleştirel Düşünme Eğilimine Duyarlı Mıdır?. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10(3), 522-532.
• Taysi, E., & Orcan, F. (2017). The conceptualisation of forgiveness among Turkish children and adolescents. International journal of psychology, 52(6), 473-481. DOI: https://doi.org/10.1002/ijop.12237
• Toprak, T. B., Arıcak, O. T., & Yavuz, K. F. (2020). Tıp fakültesi öğrencilerinde tükenmişlik derecesi psikolojik esneklik ve değerler arasındaki ilişkinin incelenmesi. Bilişsel Davranışçı Psikoterapi ve Araştırmalar Dergisi.
• Toussaint, L. & Webb, J.R. (2005a). Theoretical and empirical connections between forgiveness, mental health and well-being, E.L. Worthington içinden, Handbook of forgiveness (s. 349-362). New York: Routledge.
• Toussaint, L., & Webb, J. R. (2005b). Gender differences in the relationship between empathy and forgiveness. The Journal of social psychology, 145(6), 673-685. DOI: https://doi.org/10.3200/SOCP.145.6.673-686
• Toussaint, L. L., Williams, D. R., Musick, M. A., & Everson‐Rose, S. A. (2008). Why forgiveness may protect against depression: Hopelessness as an explanatory mechanism. Personality and Mental Health, 2(2), 89-103. DOI: https://doi.org/10.1002/pmh.35
• Tripathi, A. (2012). Gender differences in offense specific and dispositional forgiveness among Indian adolescents. Indian Journal of Positive Psychology, 3(4), 428.
• Tunca, A., & Durmuş, E. (2018). Üniversite öğrencilerinin algıladıkları anne baba tutumu ile bağışlama düzeylerinin ilişkisi. OPUS International Journal of Society Researches, 9(16), 524-550. DOI: https://doi.org/10.26466/opus.470406
• Ulubay, G. (2020). Çok boyutlu psikolojik esneklik envanterinin Türkçeye uyarlanması (Master's thesis, Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü).
• Ümmet, D. (2020). Tüm Kavram ve Yaklaşımlarıyla Pozitif Psikoloji. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık
• Yağcı, F., Doğan, D. A., & Sezgin, E. (2021). Üniversite öğrencilerinin empati becerileri, affetme eğilimleri ve aile bütünlük duygusu arasındaki ilişkinin incelenmesi. Toplum ve Sosyal Hizmet, 32(4), 1305-1324. DOI: https://doi.org/10.33417/tsh.936771
• Yamaç, Ö. (2009). Üniversite öğrencilerinin algıladıkları sosyal destek ile stresle başa çıkma stilleri arasındaki ilişki. Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi Konya.
• Yavuz, B. (2023). Yetişkinlerde Affetme: Merhamet, Duygu Düzenleme Ve Psikolojik Esneklik Bağlamında Karma Bir Araştırma (Doctoral dissertation, Necmettin Erbakan University (Turkey)).
• Yavuz, F. K. (2015). Kabul ve kararlılık terapisi: Genel bir bakış. Türkiye Klinikleri Psikiyatri Özel. 8(2), 21-28.
• Yavuzer, H. (2007). Ana-baba ve çocuk (19. Baskı). İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Yavuzer, H., & Köknel, E. Kulaksızoğlu. A., Dodurgalı. A. ve Ekşi, H. (2010). Çocuk ve Ergen Eğitiminde Anne Baba Tutumları, 2011-2013.
• Yılmaz, O. (2024). Algılanan helikopter ebeveyn tutumlarının yaşam doyumuna etkisinde bilişsel esneklik ve sosyal karşılaştırmanın aracı rolü. Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi, Konya.
• Yüksel, C. G. (2019). Üniversite öğrencilerinde bilinçli farkındalığın duygusal şemalar ve psikolojik esneklik üzerindeki etkisi (Master's thesis, Sosyal Bilimler Enstitüsü).
• Zeteroğlu, E. Ş. (2014). Alti Yaşindaki Çocuklarin Anne Baba Tutumlari Ile Çoklu Zeka Alanlari ve Grup Içi Etkinlik Düzeyleri Arasindaki Ilişki (Doctoral dissertation, Bursa Uludag University (Turkey)).
• Zimbardo, P. G., Keough, K. A., & Boyd, J. N. (1997). Present time perspective as a predictor of risky driving. Personality and individual differences, 23(6), 1007-1023. DOI: https://doi.org/10.1016/S0191-8869(97)00113-X
• Wade, N. G. (2002). Understanding REACH: A component analysis of a group intervention to promote forgiveness. Virginia Commonwealth University.
• Wai, S. T., & Yip, T. H. J. (2009). Relationship among dispositional forgiveness of others, interpersonal adjustment and psychological well-being: Implication for interpersonal theory of depression. Personality and Individual Differences, 46(3), 365-368.
• Williams, K. E., Ciarrochi, J., & Heaven, P. C. (2012). Inflexible parents, inflexible kids: A 6-year longitudinal study of parenting style and the development of psychological flexibility in adolescents. Journal of youth and adolescence, 41, 1053-1066.
• Witvliet, C. V. O., Ludwig, T. E., & Laan, K. L. V. (2001). Granting forgiveness or harboring grudges: Implications for emotion, physiology, and health. Psychological science, 12(2), 117-123. DOI: https://doi.org/10.1111/1467-9280.00320
• Worthington Jr, E. L. (2006). Just Forgiving: How the Psychology and Theology of Forgiveness and Justice Inter-relate. Journal of Psychology & Christianity, 25(2).