Aile İletişim Kalıpları ve Akran İlişkilerinin Siber Mağduriyet ve Zorbalık Üzerindeki Etkisi: İnternet Bağımlılığının Aracı Etkisi

Yıl 2022, Cilt: 23 Sayı: 4, 440 - 451, 27.12.2022

Özgenur Aytaç Gülten Uçan , Hakan Baydur

https://doi.org/10.51982/bagimli.1020126

Öz

Amaç: Bu araştırmanın amacı aile iletişim kalıpları, akran ilişkileri ve internet bağımlılığının siber mağduriyet ve zorbalık üzerindeki etkisinin incelenmesi ve internet bağımlılığının aracı etkisinin bir model aracılığı ile değerlendirilmesidir.
Yöntem: Araştırmaya İzmir İlinde 4 farklı türdeki 8 lisede öğrenim gören 14-19 yaş aralığında toplam 320 kişi katılmıştır. Sosyodemografik bilgiler formu, Yenilenmiş Siber Zorbalık Envanteri, Young İnternet Bağımlılığı Ölçeği, Akran İlişkileri Ölçeği ve Aile İletişim Kalıpları Ölçeği uygulanmıştır
Bulgular: Katılımcıların %49,9’u erkek olup yaş ortalaması 16,25±1,13’tür. %95,4’ü cep telefonuna, %71,2’sinin bilgisayara, %42,5’i tablete sahiptir. Öğrencilerin çoğunluğu (%67,5) interneti ebeveynlerinin denetimi olmaksızın istediği kadar kullanabilmekte ve günde beş saatten fazla internette zaman geçirmektedir (%30,5). Çok değişkenli analizde siber mağduriyet ile internet bağımlılığı, akran, serbestiyetçi ve koruyucu aile türü ile anlamlı düzeyde ilişkili iken, siber zorbalıkta internet bağımlılığı serbestiyetçi ve koruyucu aile türü ile ilişkili bulunmuştur. Yol analizinde siber mağduriyet üzerinde akran ilişkilerinin ve aile iletişimin toplam etkisi sırasıyla β=0,212 ve β=0,144 düzeyindedir. Siber zorbalık üzerindeki toplam etki sırasıyla β=0,158 ve β=0,138 büyüklüğündedir.
Sonuç: Siber mağduriyet ve zorbalık, akran ilişkileri, aile iletişimi ve internet bağımlılığından etkilenmektedir. Gençlerde internet bağımlılığına ve dolayısıyla siber mağduriyet ve zorbalığa neden olan faktörler etki yolakları ile birlikte iyi tespit edilip denetlenmelidir.

Anahtar Kelimeler

Siber mağduriyet ve zorbalık, internet bağımlılığı, akran ilişkileri, aile iletişimi.

Destekleyen Kurum

Manisa Celal Bayar Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinasyon Birimi

Proje Numarası

10.06.2020 tarih ve 2020/08 sayılı proje

Effect of Family Communication Patterns and Peer Relationships on Cyber Victimization and Bullying: Mediating Effect of Internet Addiction

Öz

Objective: The aim of this study is to examine the effects of family communication patterns, peer relationships and internet addiction on cyber victimization and bullying and to evaluate the mediating effect of internet addiction through a model.
Method: A total of 320 students between the ages of 14-19 studying in 8 high schools of 4 different types in Izmir province participated in the study. Sociodemographic information form, Revised Cyberbullying Inventory, Young Internet Addiction Scale, Peer Relationship Scale and Family Communication Patterns Scale were applied.
Results: 49.9% of the participants were male with an average age of 16.25±1.13 years. 95.4% had a cell phone, 71.2% had a computer, and 42.5% had a tablet. The majority of the students (67.5%) can use the internet as much as they want without parental supervision and spend more than five hours a day on the internet (30.5%). In multivariate analysis, cyber victimization and internet addiction were significantly associated with peer, permissive and protective family type, while internet addiction was found to be associated with permissive and protective family type in cyber bullying. In the path analysis, the total effect of peer relationships and family communication on cyber victimization is β=0.212 and β=0.144, respectively. The total effect on cyberbullying was β=0.158 and β=0.138, respectively.
Conclusion: Cyber victimization and bullying are influenced by peer relationships, family communication and internet addiction. The factors that cause internet addiction and thus cyber victimization and bullying in young people should be well identified and monitored together with the impact pathways.

Anahtar Kelimeler

Cyber victimization and bullying, internet addiction, peer relations, family communication.

Proje Numarası

10.06.2020 tarih ve 2020/08 sayılı proje

Kaynakça

• Ang, R. P. ve D. H. Goh (2010). "Cyberbullying Among Adolescents: The Role of Affective and Cognitive Empathy, and Gender." Child Psychiatry & Human Development 41(4): 387–397.
• Arıcak, O. T ve arkadaşları (2012). "Siber Mağduriyet Ölçeği’nin İlk Psikometrik Bulguları." Akdeniz Eğitim Araştırmaları Dergisi/Mediterranean Journal of Educational Research(11): 1-6.
• Arıcak, Siyahhan ve arkadaşları (2008). "Cyberbullying Among Turkish Adolescents." CyberPsychology&Behaviour 11(3): 253-261.
• Aygün, F. (2016). Lise Öğrencileri Arasında Siber Zorbalık Adıyaman Örneği. Sosyal Hizmet Anabilim Dalı. Sivas, Sivas Üniversitesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Bayar, Y. ve Z. Uçanok (2012). "Ergenlerin Dâhil Oldukları Zorbalık Statülerine Göre Okul Sosyal İklimi ve Genellenmiş Akran Algıları." Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri 12(4): 2337-2358.
• Baykal, F. (2016). Lise Öğrencilerinde Siber Zorbalık ve Mağduiryetin Ailedeki Koruyucu Etmenlerle İlişkisi: Afyonkarahisar İli Örneği. Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı. Afyon, Afyon Kocatepe Üniversitesi. Yüksek Lisans Tezi.
• Bingöl, N. ve T. Tanrıkulu (2014). "Siber Zorba ve Mağdur Olma İle Algılanan Sosyal Destek Düzeyi Arasındaki İlişkinin İncelenmesi." Akademik Bakış Dergisi (43).
• Bowers, L.ve arkadaşları (1992). "Cohesion and Power in the Families of Children Involved in Bully/victim Problems at School." Journal of Family Therapy 14(4).
• Bukowski, W. M. ve arkadaşları (1994). "Measuring Friendship Quality During Pre- and Early Adolescence: The Development and Psychometric Properties of the Friendship Qualities Scale." 11(3).
• Connolly, I. ve M. O’Moore (2003). "Personality and Family Relations of Whildren Who Bully." Personality and Individual Differences 35: 559–567.
• Cross, D. ve arkadaşları (2015). "A Social–Ecological Framework for Understanding and Reducing Cyberbullying Behaviours." Aggression and Violent Behavior 23: 109-117.
• Çiftçi, H. (2018). "Öğrencilerin Siber Mağduriyet Düzeylerinin Karşılaştırılması." Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi 6(2): 1536 - 1567.
• Dehue, F. ve arkadaşları (2008). "Cyberbullying: Youngsters' Experiences and Parental Perception." Cyberpsychology & Behavior 11(2).
• Erdoğan, Ö. ve C. Anık (2018). "Aile İletişim Kalıpları Ölçeğinin Türkçe Formunun Geçerlilik ve Güvenirlik Çalışması." Türkiye İletişim Araştırmaları Dergisi(29): 21-46.
• Erdur-Baker, Ö. ve F. Kavşut (2007). "Akran Zorbalığının Yeni Yüzü: Siber Zorbalık " Eurasian Journal of Educational Research 27: 31-42.
• Erkan-Atik, Z. ve arkadaşları (2014). "Akran İlişkileri Ölçeği’nin Türkçeye Uyarlanması: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması." Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri 14(2): 433-446.
• Eroğlu, Y. (2014). Ergenlerde Siber Zorbalık ve Mağduriyeti Yordayan Risk Etmenlerini Belirlemeye Yönelik Bütüncül Bir Model Önerisi. Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı. Bursa, Uludağ Üniversitesi. Yayınlanmamış Doktora Tezi.
• Eroğlu, Y. (2015). "Ergenlerde Akran İlişkileri İle Siber Zorbalık Statüleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi." Journal of Turkish Studies 10: 593-607.
• Goldberg, I. (1996) Internet Addiction Disorder.
• Griffiths, M. (1999). "Violent Video Games and Aggression: A Review of the Literature." Aggression and Violent Behaviour 4(2): 203-212.
• Kowalski, R. M. ve S. P. Limber (2007). "Electronic Bullying Among Middle School Students." Journal of Adolescent Health 41: 22-30.
• Kutlu, M. ve arkadaşları (2016). "Young İnternet Bağımlılığı Testi Kısa Formunun Türkçe uyarlaması: Üniversite Öğrencileri ve Ergenlerde Geçerlilik ve Güvenilirlik Çalışması." Anadolu Psikiyatri Dergisi 17: 69-76.
• Li, Q. (2007). "New Bottle But Old Wine: A Research of Cyberbullying in schools." Computers in Human Behavior 23(4): 1777-1791.
• McLeod, J. M. ve Chaffee, S. H. (1973). Interpersonal approaches to communication research. American Behavioral Scientist, 16, 469–499.
• Olweus, D. (1994). "Annotation: Bullying at School: Basic Facts and Effects of a School Based Intervention Program." Journal of Child Psychology and Psychiatry 35(7): 1171-1190.
• Özdemir, S. (2015). Ergenlerde Siber Zobalık ve Mağduriyetin, Anne-Baba ve Akran İlişkilerine Göre İncelenmesi. Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı. Ankara, Gazi Üniversitesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Pawlikowski, M. ve arkadaşları (2013). "Validation and psychometric properties of a short version of Young’s Internet Addiction Test." 29(3): 1212-1223.
• Ritchie, L. D., ve Fitzpatrick, M. A. (1990). Family communication patterns: Measuring interpersonal perceptions of interpersonal relationships. Communication Research, 17, 523–544. DOI: 10.1177/009365090017004007
• Robinson, L. ve J. Segal (2018). "Bullying and Cyberbullying: How to Deal with a Bully and Overcome Bullying."
• Sabancı, Y. (2018). Ergenlerde Siber Zorbalık ve Siber Mağduriyetin Yordayıcıları Olarak Akılcı Olmayan İnançlar Psikolojik Sağlamlık ve Psikolojik İhtiyaçlar. Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı. Gaziantep, Gaziantep Üniversitesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Schneider, S. K. ve arkadaşları (2012). "Cyberbullying, School Bullying, and Psychological Distress: A Regional Census of High School Students." American Journal of Public Health 102(1): 171-177.
• Stevens, V. ve arkadaşları (2002). "Relationship of the Family Environment to Children's Involvement in Bully/Victim Problems at School." Journal of Youth and Adolescence 31(6): 419–428.
• Topçu, Ç. ve Ö. Erdur-Baker (2010). "The Revised Cyber Bullying Inventory (RCBI): Validity and Reliability Studies " Procedia Social and Behavioral Sciences 5: 660-664.
• TÜİK (2020, 16.07.2021). "Hanehalkı Bilişim Teknolojileri (BT) Kullanım Araştırması. TÜİK Kurumsal (tuik.gov.tr)
• We Are Social (2020). Digital 2020: Turkey — DataReportal – Global Digital Insights
• Yalçın, S. (2019). Ergenlerde Siber Zorbalık ve Siber Mağduriyet İle Umutsuzluk Düzeyleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Psikoloji Anabilim Dalı. İstanbul, Maltepe Üniversitesi. yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Yıldırım, Ö. (2005) Sosyalleşme, Toplumsallaşma Araçları Nelerdir?
• Young, K. S. (1996). "Internet Addiction The Emergence of a New Clinical Disorder." Cyberpsychology & Behavior 3.
• Young, K. S. (1999). "Internet Addiction: Symptoms, Evaluation and Treatment." 17.