Madde Kullanım Bozukluğu Olan Hastalarda Çözüm Odaklı Terapinin Psikososyal Sorunların Azaltılmasına Etkisi: Sistematik Derleme

Yıl 2025, Cilt: 26 Sayı: 2, 1 - 1

Şeyma Erkuş , Elçin Babaoğlu

Öz

Bu sistematik derlemenin amacı madde kullanım bozukluğu olan hastalarda psikososyal sorunların azaltılması üzerine çözüm odaklı terapinin (ÇOT) etkisini incelemektir. Literatür taraması ‘’PsycInfo, SpringerLink, Cochrane, PubMed, ProQuest, Science Direct, Networked Digital Library of Theses and Dissertations (NDLTD), ULAKBİM’’ veri tabanlarında, son 10 yılda yayınlanmış, İngilizce dilinde, ‘’substance use disorder’’, ‘’solution focused therapy’’ anahtar kelimeleri ve kombinasyonları kullanılarak yapılmıştır. Çalışmaların başlık ve özetleri incelenmiş ve dahil etme kriterlerini karşılayan 4’ü randomize kontrollü ve 4’ü nonrandomize çalışma olmak üzere 8 çalışma sistematik derlemeye dahil edilmiştir. Sistematik derlemenin sonucunda ÇOTun madde kullanım bozukluğu olan hastalarda psikososyal sorunları azaltmada olumlu bir etkiye sahip olduğu belirlenmiştir. ÇOT madde kullanım bozukluğu tanılı hastalarda semptom sıkıntısı, kişiler arası ilişki sorunları, sosyal rol bozukluğu, dürtüsel davranışlar, iyilik hali, iyileşme süreci, öz yeterlik, iç kontrol odağı, travma belirtileri, anksiyete ve bağımlılıkla ilişkili sorunlar üzerinde etkili olduğu bulunmuştur. Çalışmalarda çözüm odaklı terapinin bireysel ya da grup terapisi şeklinde, 30-90 dakika arasında, haftada 2 kez ya da 2 haftada 1 kez ve 1-12 seans arasında uygulandığı belirlenmiştir. ÇOT etkisini değerlendirmek için psikososyal sorunları değerlendiren subjektif ölçüm araçlarının kullanıldığı görülmüştür. ÇOT’un madde kullanım bozukluğu olan hastalarda psikososyal sorunları azaltmaya etkisini inceleyen randomize kontrollü çalışmaların arttırılması önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

madde kullanım bozukluğu;, çözüm odaklı terapi;, psikososyal sorun;, hemşirelik;, sistematik derleme

The Effect of Solution Focused Therapy on Reducing Psychosocial Problems in Patients with Substance Use Disorder: Systematic Review

Öz

This systematic review aims to assess the impact of solution-focused therapy (SFT) on mitigating psychosocial issues among patients with substance use disorder. A comprehensive literature search was conducted using databases including PsycInfo, SpringerLink, Cochrane, PubMed, ProQuest, Science Direct, Networked Digital Library of Theses and Dissertations (NDLTD), and ULAKBIM. Articles published within the past decade in English were included, with search terms comprising “substance use disorder,” “solution-focused therapy,” and related combinations. After screening titles and abstracts, eight studies—four randomized controlled trials and four non-randomized studies—met the inclusion criteria and were included in the review. Findings suggest that SFT has a beneficial effect on reducing psychosocial challenges in substance use disorder patients. SFT demonstrated efficacy in alleviating symptom distress, interpersonal relationship issues, social role dysfunction, impulsivity, well-being deficits, and addiction-related symptoms. Additionally, it was found to support recovery processes, enhance self-efficacy, foster an internal locus of control, and reduce trauma and anxiety symptoms. SFT was administered in individual or group formats, with session durations ranging from 30 to 90 minutes, delivered either twice weekly or biweekly over 1 to 12 sessions. Subjective measures assessing psychosocial outcomes were predominantly used across studies to evaluate the impact of SFT. The review highlights the need for more randomized controlled trials to further validate the effectiveness of SFT in this population.

Anahtar Kelimeler

substance use disorder;, solution focused therapy;, psychosocial problem;, nursing;, systematic review

Kaynakça

• American Psychiatric Association (APA). Dıagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders Fıfth Edition DSM-5. Washington: American Psychiatric Association, 2013.
• Volkow ND, Blanco C. Substance use disorders: a comprehensive update of classification, epidemiology, neurobiology, clinical aspects, treatment and prevention. World Psychiatry 2023; 22(2): 203-229.
• Cüceler S, Yılmaz M, Türkleş S. Madde bağımlısı bireylerin yaşadığı psikososyal sorunlar, uygulanan kanıt temelli müdahaleler ve hemşireliğin rolü. Bağımlılık Dergisi 2022; 23(1): 105-110.
• Asi Karakaş S, Ersöğütçü F. Madde bağımlılığı ve hemşirelik. Sağlık Bilimleri ve Meslekleri Dergisi 2016; 3(2): 133-139.
• United Nations Office On Drugs And Crime (UNODC), World Drug Report 2023. New York: United Nations Publication, 2023.
• T.C. Kalkınma Bakanlığı On Birinci Kalkınma Planı (2019-2023) Sağlıklı Yaşam ve Bağımlılıkla Mücadele Çalışma Grubu Raporu. Ankara: Kalkınma Bakanlığı Yayınları, 2018.
• TC. İçişleri Bakanlığı, Türkiye’de Genel Nüfusta Tütün, Alkol ve Madde Kullanımına Yönelik Tutum ve Davranış Araştırması Raporu. Ankara, 2018.
• TC. İçişleri Bakanlığı, Türkiye Uyuşturucu Raporu Eğilimler ve Gelişmeler. Ankara: NSB Yayınları, 2023.
• Karaoğlan M, Kaşarcı G, Şahin E, İplik ES. Madde ilişkili psikotik bozuklukların tedavisinde kullanılan atipik antipsikotikler. Experimed 2020; 10(1): 49-58.
• Kuussaari K, Karjalainen K, Niemelä S. Mental health problems among clients with substance use problems: a nationwide time-trend study. Soc Psychiatry Psychiatr Epidemiol 2020; 55: 507-516.
• Darcin AE, Nurmedov S, Noyan CO, et al. Psychiatric comorbidity among inpatients in an addiction clinic and its association with the process of addiction. Dusunen Adam 2015; 28(3): 196.
• Garey L, Olofsson H, Garza T, et al. Directional effects of anxiety and depressive disorders with substance use: a review of recent prospective research. Curr Addict Rep 2020; 7: 344-355.
• Mustafaoğlu R, Mutlu EK, Mutlu C, et al. Madde kullanım bozukluğunun ergenlerde anksiyete, depresyon ve yaşam kalitesine etkisi. Bağımlılık Dergisi 2020; 21(4): 308-316.
• Mohamed II, Ahmad HEK, Hassaan SH, Hassan SM. Assessment of anxiety and depression among substance use disorder patients: a case-control study. Middle East Current Psychiatry 2020; 27: 22.
• Tanhan F, Mukba G. Aile içinde madde bağımlısı olma durumunu yordayan değişkenlerin incelenmesi. Bağımlılık Dergisi 2014; 15(2): 65-75.
• Imkome EU. Nursing care for persons with drug addiction. Zhao F, Li M (editors). Drug Addiction. United Kingdom: IntechOpen. 2018: 49-72.
• De Shazer S, Isebaert L. The bruges model. J Fam Psychother 2003; 14(4): 43-52.
• Higgins J, Thomas J, Chandler J, et al. Cochrane Handbook for Systematic Reviews of Interventions, Version 6.4. 2023. https://training.cochrane.org/handbook/current (Accessed 10.06.2024).
• Page MJ, McKenzie JE, Bossuyt PM, et al. The PRISMA 2020 statement: an updated guideline for reporting systematic reviews. BMJ 2021; 372): n71.
• Higgins JPT, Altman D, Sterne J. Assessing risk of bias in included studies. Higgins J, Churchill R, Chandler J, Cumpston M (editors). Cochrane Handbook for Systematic Reviews of Interventions (updated June 2017). 2017. https://training.cochrane.org/handbook (Accessed 10.06.2024).
• Tufanaru C, Munn Z, Aromataris E, et al. Systematic reviews of effectiveness. Aromataris E, Munn Z (editors). JBI Manual for Evidence Synthesis, 2017.
• Gonzalez Suitt K, Geraldo P, Estay M, Franklin C. Solution-focused brief therapy for individuals with alcohol use disorders in Chile. Res Soc Work Pract 2019; 29(1): 19-35.
• Sabri F, Sumari M, Jencius M, McGlothlin J. The effects of solution-focused group therapy in treatment outcomes and psychological well-being of substance abuse clients. International Journal of Academic Research in Business and Social Sciences 2017; 7(13): 119-129.
• Lakthong S. Effects of Solutıon-Focused Group Interventıon on Recovery Process Among Thaı Male Youth Substance Abusers. Doctoral Dissertation, Tayland: Burapha Unıversıty Nursing Faculty, Department of Nursing, 2017.
• Ali M. Solution Focused Brief Therapy in Alcohol Dependence Syndrome. Master's Thesis, India: Ranchi University Psychology Faculty, Department of Clinical Psychology, 2018.
• Kim JS, Brook J, Akin B. Randomized controlled trial of solution-focused brief therapy for substance-use-disorder-affected parents involved in the child welfare system. J Soc Social Work Res 2021; 12(3): 545-568.
• Dineva V. The effect of a solutıon-focused approach to the dynamics in the severity of anxiety and depressıon symptoms at alcohol dependence. Trakia Journal of Sciences 2020; 18(3): 218-222.
• De Paula Araujo CN, Mendonça Corradi-Webster C, Gonçalves Correia-Zanini MR, Yurasek AM. Quasi-randomized trial of solution-focused brief therapy intervention for readiness to change and alcohol and other drug use in a Brazilian community-based treatment center. Psychother Res 2024; doi: 10.1080/10503307.2024.2336192..
• Yokotani K, Tamura K. Solution-focused group therapy for drug users in Japanese prison: nonrandomized study. International Journal of Brief Therapy and Family Science 2015; 5(2): 42-61.
• McCollum EE, Trepper TS, Smock S. Solution-focused group therapy for substance abuse: extending competency-based models. J Fam Psychother 2004; 14(4): 27-42.
• Franklin C, Hai AH. Solution-focused brief therapy for substance use: a review of the literature. Health Soc Work 2021; 46(2): 103-114.
• Smock SA, Trepper TS, Wetchler JL, et al. Solution‐focused group therapy for level 1 substance abusers. J Marital Fam Ther 2008; 34(1): 107-120.
• Juhnke GA, Coker JKA. A solution-focused intervention with recovering, alcohol-dependent, single parent mothers and their children. J Addict Offender Couns 1997; 17(2): 77-87.
• Kim JS, Brook JW, Liming K, et al. Randomized controlled trial study examining positive emotions and hope in solution-focused brief therapy with substance using parents involved in child welfare system. International Journal of Systemic Therapy 2022; 33(3): 129-149.
• Kim JS, Brook J, Akin BA. Solution-focused brief therapy with substance-using individuals: a randomized controlled trial study. Res Soc Work Pract 2016; 28(4): 452-462.
• Linton J. Solution focused counseling with a substance abusing client. Journal of Addiction Research 2017; 4(1): 297-310.
• National Institutes on Drug Abuse, Common Comorbidities with Substance Use Disorders Research Report. Bethesda (MD): National Institutes on Drug Abuse (US), 2020.
• Savaşan A, Engin E, Ayakdaş D. Bir Amatem kliniğinden taburcu olan bağımlı hastaların yaşam tarzı değişiklikleri ve nüks durumları. Psikiyatri Hemşireliği Dergisi 2013; 4(2): 75-79.
• Rizk MM, Herzog S, Dugad S, Stanley B. Suicide risk and addiction: the impact of alcohol and opioid use disorders. Curr Addict Rep 2021; 8(2): 194-207.
• Doğasal O, Karakartal D. Çözüm odaklı kısa süreli terapiye kuramsal bir bakış. Uluslararası Beşerî Bilimler ve Eğitim Dergisi 2021; 7(15): 130-142.
• Arslan Ü, Gümüşçağlayan G. Çözüm odaklı kısa süreli terapiye kısa bir bakış. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 2018; (47): 491-507.
• Żak AM, Pakrosnis R, Kuminskaya E. Research on the solution-focused approach in 2022: a scoping review. Journal of Solution Focused Practices 2023; 7(1): doi:10.59874/001c.90976.
• Iveson C. Solution-focused brief therapy. Adv Psychiat Treat 2002; 8(2): 149-156.
• Macdonald A. Solution-Focused Therapy: Theory, Research & Practice,, 2nd ed.. New York: Sage, 2011.
• Gingerich WJ, Peterson LT. Effectiveness of solution-focused brief therapy: a systematic qualitative review of controlled outcome studies. Res Soc Work Pract 2013; 23(3): 266-283.
• Şahin S, Siyez D. Çözüm odaklı kısa süreli terapi: temeller, kavramlar ve teknikler. Manisa Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 2023; 21(2): 1-18.