Dini Gruplarda Karizmanın Temellendirilmesi: Galip Kuşçuoğlu Örneği

Year 2022, Issue: 15, 33 - 58, 21.06.2022

Ismail Parlamis

Abstract

Din, insanlık tarihinde yer alan en önemli olgulardan biridir. Din toplumsal hayatta teorik, pratik ve sosyolojik ifade biçimleriyle görünür olmaktadır. Dini grup oluşturabilme yönü onun sosyolojik bakımından bir ifade biçimidir. İslam ana dini bünyesi içinde alt gruplar olarak ortaya çıkan tarikatlar en önemli dini gruplaşmalardandır. İslam Tasavvuf ve Tarikat geleneğine bakıldığında her tarikatın başında dini bir liderin bulunduğu görülmektedir. Dini liderlerin, tarikatların din anlayışları, ritüelleri ve takipçileri üzerinde tamamen kişisel nitelikteki özellikleriyle etkiler meydana getirdikleri bir hakikattir. Max Weber dini gruplarda görülen bu etkileme gücünü karizma kavramı ile ifade etmektedir. İşte bu çalışma da kendini Kadiri ve Rufai gelenek içinde konumlandıran Galibilik Tarikatı’nın lideri olan Galip Kuşçuoğlu örneğinden hareketle dini gruplarda karizmanın temellendirilmesi üzerine odaklanmaktadır. Araştırmaya, kaynak taraması yapılarak başlanmıştır. Saha araştırması öncesinde tarikat tarafından hazırlanan sohbet toplantılarına ait video kayıtları, web sitesi, tanıtım materyalleri incelenmiştir. Sonrasında ise Ankara İli Mamak ilçesinde saha araştırması gerçekleştirilmiştir. Bu çerçevede Galip Kuşçuoğlu ve müritlerle görüşmeler yapılmıştır. Galibilik Tarikatı’nın faaliyetleri ve ritüelleri katılımlı gözlem yoluyla takip edilerek bilgi toplanmıştır. Böylece, Galip Kuşçuoğlu’nun, karizmasını İslam Tasavvuf ve Tarikat geleneğindeki hangi argümanlarla temellendirdiği ortaya konulmaya çalışılmıştır. Sonuç olarak, Galibilik’in lideri Kuşçuoğlu’nun, karizmasını silsile, keramet, batıni ilim, vesile ve rüya gibi unsurlarla temellendirdiği tespit edilmiştir.

Keywords

Din Sosyolojisi, Dini Grup, Karizma, Karizmatik Lider, Galibilik, Galip Kuşçuoğlu

The Foundations Of Charisma In Religious Groups: The Case Of Galip Kuşçuoğlu

Abstract

Religion is one of the most important phenomena in the history of mankind. Religion is visible in social life through theoretical, practical and sociological forms of expression. The ability to form a religious group is a form of expression from a sociological point of view. Tariqas that have emerged as subgroups within the main religious structure of Islam are one of the most important religious groupings. Looking at the Islamic tradition of Sufism and Tariqas, it seems that a religious leader is at the head of each tariqa. It is a fact that religious leaders, have created effects on tariqas’ understanding of religion, rituals and followers, with their characteristics of a purely personal nature. Max Weber expresses this power of influence seen in religious groups with the concept of charisma. So, this study focuses on the foundation of charisma in religious groups based on the case of Galip Kuşçuoğlu. The research started with a literature review. Before the field research, sermon videos, website, promotional materials prepared by the order were examined. Afterwards, a field survey was carried out in Mamak district of Ankara Province. In this context, interviews were held with Galip Kuşçuoğlu and his followers. The activities and rituals of the Galibity Tariqa were followed through participant observation and information was gathered. Thus, it has been tried to reveal which arguments Galip Kuşçuoğlu based his charisma on in the Islamic Sufism and Tariqa tradition. As a result, it was determined that Kuşçuoğlu, the leader of Galibilik, based his charisma on elements such as silsila, karāma, ilm el batin, wasila and dreams.

Keywords

Sociology of Religion, Religious Group, Charisma, Charismatic Leader, Galibity

References

• Akyüz, Niyazi, “Dinlerin Teşekkülünde Dini Liderlerin Karizması”, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 41, (Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi, 2000), 275-291.
• Akyüz, Niyazi, Dinin Örgütsel İklimi Dini Gruplar, Ankara: Gündüz Yayıncılık, 2007.
• Ateş, Süleyman, İslam Tasavvufu, İstanbul: Yeni Ufuklar Neşriyat, Tarihsiz.
• Buckhardt, Titus, İslam Tasavvuf Doktrinine Giriş, Çev. Fahreddin Arslan, İstanbul: Ribat Yayınları, 1995.
• Cebecioğlu, Ethem, “Hayzul Rical”, Tasavvuf Terimleri ve Deyimleri Sözlüğü, Ankara: Rehber Yayınları, 1997.
• Çapcıoğlu, İhsan, vd, “Karizmatik Otoriteden Yeni Liderlik Vizyonuna: Günümüz Liderlik Yaklaşımları”, BİDDER Sosyal Bilimler Dergisi, 1/1, (2010), 27-48.
• Çapcıoğlu, İhsan, vd, “Max Weber Sosyolojisinde Karizmatik Otorite ve Dini Liderlik”, Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 14/2, (Ağustos 2010), 51-76.
• Davarcıoğlu, Mehmet, Emir Abdül’celil Zade Ali Sezai (Kurtaran) Efendi’nin Hayatı ve Hizmetleri, A.Ü.İ.F (Lisans Tezi), Ankara, 2002.
• Eraydın, Selçuk, Tasavvuf ve Tarikatlar, İstanbul: Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları,1997.
• Fazlurrahman, İslam, Çev. Mehmet Aydın, Ankara: Selçuk Yayınları, 1996.
• Freyer, Hans, Din Sosyolojisi, Çev. Turgut Kalpsüz, Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi, 1964.
• Galip Efendi’nin Sohbetleri, 106 no’lu kaset.
• Günay, Ünver, Din Sosyolojisi, İstanbul: İnsan Yayınları, 3. Baskı, 2000.
• Kuran-I Kerim Meali, Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2002.
• Kuşçuoğlu, Galip, Tasavvuf ve Zikrullah, Basım Yeri Belirtilmemiş: H. Galip Hasan Kuşçuoğlu Kültür ve Eğitim Vakfı Yayınları, Tarihsiz.
• Kuşçuoğlu, Galip, Muhtaç Olduğumuz Kardeşlik, Ankara: H. Galip Hasan Kuşçuoğlu Kültür ve Eğitim Vakfı Yayınları, 1998.
• Kuşçuoğlu, Galip, Metafizik, Antalya: H. Galip Hasan Kuşçuoğlu Kültür ve Eğitim Vakfı Yayınları, 1999.
• Kuşçuoğlu, Galip, Merhamet-i İlahiden Hikmet-i İlahi Olan Asra Uyumlu Rahmet Damlamaları, Antalya: H. Galip Hasan Kuşçuoğlu Kültür ve Eğitim Vakfı Yayınları, 2001.
• Kuşçuoğlu, Galip, Metafizik 2, Antalya: H. Galip Hasan Kuşçuoğlu Kültür ve Eğitim Vakfı Yayınları, 2003.
• Uludağ, Süleyman, Tasavvuf Terimleri Sözlüğü, İstanbul: Marifet Yayın., 1995.
• Wach, Joachim, Din Sosyolojisi, Çev. Ünver Günay, İstanbul: Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları, 1995.
• Wallace, Ruth A. - Wolf, Alison, Çağdaş Sosyoloji Kuramları, Çev. Leyla Elburuz - M. Rami Ayas, İzmir: Punto Yayıncılık, 2004.