The Impact of Jurisprudential Rules on Legal Legislation: "The Syrian Civil Law as a Model"

Year 2024, Volume: 4 Issue: 2, 50 - 74, 25.12.2024

İbrahim Albakkar , Fadi Şuşan

Abstract

Jurisprudential rules constitute a substantial part of Islamic jurisprudence. These rules have successfully consolidated the scattered jurisprudential issues and encompassed their numerous specifics with concise and eloquent expressions. They have also managed to articulate stable legal principles within the legislative framework, becoming the initial steps that facilitated the codification of Islamic jurisprudential rulings. This is evident within the articles of the Majalla al-Ahkam al-Adliya. This research aims to shed light on the impact of these rules in formulating legal articles, especially in the Syrian Civil Law, and to highlight their influence on legal sources. It also seeks to demonstrate the potential benefits for legal professionals from these rules, fostering their abilities to derive appropriate rulings for people's issues and apply them in reality. After examining and analyzing the texts, the research reached several conclusions, most notably that some lawmakers relied on jurisprudential rules in drafting numerous legal articles within their legislations. These rules align with the approach taken by the Syrian legislator in formulating legal articles, although the Syrian legislator opted to express the meaning of the jurisprudential rule in the text of the legal articles rather than using its verbal formulation.

Keywords

Jurisprudential rules, legal legislation, Syrian Civil Law, legal drafting.

Fıkıh Kaidelerinin Yasal kanunlar Üzerindeki Etkisi: Suriye Medeni Kanunu Örneği

Abstract

Fıkıh kaideleri (kavâid-i fıkhiye), İslam hukukunun sağlam bir bileşenidir. Bu kaideler, kısa ve öz ifadelerle çeşitli fıkhi meseleleri etkili bir şekilde bir araya getirerek birçok ayrıntıyı kapsamıştır. Ayrıca tutarlı yasal ilkeleri yasa çerçevesinde ifade etmiş ve Mecelle-i Ahkâm-ı Adliyye hükümlerinde açıkça görüldüğü gibi İslam hukukunun hükümlerini kodlamayı kolaylaştıran ilk adımları oluşturmuştur. Bu araştırma, bu kaidelerin yasal hükümlerin formüle edilmesindeki etkisini, özellikle Suriye Medeni Kanunu’nda, vurgulamayı amaçlamakta, yasal hükümlerin kaynakları üzerindeki etkilerini göstermekte ve hukukçular için potansiyel faydalarını sergilemektedir. Bu durum toplumsal meseleler için uygun hükümleri çıkarma ve uygulama kabiliyetini geliştirmeyi amaçlamaktadır. Metinlerin incelenmesi, araştırılması ve analiziyle bazı yasa koyucuların mevzuatlarında birçok hükmü hazırlarken fıkıh kaidelerine dayandıkları sonucuna varılmıştır. Bu kaideler, Suriyeli yasa koyucuların yasal metinlerini formüle etme yaklaşımlarıyla uyumlu hale gelmektedir. Ancak Suriyeli yasa koyucu, fıkıh kaidesinin sözel ifadeleri yerine yasal hükümlerdeki anlamlarını kullanmıştır.

Keywords

Fıkıh kaideleri, Yasal kanunlar, Suriye Medeni Kanunu, Kanun Formüle etme

أَثَرُ القَواعِدِ الفقهيَّة في التشْريعات القانونيَّة "القانون المدنيّ السُّوري نموذجًا"

Abstract

تُعدّ القواعِدُ الفقهيَّة جزءًا رصينًا من الفقه الإسلاميّ؛ ذلك أنَّ تلك القَواعد استطاعت أن تَجمَع شتات المسائل الفقهيَّة وأن تَستَوعِبَ جزئيَّاته الكثيرة بعِباراتها الموجَزَةِ وألْفاظِها الجَزْلَةِ، كما استطاعت أنْ تُعبّرَ عن مَبادِئ حُقوقيّةٍ ثابِتةٍ في ميزان التَّشْريع فكانت هي أُولَى الخُطواتِ الّتي ساعَدَت على تَقْنين أحْكامِ التشْريعِ الإسلاميّ، وتَجلَّى ذلك واضحَّا ضمن مواد مَجَلّة الأحْكامِ العَدْليّةِ، ومن هنا أتى هذا البحث ليسلِّط الضَّوء على أثـر تلك القَواعد فـي صياغة المواد القانونيَّة لا سيما في القانون المدنيّ السُّوري، وبيان أثـــرها فــي مــصــادر الـحُـكـم، واظهار إمكانيَّة إفادة العاملين في المجال القانونيّ مــنها، وتنمية مـَلـَكَـاتِـهـم في استنباط الأحكام المناسبة لقضايا النَّاس وتطبيقها في الواقع، وبعد استقراء النُّصوص وتحليها توصَّل البحث إلى جملة من النَّتائج أهمَّها أنَّ بعض مُشرِّعي القانون اعتمدوا على القواعد الفقهيَّة في صياغة العديد من مواد القانون ضمن تشريعاتهم، وأنَّ تلك القواعد تتوافق مع ما ذهب إليه المشرِّع السُّوري في صياغة مواده القانونيَّة، إلَّا أنَّ المشرّع السُّوري استَعاضَ عن الصِّيغ اللَّفظيَّة للقاعِدَةِ الفقهيَّة بذِكر مَعْناها في نصوص مَوادّه القانونيَّة.

Keywords

القواعد الفقهيَّة, التَّشريعات القانونيَّة, القانون المدنيّ السُّوري, الصِّياغة القانونيَّة

References

• Bağdâdî el-Hanbelî İbn Receb, Zeyneddin Abdurrahman. el-Kavâid. Beyrut: Dârü'l-Kütübi'l-İlmiyye.
• Buhârî, Muhammed b. İsmâil. el-Câmiu'l-Muhtasar es-Sahîh el-Muhtasar min Umûri Rasûlüllâh -sallallahu aleyhi ve sellem- ve Sunenihi ve Eyyâmihi. Tahkîk: Muhammed Zühayr Nâsır. Beyrut: Dâr-u Tavku'n-Necât, 1. baskı, 1422. Cürcânî, Ali b. Muhammed. et-Ta‘rîfât. Beyrut: Dârü'l-Kütübi'l-İlmiyye, 1. baskı, 1983.
• Dîkan, Beşair Gannam Süleyman. "el-Mebâdi‘u'l-Kânûniyyetü'l-Âmmetu'l-Gayrü'l-Mektûbete bi'İ'tibârihâ Masdaran min Masâdiri'l-Kânûn el-İdârî: Dirâse-i Mukârana". Mecelletu Külliyeti'l-Kânûn el-Kuveytîyye el-Âlemiyye, cilt 2, sayı 8, Aralık 2014.
• El-Bevernû, Muhammed Sıdkı. el-Vecîz fî Îzâhi Kavâidi'l-Fıkhiyye el-Külliyye. Beyrut: Müessese er-Risâle, 4. baskı, 1996.
• El-Bevernû, Muhammed Sıdkı. Mevsûatü'l-Kavâidi'l-Fıkhiyye. Beyrut: Müessese er-Risâle, 1. baskı, 2003.
• Es-Sübkî, Tâcüddîn Abdülvehhâb. el-Eşbâh ve'n-Nezâir. Beyrut: Dârü'l-Kütübi'l-İlmiyye, 1. baskı, 1991.
• Es-Sübkî, Takıyyüddîn. el-İbhâc fî şerhi'l- Minhâcü'l-Vusûl ilâ ‘İlmi'l-Usûl. Beyrut: Dârü'l-Kütübi'l-İlmiyye, 1995.
• Ez-Zuhayli, Muhammed Mustafa. el-Kavâidü'l-Fıkhiyye ve Tatbîkâtühâ fi'l-Mezâhibi'l-Erba‘a. Dımaşk: Dârü'l-Fikr, 1. baskı, 2006.
• Hafîf, Ali. el-Mülkiyye fî'ş-Şerîati'l-İslâmiyye ma'a'l-Mukârene bi'ş-Şerâyi‘i'l-Vaz‘iyye: Ma‘nâhâ – Envâ‘uhâ – Anâsıruhâ – Havâssuhâ – Kuyûduhâ. Kahire: Dârü'l-Fikr el-Arabî, 1996.
• İbn Fâris, Ahmed. Makayîs el-Lüga. Tahkîk: Abdüsselâm Hârun. Beyrut: Dârü'l-Fikr, 1979.
• İbn Mâce, Muhammed b. Yezid. Sünen-i İbn Mâce. Tahkîk: Muhammed Fuâd Abdülbâkî. Kahire: Dâr İhyâü'l-Kütübi'l-Arabiyye.
• İbn Manzûr, Muhammed b. Mukerrem. Lisânü'l-Arab. Beyrut: Dâr'us Sâdr, 1. baskı, 1414.
• İsfahânî, Hüseyin b. Muhammed er-Râgıb. El-Müfredât fî Garîbi'l-Kur'an. Tahkîk: Sûvân ed-Dâvûdî. Dımaşk: ed-Dârü'ş-Şâmiyye, 1. baskı, 1412.
• Karâle, Ahmed Yâsîn. "el-Kavâidü'l-Fıkhiyye fi'l-Kânûn el-Medenî el-Urdûnî Dirâse-i Mukârana bi'l-Fıkh el-İslâmî Şeklen ve Mazmûnen". Dirâsât, ‘Ulûmü'ş-Şerîati ve'l-Kânûn, cilt 36, 2009.
• Kürdî, Ahmed el-Haccî. el-Kavâidü'l-Fıkhiyye el-Külliyye. Kuveyt: Râsihûn Merkez li't-Tesil eş-Şer'î ve Dâr el-Zâhiriyye, 1. baskı, 2017.
• Ma‘leme Zâyed li'l-Kavâidi'l-Fıkhiyye ve'l-Usûliyye. Yayıncı: Zâyed bin Sultan Âl-i Nahyân Hayır Kurumu; İslam İşbirliği Teşkilâtı, İslam Fıkıh Meclisi, 1. baskı, 2013.
• Muvâfî, Ahmed. ed-Darar fi'l-Fıkh el-İslâmî: Ta‘rîfuhu, Envâ‘uhu, ‘Alâkâtuhu, Davâbituhu, Cezâuhu. Suudi Arabistan: Dâr İbn Affân, 1. baskı, 1997.
• Nûnû, Mâhir Mahmûd. "el-Kavâidü'l-Fıkhiyye: Envâ‘uhâ ve Taksîmâtühâ ve Hükmü'l-İstidlâl bihâ". Mecelletu Câmi‘ati Dımaşk, cilt 36, sayı 2, 2020.
• Şubeyr, Muhammed Osman. el-Kavâidü'l-Külliyye ve'd-Davâbitü'l-Fıkhiyye fi'ş-Şerîati'l-İslâmiyye. Ürdün: Dârü'n-Nefâis, 2. baskı, 2007.
• Süyûtî, Abdurrahman b. Ebû Bekr. el-Eşbâh ve'n-Nezâir. Beyrut: Dârü'l-Kütübi'l-İlmiyye, 1. baskı, 1990.
• Vâsıl, Muhammed. "el-İsbât fi'l-Kânûn el-Hâs". el-Mevsûatu'l-Arabiyye: el-Mevsûa el-Kânûniyye el-Mütehassısa.
• Zerkâ, Ahmed b. Muhammed. Şerhu'l-Kavâidi'l-Fıkhiyye. Dımaşk: Dârü'l-Kalem, 2. baskı, 1989.
• Zerkâ, Mustafa Ahmed. el-Medhalü'l-Fıkhî el-Âmm. Dımaşk: Dârü'l-Kalem, 2. baskı, 2004.
• Zeydân, Abdülkerim. el-Vecîz fî Şerhi'l-Kavâidi'l-Fıkhiyye fi'ş-Şerîati'l-İslâmiyye. Beyrut: Müessese er-Risâle, 1. baskı, 2001.