BOSNIA OF EMİN NİHAT EFENDİ’S MÜSÂMERET-NÂME

Yıl 2022, Cilt: 4 Sayı: 2, 64 - 79, 27.12.2022

Salih Okumuş

https://doi.org/10.53711/balkanistik.1136532

Öz

Müsâmeret-nâme is one of the important works in the story genre of Tanzimat Literature. The book was written by Emin Nihat Efendi in the years between 1871-1875 and consists of 7 stories. While Müsâmeret-nâme, takes its subject matter from daily stories, it chooses its heroes and heroines from ordinary people. Müsâmeret-nâme, which carries traces of old stories in terms of fiction and narration, almost winks at the modern story with its realist point of view. In the work, which has transitional features, the wide geography of the empire is used as a place and even goes out of the country in some stories.
Bosnia is the subject of the second story of Müsâmeret-nâme, “Kapı Kethüdası Behçet Efendi ile Makbule Hanım’ın Sergüzeşti”. Some of the events in the story take place in Bosnia. Bosnia is introduced in this story as one of the most distant cities of the Ottoman Empire. In addition to its distance, this town is a negative place in that it is the foreign and also it separates lovers. However, the subject we want to focus on in our study is Bosnia in the 1870s. The political and social situation of Bosnia, its various institutions, especially the customs organization, its life, place names, and the thoughts of the hero about Bosnia will be discussed.

Anahtar Kelimeler

Bosnia, Emin Nihat Efendi, Müsâmeret-nâme, Ottoman, Space

EMİN NİHAT EFENDİ'NİN MÜSÂMERET-NÂME ADLI ESERİNDE BOSNA

Öz

Müsâmeret-nâme, Tanzimat edebiyatının hikâye türündeki önemli eserlerindendir. 1871-1875 yılları arasında Emin Nihat Efendi tarafından kaleme alınan eser, toplam yedi hikâyeden oluşur. Müsâmeret-nâme, konusunu günlük hikâyelerden alırken kahramanlarını da toplumda yaşayan insanlar arasından seçer. Kurgu ve anlatım bakımından yer yer eski hikâyelerin izlerini taşıyan Müsâmeret-nâme, realist bakış açısıyla da modern hikâyeye âdeta göz kırpar. Geçiş dönemi özellikleri görülen eserde, mekân olarak da imparatorluğun geniş coğrafyası kullanılır, hatta bazı hikâyelerde bu sınırlar aşılarak başka memleketlere ulaşılır.
Bosna, Müsâmeret-nâme’nin ikinci hikâyesi olan “Kapı Kethüdası Behçet Efendi ile Makbule Hanımın Sergüzeşti”nde konu edilir. Hikâyede olayların bir kısmı Bosna’da cereyan eder. Bosna, bu hikâyede Osmanlı’nın en uzak beldelerinden biri olarak tanıtılır. Bu belde, uzaklığının yanı sıra hem gurbet hem de sevgilileri ayıran olumsuz bir mekândır. Ancak çalışmamızda asıl üzerinde durmak istediğimiz konu 1870’li yıllardaki Bosna’dır. Bosna’nın siyasi ve sosyal durumu, başta gümrük teşkilatı olmak üzere çeşitli kurumları, yaşayışı, yer adları ve kahramanın Bosna ile ilgili düşünceleri ele alınacaktır.

Anahtar Kelimeler

Bosna, Emin Nihat Efendi,, Müsâmeret-nâme, Osmanlı,, Mekân

Kaynakça

• BOZKURT, Nurgül (2003), “Avusturya Kapı Kethüdalığı (1700-1736)”, OTAM, 13, 245-259.
• DÜŞÜNMEZ, Döndü (2010), “Tanzimat Devrinde Kapı Kethüdalığı Müessesesi Hakkında Temel Bilgiler”, Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 28, 375-401.
• DÜŞÜNMEZ, Döndü (2012), “Tanzimat’ın İlanından Sonra Ordu Kapı Kethüdalığı (1839-1884)”, Tarihin Peşinde Uluslararası Tarih ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 7, 27-44.
• Emin Nihat Efendi (2002), Müsâmeret-nâme, Salih Okumuş (Haz.), İstanbul: Şûle Yayınları.
• EREN, Ahmet Cevat (1965), Mahmud II. Zamanında Bosna-Hersek, İstanbul: Nurgök Matbaası.
• GENÇ, Mehmet (1985), “Osmanlı Devleti’nde İç Gümrük Rejimi”, Tanzimat’tan Cumhuriyete Türkiye Ansiklopedisi, C. III, İstanbul: İletişim Yayınları, 786-790.
• IŞIK, İhsan (2006), Türkiye Edebiyatçılar ve Kültür Adamları Ansiklopedisi, Ankara: Elvan Yayınları.
• IŞIN, Ekrem (1981), “Emin Nihat ve XIX. Yüzyılın Büyük Sorusu”, Oluşum, 44, 13-22.
• KOÇAK, Ahmet (2015), “Müsameretname ve Yazarı Emin Nihat Bey’e Dair Yeni Bilgiler”, Turkish Studies International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, Volume 10 (12), 771-790.
• KUDRET, Cevdet (1977), Edebiyatımızda Hikâye ve Roman I, İstanbul: Varlık Yayınları.
• KÜÇÜK, Mustafa (2003), “Başbakanlık Osmanlı Arşiv Belgelerine Göre Bosna-Hersek’teki Osmanlı Mirası”, Prilozi za Orijentalnu Filologue, 51, 163-196.
• SERTOĞLU, Mithat (1986), Osmanlı Tarih Lûgatı, İstanbul: Enderun Kitabevi.
• TANPINAR, Ahmet Hamdi (1988), 19’uncu Asır Türk Edebiyatı Tarihi, İstanbul: Çağlayan Kitabevi.
• Türkçe Sözlük (2005), Ankara: TDK Yayınları.