DUYGUSAL EMEK STRATEJİLERİNİN DUYGUSAL ZEKANIN TÜKENMİŞLİĞE ETKİSİNDEKİ ARACILIK ROLÜ

Yıl 2015, Cilt: 15 Sayı: 3, 131 - 156, 15.09.2015

Sema Polatcı , Kubilay Özyer

Öz

Bu çalışmanın ana amacı
“duygusal zeka seviyesi yüksek bireylerin daha az tükenmelerini sağlayabilmek
için duygusal emek stratejilerinden yararlanabilir miyiz?” sorusuna cevap
bulmaktır. Bu amaçla duygusal zeka düzeyinin tükenmişlik üzerindeki etkisinde
üç farklı duygusal emek stratejisinin aracılık rolü incelenmiş ve hizmet
sektörü çalışanları olan özel güvenlik görevlilerinin tükenmişlikten kaçış yolu
çizilmeye çalışılmıştır. Analiz sonuçlarına göre duygusal emek stratejilerinden
yüzeysel davranış ve samimi duygular duygusal zekanın tükenmişlik üzerindeki
etkisinde kısmi aracılık rolü oynarken, derinlemesine davranış stratejisinin
aracılık rolü üstlenmediği tespit edilmiştir. Sonuçlar kapsamında araştırmacı
ve uygulayıcılar için öneriler geliştirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Duygusal Emek, Duygusal Emek Stratejileri, Duygusal Zeka, Tükenmişlik

Kaynakça

• Aksaraylı, Mehmet ve Özgen Işıl (2008), “Akademik Kariyer Gelişiminde Duygusal Zekânın Rolü Üzerine Bir Araştırma”, Ege Akademik Bakış, 8 (2), 755-769. Alavinia, Parviz ve Tala Ahmadzadeh (2012) “Toward A Reappraisal of the Bonds Between Emotional Intelligence and Burnout”, English Language Teaching, 5 (4), 37-50. Ashforth, Blake E. ve Ronald H. Humphrey. (1993) "Emotional Labor in Service Roles: The Influence of Identity." Academy of Management Review, 18(1), 88-115. Aslan, Şebnem ve Özata, Musa (2008). “Duygusal Zekâ ve Tükenmişlik Arasındaki İlişkilerin Araştırılması: Sağlık Çalışanları Örneği”, Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 30, 77-97. Austin, Elizabeth J., Dore Timothy C.P., O’Donovan Katharine M. (2008), “Associations of Personality and Emotional Intelligence with Display Rule Perceptions and Emotional Labor”, Personality and Individual Differences, 2008, 44:679–688. Barling, Julian, Slater Frank ve Kelloway Kevin e. (2000), “Transformational Leadership and Emotional Intelligence: An Explotary Study”, The Leadership and Organizational Development Journal, 21, 157-161. Baron M. Reuben ve Kenny. A David (1986), “The Moderator-Mediator Variable Distinction in Social Psychological Research: Conceptual, Strategic, and Statistical Considerations”, Journal of Personality and Social Psychology, 51(6), 1173-1182. Bar-On, Reuven (2003), “How Important is It to Educate People to be Emotionally and Socially Intelligent and Can It be Done?”, Perspective in Education, 21 (4), 3-13. Brotheridge Celeste M. ve Lee Raymond T. (2003), “Development and Validation of The Emotional Labour Scale”, Journal of Occupational and Organizational Psychology, 76, 365-379. Brotheridge, Celeste M. (2006), “The Role of Emotional Intelligence and Other Individual Difference Variables in Predicting Emotional Labor Relative to Situational Demands”, Psicothema, 18, 139-144. Brotheridge, Celeste M. ve Grandey, Alicia A. (2002). “Emotional Labor and Burnout: Comparing Two Perspectives of “People Work””. Journal of Vocational Behavior, 60(1), 17-39. Chan, David W. (2006). “Emotional Intelligence and Components of Burnout Among Chinese Secondary School Teachers in Hong Kong”. Teaching and Teacher Education, 22(8), 1042-1054. Ciarrochi, J., Chan A.ve Bajgar J. (2001), “Measuring Emotional Intelligence in Adolescents”, Personality and Individual Differences, 28, 539-561. Çakar, Ulaş ve Arbak, Yasemin (2004), “Modern Yaklaşımlar Işığında Değişen Duygu-Zeka İlişkisi ve Duygusal Zeka”, DEÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6 (3), 23-48. Çokluk, Ömay, Şekercioğlu, Güçlü ve Büyüköztürk, Şener (2010), Sosyal Bilimler İçin Çok Değişkenli İstatistik, SPSS ve LISREL Uygulamaları, Pegem Akademi, Ankara. Delpasand, Mansoor, Amir Ashkan Nasiripoor, Pooran Raiisi ve Masood Shahabi (2011), “The Relationship Between Emotional Intelligence and Occupational Burnout Among Nurses in Critical Care Units”, Iranian Journal of Critical Care Nursing, 4 (2), 79-86. Diefendorff, James M., Croyle, Meredith H. ve Gosserand, Robin H. (2005), “The Dimensionality and Antecedents of Emotional Labor Strategies”, Journal of Vocational Behavior, 66, 339-357. Duran, Auxiliadora, Natalio Extremera, Lourdes Rey, Pablo Fernandez- Berrocal ve F. Manuel Montalban (2006) “Predicting Academic Burnout and Engagement in Educational Settings: Assessing the Incremental Validity of Perceived Emotional Intelligence Beyond Perceived Stress and General Self-Efficacy”, Psicothema, 18, 158- 164. Dursun Salih, Bayram Nuran, Aytaç Serpil, (2011), “Duygusal Emeğin İş Tatmini Ve Tükenme Düzeyi Üzerine Etkisi”, 17. Ulusal Ergonomi Kongresi, Eskişehir, 14-18 Ekim. Ergin, Canan (1992), “Doktor ve Hemşirelerde Tükenmişlik ve Maslach Tükenmişlik Ölçeği’nin Uyarlanması”, 7. Ulusal Psikoloji Kongresi Bilimsel Çalışmaları, Hacettepe Üniversitesi, Editörler: R. Bayraktar ve İ. Dağ, Ankara, 143-154. Erickson, Rebecca J. ve Ritter, Christian (2001), “Emotional Labor, Burnout, And Inauthenticity: Does Gender Matter?”, Social Psychology Quarterly, 64(2), 146-163. George, Jennifer M. (2000), “Emotions and Leadership: the Role of Emotional Intelligence”, Human Relations, 53, 1027-1055. Görgens-Ekermans, Gina ve Tamari Brand (2012), “Emotional Intelligence as a Moderator in the Stress-Burnout Relationship: A Questionnaire Study on Nurses”, Journal of Clinical Nursing, 21, 2275-2285. Grandey, Alicia A. (2000), “Emotion Regulation in the Workplace: A New Way to Conceptualize Emotional Labor”, Journal of Ocupational Health Psychology, Vol.5, No.1, 95-110. Grandey, Alicia A. (2003), “When “The Show Must Go On”: Surface Acting And Deep Acting As Determinants Of Emotional Exhaustion And Peer-Rated Service Delivery”, The Academy of Management Journal, 46(1), 86-96. Grandey, Alicia, A. (1999), The Effects of Emotional Labor: Employee Attitudes, Stress and Performance, Unpublished Doctoral Dissertation, Colorado State University Fort Collins, Colorado. Greenberg, Leslie S. (2004). “Emotion–Focused Therapy”, Clinical Psychology & Psychotherapy, 11(1), 3-16. Hochschild Arlie R. (1983), The Managed Heart: Commercialization of Human Feeling, Berkeley, University of California Press. Huang, Xu, Simon C. H. Chan, Wing Lam ve Xinsheng Nan (2010), “The Joint Effect of Leader-Member Exchange and Emotional Intelligence on Burnout and Work Performance in Call Centers in China”, The International Journal of Human Resource Management, 21 (7), 1124-1144. Kahyaoğlu, Mustafa (2013), “Ortaöğretim Öğrencilerinin Zekâ Alanları ile Çevreye Yönelik Tutumları Arasındaki İlişkinin Değerlendirilmesi”, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 46 (2), 159-178. Kaur, Devinder, Murali Sambasivan ve Naresh Kumar (2013), “Effect of Spiritual Intelligence, Emotional Intelligence, Psychological Ownership and Burnout on Caring Behaviour of Nurses: A Cross- Sectional Study”, Journal of Clinical Nursing, 22, 3192-3202. Kaya, Ufuk ve Özhan Çağlar Kadir (2012), “Duygusal Emek ve Tükenmişlik İlişkisi: Turist Rehberleri Üzerine Bir Araştırma”, Çalışma İlişkileri Dergisi, 3(2), 109-130. Kim, Hyun J. (2008), “Hotel Service Providers’ Emotional Labor: The Antecedents And Effects On Burnout”, International Journal Of Hospitality Management, 27, 151-161. Konakay, Gönül (2013), “Akademisyenlerin Duygusal Zeka Faktörlerinin Tükenmişlik Faktörleri ile İlişkisine Yönelik Bir Araştırma: Kocaeli Üniversitesi Örneği”, Dokuz Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 15 (1), 121-144. Kruml, Susan M., ve Deanna Geddes. (2000), "Exploring the Dimensions of Emotional Labor The Heart of Hochschild’s Work." Management Communication Quarterly 14.1, 8-49. Lee, JungHoon ve Ok Chihyung (2012) “Reducing Burnout and Enhancing Job Satisfaction: Critical Role of Hotel Employees’ Emotional Intelligence and Emotional Labor”, International Journal of Hospitality Management, 31, 1101-1112. Maslach, Christina ve Jackson Susan E. (1981), “The Measurement of Experienced Burnout”, Journal of Occupational Behaviour, 2, 99- 113. Maslach, Christina ve Philip G. Zimbardo (1982), Burnout – The Cost of Caring, Prentice-Hall, Inc., Englewood Cliffs, New Jersey. Maslach, Christina, Wilmar B. Schaufeli ve Michael P. Leiter (2001), “Job Burnout”, Annual Review Psychology, 52: 397-422. Mikolajczak, Moira, Luminet, Oliver, Leroy, Cecile, ve Roy, Emmanuel (2007b). “Psychometric Properties of the Trait Emotional Intelligence Questionnaire: Factor Structure, Reliability, Construct, and Incremental Validity in a French-Speaking Population”. Journal of Personality Assessment, 88(3), 338-353. Mikolajczak, Moira, Menil Clementine, Luminet Olivier (2007a), “Explaining the Protective Effect of Trait Emotional Intelligence Regarding Occupational Stress: Exploration of Emotional Labor Processes”, Journal of Research in Personality, 41:1107-1117. Morris, Andrew J. ve Feldman, Daniel C. (1997), “Managing Emotions in the Workplace”, Journal of Managerial Issues, 9(3), 257-274. Morris, J. Andrew, ve Feldman Daniel C. (1996), “The Dimensions, Antecedents, and Consequences of Emotional Labor." Academy of Management Review,21.4, 986-1010. Onay, Meltem (2011), “Çalışanın Sahip Olduğu Duygusal Zekasının ve Duygusal Emeğinin, Görev Performansı ve Bağlamsal Performans Üzerindeki Etkisi”, Ege Akademik Bakış, 11(4), 587-600. Oral, Lale ve Köse, Sevinç (2011), “Hekimlerin Duygusal Emek Kullanımı ile İş Doyumu ve Tükenmişlik Düzeyleri Arasındaki İlişkiler Üzerine Bir Araştırma”, Süleyman Demirel Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 16(2), 463-492. Özyer, K. (2004), Duygusal Zeka İle Örgütsel Bağlılık ve Bağlılığın Alt Formları Arasındaki İlişkilerin Saptanmasına Yönelik Ampirik Bir Çalışma, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara. Petrides, Kostantinos V. (2011), “Ability and Trait Emotional Intelligence”, The Wiley-Blackwell Handbook of Individual Differences, (Ed., T. Chamorro, S. Von Stumm ve A. Furnham), First Edition, Blackwell Publishing. Petrides, Kostantinos, V., Adrian Furnham, (2003), “Trait Emotional Intelligence: Behavioural Validation in Two Studies of Emotion Recognition and Reactivity to Mood Induction”, European Journal of Personality, 17, 39-57. Pishghadam, Reza ve Samaneh Sahebjam (2012) “Personality and Emotional Intelligence in Teacher Burnout”, The Spanish Journal of Psychology, 15 (1), 227-236. Platsidou, Maria (2010), “Trait Emotional Intelligence of Greek Special Education Teachers in Relation to Burnout and Job Satisfaction”, School Psychology International, 31 (1), 60-76. Saiiari, Abdulamir, Motahareh Moslehi ve Rohollah Valizadeh (2011), “Relationship Between Emotional Intelligence and Burnout Syndrome in Sport Teachers of Secondary Schools”, Procedia Social and Behavioral Sciences, 15, 1786-1791. Salovey, Peter ve Mayer, John d. (1990), “Emotional Intelligence”, Baywood Publishing, 9: 185-211. Salovey, Peter, Grewal, Daisy, (2005), “The Science Of Emotional Intelligence”, Current Directions in Psychological Science, 14,6, 281-285. Schutte, Nicola S., Malouff, John M., Hall, Lena E., Haggerty, Donald J., Cooper, Joan T., Golden, Charles ve Dornheim, Liane (1998).