ÇOCUK YETİŞTİRME TUTUM ÖLÇEĞİNİN GELİŞTİRİLMESİ: GEÇERLİK VE GÜVENİRLİK ÇALIŞMASI

Yıl 2016, Cilt: 16 Sayı: 1, 199 - 222, 03.04.2016

Fatma Elif Kılınç , Neriman Aral

https://doi.org/10.11616/basbed.vi.455800

Cited By: 3

Öz

Bu araştırmanın amacı, anne
ve babaların ilk yıllarda çocuklarını yetiştirirken gösterdikleri ebeveynlik
tutumlarını belirlemeye yönelik bir ölçme aracı geliştirmektir. Bu amaçla,
“demokratik”, “otoriter”, “koruyucu” ve “aşırı hoşgörülü” olmak üzere dört
boyuttan oluşan 65 maddelik bir ölçme aracı oluşturulmuştur. Ölçeğin geçerlik
güvenirlik çalışmasının yapılabilmesi için üç yaşın altında çocuğa sahip 134
anne çalışma grubunu oluşturmuştur. Geçerlik çalışmaları kapsamında Çocuk
Yetiştirme Tutum Ölçeği’nin uygunluk indeksini test etmede “Maksimum
Olabilirlik Doğrulayıcı Faktör Analizleri” yapılmış ve ölçeğin dört faktörlü
yapısının (modelinin) veri ile uyumuna ilişkin AGFI=.74, NNFI=.83, CFI=.85,
GFI=.79 uyum indeksleri hesaplanmıştır. Yapılan ilk analiz sonucunda,
standardize katsayıları .30’dan düşük olan kırk madde ölçekten çıkarılmıştır.
Ölçeği alt boyutlarında yer alan tüm maddeler için madde toplam korelasyonları
.20 ile .61 arasında değiştiği görülmüştür. Ölçekteki maddelerin ölçtüğü
özelliklerin, örneklediği davranışların benzeşik olup olmadığını kontrol etmek
için gerçekleştirilen Croanbach alfa sonuçları incelendiğinde .53 ile .74
arasında değiştiği gözlenmiştir. Yapılan güvenirlik analizleri  sonucunda cronbach alfa değerinin Çocuk Yetiştirme Tutum Ölçeği alt boyutlarında .71.25-

.74.42 arasında değiştiği
görülmüştür. Test tekrar test sonuçları incelendiğinde alt boyutlara   ait  
ölçümlerde   korelasyon   katsayısının   .94-.98  
arasında değiştiği belirlenmiştir. Geçerlik ve
güvenirlik analizleri sonuçları, bu çalışma ile oluşturulan Çocuk Yetiştirme
Tutum Ölçeği’nin (ÇYTÖ), yeterli düzeyde psikometrik özellliklere sahip
olduğunu göstermiştir.

Anahtar Kelimeler

Anne baba tutumu, çocuk yetiştirme, ölçek geliştirme

Kaynakça

• Akyıl, Y. (2000). Percieved Parental Child-Rearing Practices And Social Anxiety İn Turkish Adolescents. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Boğaziçi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Alisinanoğlu, F. (2003). “Çocukların denetim odağı ile algıladıkları anne tutumları arasındaki ilişkinin incelenmesi”. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 1(1): 97-107. Arkan, B. (2012). Davranış Sorunları Olan Ergenlerin Ebeveynlerine Uygulanan Eğitimin Ebeveyn Tutumu, Ebeveyn Ruh Sağlığı Ve Ergen Davranışına Etkisi. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Dokuz Eylül Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi
• Anderson, J.C. and Gerbing, D.W. (1984). “The effect of sampling error on convergence, improper solutions, and goodness-of-fit indices for maximum likelihood comfirmatory factor analysis”. Psychometrika, 49:155-173. Ata, E. (1987). Farklı Eğitim Düzeyindeki Annelerin 5-6 Yaş Çocuğun Cinsiyet Eğitimi Konularına İlişkin Bilgi ve Tutumları. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Baumrind, D. And Brown, A. (1967). “Socialisation practices associated with dimensions of competence in preschool boys and girls”. Child Development, 38: 291-327. Bellamy, C. (1999). “Dünya Çocuklarının Durumu”, Birleşmiş Milletler Çocuklara Yardım Fonu, UNICEF. Belsky, J. (2006). “Effects Of Child Care On Child Development In The USA” (Ed.J.J. van Kuyk), The Quality of Early Childhood Education, Institute for the Study of Children, Families and Social Issues, Birkbeck University of London, Arnheim, The Netherlands: Cito. 23-32 http://www.imfcanada.org/sites/default/files/effects_childcare_dev elopment_belsky.pdf 12 Aralık 2015’de erişildi. Brown, T. A. (2006). Confirmatory Factor Analysis for Applied Research Series, Editor’s Note by David A. Kenny. New Yor:The Guilford Press. Büyüköztürk, Ş., Kılıç-Çakmak, E., Akgün, Ö.E., Karadeniz, Ş. Ve Demirel, F. (2008). Bilimsel Araştırma Yöntemleri (1. Baskı). Ankara: Pegem Akademi. Büyüköztürk, Ş. (2010). Sosyal Bilimler İçin Veri Analizi El Kitabı (11. Baskı). Ankara: Pegem Akademi. Chaudhury, M.S, Pimentel, S.S, Kendall, P.C. (2003). “Childhood anxiety disorders: parent-child (dis)agreement using a structured interview for the DSM-IV”. Journal of the American Academy of Child and Adolescent Psychiatry. 42: 957–964. Cole, D. A. (1987). “Utility of confirmatory factor analysis in test validation research”. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 55: 584-594 Crocker, L., And Algina, J. (1986). Introduction to classical and modern test theory. New York: Harcourt Brace Jovanovich College Publishers.
• Cronbach, L. J. (1990). Essentials of Psychological Testing. 5th Edition, New York: Harperand Row Publisher. Çağdaş, A. Ve Seçer, Z. (2004). Anne Baba Eğitimi. Konya: Eğitim Kitabevi. Çakır, S.G. (2001). Ergenlerde Kimlik Statüsünün Anne-Baba Tutumu, Aile Tipi Ve Anne-Babanın Eğitim Düzeyi İle İlişkisi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Orta Doğu Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Çok, F. (1993). Üniversite Öğrencilerinin Arkadaşlık İlişkileri Ve Bunun Anababa Tutumlarıyla İlişkisi: Ankara Üniversitesi Öğrencileri Üzerinde Bir Araştırma. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Dönmezer, İ. (2001). Ailede İletişim ve Etkileşim. İstanbul:Sistem Yayıncılık. Erginoğlu, E.S. (2015). Kardeş İlişkileri, Anne - Baba Tutumu, Davranış ve Uyum Problemlerinin Bazı Değişkenler Açısından İncelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Erkan, S. (2010). “Aile ve aile eğitimi ile ilgili temel kavramlar”. (Ed: F. Temel). Aile Eğitimi ve Erken Çocukluk Eğitiminde Aile Katılım Çalışmaları. Ankara: Anı Yayıncılık. 10-15. Fox, R.A. (1994). Parent Behavior Checklist (PBC). Traverse City, MI: Clinical Psychology Publishing Co. Freeman, K. N. (1998). “Look to the east to gain a new perpective, understand cultural differences and appreciate cultural diversity”, Early Childhood Education Journal, 26 (2): 79-82. Ginsburg, G. S. and Bronstein, P. (1993). “Family factors related to children's intrinsic/extrinsic motivational orientation and academic performance”. Child Development, 64(5):1461–1474. Grusec, J. E., Goodnow, J. J. ve Kuczynski, L. (2000). “New directions in analyses of parenting contributions to children’s internalization of values”. Child Development, 71(1):205-211. Harris, R. J. (2001). A Primier of Multivariate Statistics, Third Edition, NJ:Lawrence Erlbaum Associates Publishers. Horowitz, F. D. (1975). Review of Child Development Research, Chicago and London, The University of Chicago Press, 4: 463-471. Joreskog, K.G. and Sorbom, D. (1984). Lisrel VI. Analysis of linear structural relationships by maximum likelihood, instrument variables, and least squares methods. Mooreville, IN:Scientific Software. Joreskog, K.G., Sorbom, D. (1989). LISREL 7: A Guide to the Program and Application (2nd ed). Chicago:Joreskog and Sorbom/SPSS Inc. Kağıtçıbaşı, Ç. (2007). Family, Self and Human Development Across Cultures: Theory and Applications (Revised Edition). NJ:Hillsdale, Lawrence Erlbaum. Kağıtçıbaşı, Ç. (2010). Benlik, Aile ve İnsan Gelişimi Kültürel Psikoloji, İstanbul: Koç Üniversitesi Yayınları. Karabulut- Demir, E. Ve Şendil, G. (2008). “Ebeveyn Tutum Ölçeği (ETÖ)”. Türk Psikoloji Yazıları, 11 (21): 15-25. Karasan, S. (2015). Bireylerin Ebeveynlerinin Göstermiş Oldukları Ebeveyn Tutumu İle Sahip Oldukları Düşünme Stilleri Arasındaki İlişki. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İstanbul Haliç Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Kaya-Sezer, Ö. (2007). “Anne babaların çocuklarına karşı istenmedik tutumlarını değiştirmeye yönelik bir eğitim program”, Anababa Eğitim Programları. Ed. Y. Kuzgun ve Z. Hamamcı. Ankara: Maya Akademi. 94-96. Kline, P. (1993). The Handbook of Psychological Testing. London: Routledge Kulaksızoğlu, A. (1985). Ergen-Aile Çatışmaları İle Annelerin Tutumları Arasındaki İlişki Ve Ergenin Problemleri. Yayınlanmamış Doktora Tezi. İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Kutlu, Ö. ve Çok, F. (2002). “12-14 Yaş Grubu Ergenler İçin Hazırlanmış Olan Cinsel Eğitim Programına Dayalı Cinsel Bilgi Testinin Geliştirilmesi”. Eğitim ve Bilim Dergisi, 27(123): 3-12. Kuzgun, Y. (1972). Anababa Tutumlarının Bireyin Kendini Gerçekleştirme Düzeyine Etkisi. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Eğitim Enstitüsü. Kuzgun, Y. (1991). Ana baba tutumlarının bireyin kendini gerçekleştirme düzeyine etkisi, Aile Yazıları. Ankara: Başbakanlık Aile Araştırma Kurumu Yayınları. Kuzgun, Y. Ve Eldeleklioğlu, J. (2005). “Anne baba tutumları ölçeği (Ergenler ve yetişkinler için)”, Rehberlik ve Psikolojik Danışmada Kullanılan Ölçme Araçları ve Programlar Dizisi 1 PDR’de Kullanılan Ölçekler. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım. Lamb, M. E. (2004). The role of father in child development. New Jersey:John Wiley and Son’s. Larson, J., & Lochman, J. E. (2002). Helping School Children Cope With Anger. A Cognitive-Behavioral İntervention. New York: The Guilford Press. Maccoby, E. E., And Martin, J. A. (1983). “Socialization in the context of the family: Parent-child interaction”. (Ed: P. H. Mussen). Handbook of Child Psychology. Vol. 4: Socialization, Personality, and Social Development. New York: Wiley. 1-101. Mckay, M. (2006). Parenting practices in emerging adulthood: Development of a new measure. Thesis, Utah:Brigham Young University. Marsh, H. W, And Hocevar, D. (1985). “Application of confirmatory factor analysis to the study of self-concept: first and higher-order factor models and their invariance across groups,” Psychological Bulletin, 97: 562-582. Marsh, H.W., Balla, J.R., and Mcdonald, R.P. (1988). “Goodness-of-fit indexes in confirmatory factor analysis: The effect of sample size”. Psychological Bulletin, 103: 391-410. Morawska, A., and Sanders, M. R. (2007). “Are parent reported outcomes for self-directed or telephone-assisted behavioral family intervention enhanced if parents are observed?” Behavior Modification, 31: 279-297. Oktay, A. (1999). Yaşamın Sihirli Yılları: Okulöncesi Dönem, İstanbul: Epsilon Yayınevi. Öner, N. (2012). Türkiye’de Kullanılan Psikolojik Testlerden Örnekler Bir Başvuru Kaynağı (7. Baskı). İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi. Özcan, H. (1996). İlkokul Öğrencilerinin Özgüvenleri, Akademik başarıları ve Anne Baba Tutumları Arasındaki İlişkiler. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Özyürek, A. (2004). Kırsal Bölge Ve Şehir Merkezinde Yaşayan 5–6 Yaş Grubu Çocuğa Sahip Anne-Babaların Çocuk Yetiştirme Tutumlarının İncelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Özyürek, A. ve Poyraz, H. (2005). Okulöncesi 5–6 yaş çocukların problem davranışları ve ebeveynlerin disiplin yöntemlerinin incelenmesi, Milli Eğitim. 166: 83–97.
• Özyürek, A. ve Tezel Şahin, F. (2005). 5–6 Yaş grubunda çocuğu olan ebeveynlerin tutumlarının incelenmesi, Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi. 25(2): 19–34. Pinderhughes, E.E., Dodge, K.A., Bates, J.E., Pettit, G.S., and Zelli, A. (2000). “Discipline responses: Influences of parent’s socioeconomic status, ethnicity, beliefs about parenting, stres and cognitive-emotional processes”. Journal of Family Psychology, 14: 380-400. Roche, K. M., Ensminger, M. E., and Cherlin, A. J. (2007). “Variations in Parenting and Adolescent Outcomes Among African American and Latino Families Living in Low-Income, Urban Areas”. Journal of Family Issue, 28: 882-909. Santrock, J.W. (1997). Life Span Development, (Six edition). New York:The McGraw-Hill Com. Inc. Savran, C. ve Kuşin, İ. (1997). “Ana Babalar ile Onların Ana Babaları Arasındaki Çocuk Yetiştirmeye Yönelik Tutum İlişkileri”, 10. YA – PA Okul öncesi Eğitimi ve Yaygınlaştırılması Semineri, Ankara:Yapa Yayınları. 181-195. Sımsıkı, H. (2011). Baba Katılımının Ebeveyn Tutumu, Bağlanma Stili Ve Çift Uyumu Açısından İncelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Sears, R. R., Maccoby, E. E., and Levin, H. (1957). Patterns of child rearing. IL:Evanston, Row, Peterson. Steinberg, L. (1996). Beyond the Classroom: Why School Reform Has Failed and What Parents Need to Do. New York: Simon and Schuster. Symonds, P. (1949). The Dynamics of Parent-Child Relationships. Teachers College, New York: Columbia University. Şencan, H. (2005). Sosyal ve Davranışsal Ölçümlerde Güvenilirlik ve Geçerlilik. Birinci Baskı. Ankara: Seçkin Yayıncılık. Şendoğdu, M.C. (2000). Anaokuluna Devam Eden 5-6 Yaş Çocuklarının Anne Babalarını Algılamaları İle Anne Babaların Kendi Tutumlarını Algılamaları Arasındaki İlişki. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Şimşek, Ö.F. (2007). Yapısal Eşitlik Modellemesine Giriş, Temel İlkeler ve LİSREL Uygulamaları, Ankara: Ekinoks. Tavşancıl, E. (2006). Tutumların Ölçülmesi ve SPSS İle Veri Analizi (3. Basım), Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Tekin, H. (2009). Eğitimde Ölçme ve Değerlendirme (19. Baskı). Ankara: Yargı Yayınevi. Tilbe, E. (2015). Okul Öncesi Çocuklarında Davranış Düzenleme Becerisi Ve Ebeveyn Tutumu Ve Davranış Sorunları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Bahçeşehir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Tuzgöl, M. (1998). Ana-Baba Tutumları Farklı Lise Öğrencilerinin Saldırganlık Düzeylerinin Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Urbina, S. (2004). Essentials of Psychological Testing, New Jersey: John Wiley & Sons. Inc. Wheaton, B., Muthen, B., Alwin, D. E. and Summers, G. F. (1977). “Assessing reliability and stability in panel models”. (Ed: D. R. Heise.), Sociological methodology. San Francisco: Jossey-Bass., 84-136. Winsler, A., Madigan, A. and Aquilino, S. (2005). “Correspondence between maternal and paternal parenting styles during early childhood”. Early Childhood Research Quarterly, 20:1-12. Yavuzer, H. (2001). Yaygın anne baba tutumları, Ana Baba Okulu. İstanbul: Remzi Kitabevi.