1970 TARİHLİ 10. SINIF TARİH DERS KİTABININ GÖRSEL TASARIM AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ

Yıl 2016, Cilt: 16 Sayı: 2, 227 - 240, 27.06.2016

Ebru Demircioğlu

https://doi.org/10.11616/basbed.vi.455270

Öz

Ders kitapları eğitim ve öğretim sürecinin vazgeçilmez unsurlarından birisidir. Bu materyallerin en önemli öğelerinden birisi de görsellerdir. Görseller ders kitaplarında sunulan bilgileri açıklama, basitleştirme ve anlamlı hale getirmede önemli rol oynamaktadırlar. Bu alanda yapılan çalışmalar ders kitaplarındaki görsellerin görsel hazırlama kriterlerine yeterince dikkat edilmeden hazırlandığını göstermektedir. Bu nedenle ders kitabını hazırlayan kişilerin, bir ders kitabının içerisine konulacak görsellerin hangi özellikleri taşımaları ve ders kitabında nerelere yerleştirilmesi gerektiği konusunda bilgi ve deneyim sahibi olmaları gerekmektedir.

Bu çalışmanın amacı, 1970 tarihinde hazırlanan Lise II Tarih Ders Kitabı’nı, bir ders kitabındaki görsellerin taşımaları gereken özellikler açısından değerlendirmektir. Buna ek olarak, elde edilen verilerin günümüz literatürüyle karşılaştırılması ve tarih ders kitaplarındaki görsellerin hazırlanmasında ne tür gelişmelerin yaşandığı da ortaya konmaya çalışılacaktır. Araştırma, nitel bir anlayışla gerçekleştirilmiş olup, veriler doküman analiziyle elde edilmiştir. Elde edilen veriler ışığında, 1970 tarihli tarih ders kitabındaki görsellerin bazı açılardan günümüz tarih ders kitaplarında yer alan görsellere kıyasla daha iyi hazırlandığı da görülmektedir. Bunun yanında incelenen ders kitabında günümüz ders kitaplarında yer almayan el çizimi görseller, görsellerle ilgili açıklamalar ve görsellerle ilgili numaralandırmalar yer almaktadır.

Anahtar Kelimeler

Tarih Ders Kitabı, Görsel Tasarım, Tarih Eğitimi, Doküman Analizi

Kaynakça

• Adıbelli, S. (2007). Yeni Programa Göre Hazırlanan Lise 1 Fizik Ders Kitabının Eğitsel, Görsel, Dil ve Anlatım Yönünden İncelenmesi, Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Konya.
• Alkan, B. (2002). İlköğretim ikinci kademe 6. ve 7. sınıf sosyal bilgiler ders kitaplarının çeşitli değişkenler açısından değerlendirilmesi, Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Niğde Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Niğde.
• Alpan, G. B. (2004). Ders kitaplarındaki grafik tasarımın öğrenci başarısına ve derse ilişkin tutumlarına etkisi, Yayımlanmamış doktora tezi, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Bell, J. (1997). Doing your research project, Buckingham: Open University Press.
• Arıkan, Z. (1998). Ders kitaplarında Avrupa tarihi , (Ed. S. Özbaran), Tarih öğretimi ve ders kitapları, (153–168), İzmir: Dokuz Eylül Yayınları.
• Çetin, A. (2008). 6. sınıf yeni sosyal bilgiler ders kitabı’nın (2005) öğretmen görüşlerine göre incelenip değerlendirilmesi, Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Afyon Koca Tepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Afyon.
• Demircioğlu, E. (2011). Dokuzuncu sınıf tarih ders kitabında yer alan görseller hakkında öğretmen görüşleri: Trabzon örneği, Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Trabzon.
• Demircioğlu, İ. H. (2013). Tarih ders kitabı yazımında yeni yaklaşımlar, Karadeniz Araştırmaları, 38: 119-133.
• Gürol, A. (2002). İlköğretim 1. sınıf hayat bilgisi ders kitaplarında bulunan resimlerin çocuğun eğitimine etkileri, Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• İşeri, K. (2003). Türkçe Ders Kitaplarındaki Metinler İçin Çizilen Resimlerin İncelenmesi, Cumhuriyetimizin 80. Yılında Türkçemiz, (58-74), Ankara: Anadolu Çağdaş Eğitim Vakfı Yayını.
• Kabapınar, Y. (1998). A comparison between turkish and english history textbooks: design, construction and usability ıssues, Unpublished doctorate thesis, university of Leeds, England.
• Kalın, Ö. U. (2007). Sosyal bilgiler öğretim programı (2004) ve 4. sınıf sosyal bilgiler ders kitabının incelenmesi, Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum.
• Kars, N. (2006). 2005–2006 öğretim yılında Milli Eğitim Bakanlığı’na bağlı okullarda okutulan, ilköğretim hayat bilgisi ders kitaplarının grafik tasarım açısından incelenmesi, Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Kılıç, A. ve Seven, S. (2007). Konu alanı ders kitabı incelemesi, Ankara: Pegem A.
• Miller, R. L., ve Brewer, D. (2003). The A - Z of social research, London: SagePublication.
• Robson, C. (1998). Real world research, Oxford: Blackwell.
• Sakaoğlu, N. (1998). Tarih ders kitaplarında Anadolu uygarlıkları, (Ed. S. Özbaran), Tarih öğretimi ve ders kitapları, (169–174), İzmir: Dokuz Eylül Yayınları.
• Scott, J. (1990). A matter of recors: documentarysources in socialresearch. Cambridge: PolityPress.
• Scott, David. & Morrison, Marlene. (2005). Key ideas in educational research. London. Continuum.
• Sığan, C. (1997). İlkokulda sosyal bilgiler dersinin etkinliğini azaltan faktörlerin araştırılması, Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Şimşek, H. ve Yıldırım, A. (2011). Nitel araştırma yöntemleri, Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Tosunoğlu, M., Arslan, M. M. ve Karakuş, İ. (2001). Konu alanı ve ders kitabı inceleme, Ankara: Anıttepe Yayıncılık.
• Türk Dil Kurumu. (2015). Bilim ve Sanat Terimleri Ana Sözlüğü, (http://tdk.gov.tr/index.php?option=com_bilimsanat&arama=kelime&guid =TDK.GTS.56851d493f5431.7509360625 Aralık 2015’de erişildi).
• Yalın, H. İ. (2003). Öğretim teknolojileri ve materyal geliştirme, Ankara: Nobel Yayınevi.