ATAERKİL SÖYLEMİN MEDYADAKİ İZDÜŞÜMÜ: RİNSO REKLAM FİLMİ ÜZERİNE BİR İNCELEME

Yıl 2019, Cilt: 19 Sayı: 4, 1189 - 1206, 31.12.2019

Gülsüm Hekimoğlu

https://doi.org/10.11616/basbed.v19i51339.560092

Cited By: 1

Öz

Toplumsal sınıf ayrımcılığından ve ırk ayrımcılığından daha örtülü ve daha
ısrarlı şekilde devam eden toplumsal cinsiyet ayrımcılığı, insan ilişkilerinin
‘doğal’ ve ‘değiştirilemez’ bir parçası gibi sunulmaktadır. Bu sunumun en
etkili yollarından biri kitle iletişim araçlarıdır. Cinsiyete yönelik
stereotiplere ve toplumsal cinsiyetin yüklediği rollere en çok rastlanılan
medya görüngülerinden biri de reklamlardır. Bu nedenle reklamların toplumsal
cinsiyet üzerine etkisiyle ilgili pek çok araştırma yapılmıştır. Bu çalışmada
ise Rinso gibi küresel markalı bir temizlik ürününün Türkiye’deki reklam filmi
tartışılmıştır. İncelenen reklam filmi van Dijk’in ideolojik söylem analizi
yöntemiyle çözümlenmiştir. Bu tarz ideolojik anlatımlar kitle iletişim kodları
üzerinden kurumsallaşmaktadır. İncelenen reklam filminde, toplumsal cinsiyete
bağlı rollerin temizlik ürünlerinin imajlarıyla ilişkilendirilerek verildiği görülmüştür.
Yemek yapan, çocuk bakan, tüketen, kıskanan halleriyle temsil edilen ve
karikatürize edilen kadın imajı, ataerkil bakış açısının desteklediği sanrısal
algıyı beslemiştir.

Anahtar Kelimeler

Televizyon, Reklam, Toplumsal Cinsiyet, İdeoloji, Kadın

Kaynakça

• Althusser, L. (2000), İdeoloji ve Devletin İdeojik Aygıtları, (Çeviren: Yusuf Alp ve Mahmut Özışık). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Arat, N. (1994), Türkiye’de Kadınların Çalışma Yaşamında Karşılaştıkları Zorlukların Sosyo-Kültürel Nedenleri, (Edi: N. Arat), Türkiye’de Kadın Olmak, İstanbul: Say Yayınları.
• Arun, Ö. (2010), Türkiye’de Televizyon Alanının Sosyal Yapısı ve Televizyon Alanında Kültürel Tüketim Pratikleri, (Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi, http://hdl.handle.net/123456789/7182, (Erişim Tarihi: 20.04.2019).
• Bourdieu, P. (2000), Televizyon Üzerine, (Çeviren: T. Ilgaz), İstanbul: Yapı kredi Yayınları.
• Baudrillard, J. (2011), Simularklar ve Simülasyon, (Çeviren: Oğuz Adanır), Ankara: Doğu Batı Yayınları.
• Baş, E. ve Cengiz, E. (2018), Üniversite Öğrencilerinin Evlilik Ve Aileyi Anlamlandırma Biçimleri: Karadeniz Teknik Üniversitesi Örneği, İmgelem Dergisi, 2(2), s.1-23.
• Batinder, E. (1992), Biri Ötekidir-Kadınla Erkek Arasındaki Yeni İlişki ya da Androjin Devrim, (Çeviren: Şirin Tekeli), İstanbul: Alfa Yayınları.
• Belek, Erşen, U. (2015), Farklı Sosyal Kategorilerden Kadınların Toplumsal Cinsiyet Algıları, http://www.openaccess.hacettepe. edu.tr:8080/xmlui/bitstream/handle/11655/1376/d959ef9f-072a-429a-a8ec-506eb4e4d7f0.pdf?sequence=1, (Erişim Tarihi: 02.03.2019).
• Bilgin, R. (2015), Tüketim Kültüründe Kadın Bedeninin Cinsel Kurgu Olarak Konumlandırılması ve Sunumu, The Journal of Academic Social Science Studies, Cilt:36, s.309-329.
• Bocock, R. (2005), Tüketim, (Çeviren: İrem Kutluk) İstanbul: Dost Kitabevi.
• Braun, F. (2001), The Communication of Gender in Turkish, Gender Across Languages-The Linguistic Representation of Women and Men, Philadelphia: John Benjamin Publishing Company, s.283-310.
• Bulucu Büyüksoy G.D. (2018), Halk Sağlığı Hemşiresi Tarafından Evde Verilen Bakımın Tip II Diyabet Kontrolüne Etkisi, Kayseri: Erciyes Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
• Çaha, Ö. (2007), İdeolojik Kamusalın Sivil Kamusala Dönüşümü, Ankara: Doğu Batı, 2(5), s.81-104.
• Chaney, D. (1999), Yaşam Tarzları, (Çeviren: İrem Kutluk) İstanbul: Dost Kitabevi.
• Dedeoğlu, G. (2013), Medya Ve İletişim Çalışmalarında Teun A. Van Dijk’ın Yaklaşımı Bağlamında Eleştirel Söylem Çözümlemesi ve Söylem Olarak Haberin Çözümlenmesi, Nişantaşı Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 1(3), s.38-58.
• Durakbaşa, A. ve Cindoğlu, D. (2003), Tezgâh Üstü Karşılaşmalar: Toplumsal Cinsiyet ve Alışveriş Deneyimi, Kültür Fragmanları-Türkiye’de Gündelik Hayat, İstanbul: Metis Yayınları.
• Dökmen, Z. Y. (2004), Toplumsal Cinsiyet: Sosyal Psikolojik Açıklamalar, İstanbul: Sistem Yayıncılık.
• Dursun, O. (2009), Medyada (Basın) Eğlenceyle Sunulan İdeoloji Anadolu’da Vakit Gazetesinin Bulmacası Üzerine Bir Analiz, İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, Sayı: 37, s.65-87.
• Ecevit, Y. (1998), Türkiye’de Ücretli kadın Emeğinin Toplumsal Cinsiyet Temelinde Analizi, 75. Yılda Kadınlar ve Erkekler. Türkiye İş Bankası Yayınları, s.267-284.
• Fiske, J. (2003), İletişim Çalışmalarına Giriş, (Çeviren: Süleyman İrvan), Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları.
• Giddens, Anthony, (2013), Sosyoloji, (Çeviren: Şebnem Pala Güzel). İstanbul: Kırmızı Yayınları.
• Gümüşoğlu F. (1998), Cumhuriyet Döneminin Ders Kitaplarında Cinsiyet Rolleri, 75. Yılda Kadınlar ve Erkekler, Türkiye İş Bankası Yayınları, s.101-128.
• Hancock, P., Hughes, B., Jagger, E., Kevin, P., Russel, R., Winton, E. ve Tyler, M., (2000), The Body, Culture and Society, Philadelphia: Open University Press.
• Hekimoğlu, G. (2019), Televizyondaki Agora: Bir Kamusal Alan İmkânı Olarak Televizyon, Ankara: Gece Akademi.
• Hofsoos, E. (1999), Reklam ve Yönetim, (Çeviren: Ayça Haykır). Ankara: Öteki Ajans.
• Hooks, B. (2014), Feminizm Herkes İçindir, (Çeviren: Ece Aydın, Berna Kurt, Şirin Özgün, Aysel Yıldırım), İstanbul: BGST Yayınları.
• Gündüz Kalan, Ö. (2010), Reklamda Çocuğun Toplumsal Cinsiyet Teorisi Bağlamında Konumlandırılışı: Kinder Reklam Filmleri Üzerine Bir İnceleme, İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 1(38), s.75-89.
• Kaypakoğlu, S. (2004), Medyada Cinsiyet Stereotipleri: Toplumsal Cinsiyet ve İletişim, İstanbul: Naos Yayıncılık.
• Kejanlıoğlu, B. ve Timisi, N. (1993), Talk Show ve Alımlama: Bir Örnek Olay Olarak Laf Lafı Açıyor, Ankara: Ankara Üniversitesi İletişim Fakültesi Yayınları.
• Kocabaş F., Elden, M., Yurdakul, N. (1999), Reklam ve Halkla İlişkilerde Hedef Kitle, İletişim Yayınları, İstanbul.
• Köse, H. (2011), Tüketim Toplumunda Bir Sosyal Beden Kurgusu Olarak Kadın, Selçuk Üniversitesi İletişim Fakültesi Akademik Dergisi, 6(4), s.76-89.
• Kuş, E. (2012), Nicel-Nitel Araştırma Teknikleri: Sosyal Bilimlerde Araştırma Teknikleri Nitel mi Nicel mi, Ankara: Anı Yayıncılık.
• Lloyd, G. (1996), Erkek Akıl-Batı Felsefesinde “Erkek” ve “Kadın”. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Neuman, W. L. (2017), Toplumsal Araştırma Yöntemleri, Nitel Nicel Yaklaşımlar, (Çev. Sedef Özge). Ankara: Yayın Odası.
• Navaro, L. (1996), Tapınağın Öbür Yüzü Kadınlar ve Erkekler Üzerine, İstanbul: Varlık Yayınları.
• Özen, S. ve Can, D. (2018), İnsan Kaynakları Yöneticilerinin İşyerinde Toplumsal Cinsiyet Algıları”, Sosyal ve Beşeri Bilimler Araştırmaları Dergisi, Kadın Çalışmaları Özel Sayısı, 19(42), s.13-34.
• Postman, N. (1994), Çocukluğun Yokoluşu, (Çeviren: Kemal İnal). Ankara: İmge Yayınevi.
• Postman, N. (1994), Televizyon: Öldüren Eğlence, (Çeviren: Osman Akınhay). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Potter, J. ve Wetherell, M. (1987), Discourse and social psychology: Beyond attitudes and behaviour, London: Sage.
• Rigel, N. (2001), İleti Tasarımında Haber, İstanbul: Der Yayınları.
• Rutherford, P. (1996), Yeni İkonalar Televizyonda Reklam Sanatı, (Çeviren: Mustafa K. Gerçeker), İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Smith, L. J. (1994), A Content Analysis of Gender Differences in Children’s Advertising, Journal of Broadcasting and Electronic Media, 38(3), s.323-37.
• Sözen, E. (2017), Söylem, Belirsizlik, Mübadele, Bilgi/Güç ve Refleksivite, İstanbul: Profil Kitap.
• van Dijk, Teun, (2003), Söylem ve İdeoloji Çok Alanlı Bir Yaklaşım, (Çeviren: Barış Çoban ve Zeynep Özarslan), İstanbul: Su Yayınevi.
• Yavuz, Ş. (2007), Çocuklar ve Toplumsal Cinsiyeti Biçimlendirmede Televizyonun Rolü, 4. Uluslararası Çocuk ve İletişim Kongresi, İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Yayınları, Cilt: 1, s.499-510.
• Williamson, J. (2000), Reklamların Dili: Reklamlarda Anlam ve İdeoloji, Ankara: Ütopya Yayınları.
• Yeşilçınar, I., Yavan, T., Karaşahin, K. E., ve Yenen, M. C. (2017), The Identification of The Relationship Between The Perceived Social Support, Fatigue Levels and Maternal Attachment During The Postpartum Period, The Journal of Maternal-Fetal and Neonatal Medicine, 30(10), s.1213-1220.
• Yüksel, N. A. (2006), Otomobil Reklamlarında Yerleşik Toplumsal Cinsiyet Kalıpları: Türkiye’de Yayınlanan Televizyon Reklamları Üzerine Bir Çalışma, Selçuk Üniversitesi İletişim Dergisi, 4(2), s.115-124.