Unknown Bahr-ı Tavîls in Classical Turkish Literature-2: Zâhirî, Coşkun And Bezmî’s Bahr-ı Tavîls

Yıl 2020, Cilt: 4 Sayı: 1, 1 - 10, 30.06.2020

Yunus Kaplan

Öz

Bahr-ı tavîl is one of the poetry forms with a set of features specific to it in the Classic Turkish literature. The amorous feelings were generally sung gently on the poems which were written in the poetry form that its samples are occasional and consists of the sequential repetitions of fe’ilatün tef’ile. One of the obvious qualities of these poems that an intimate expression way is overtaken is that it was written in a plain language.
Many poets among the important poets such as Ali from Gelibolu, Birri, Fehim-i Kadim and Sheik Galib demanded on this poem type that its first sample in the classic Turkish literature was written was written by Ahmed Pasha in 15th century. The poets with the pennames of Zahiri, Coşkun and Bezmi that there is not any information about their life but it is estimated that they lived in 17th century or early on had one each of bahr-ı tahvil. Each of them wrote their own bahr-ı tahvil in the same with the ode’s rhyme form and in the amorous way.
In this study a general evaluation was made on the bahr-ı tavils in classical Turkish literature, the translated texts were included as the form and content properties of Zahiri, Coşkun and Bezmi’s bahr-ı tavils were emphasized.

Anahtar Kelimeler

Classical Turkish Literature, Bahr-ı Tavîl, Zâhirî, Coşkun, Bezmî

KLASİK TÜRK EDEBİYATINDA BİLİNMEYEN BAHR-I TAVÎLLER-2: ZÂHİRÎ, COŞKUN VE BEZMÎ’NİN BAHR-I TAVÎLLERİ

Öz

Bahr-ı tavîller, klasik Türk edebiyatında kendine özgü birtakım özelliklere haiz olan nazım şekillerinden biridir. Sayıca örneklerine az rastlanan bu nazım şeklinde mısralar ve fe’ilâtün tef’ilesinin art arda tekrar edilmesi şeklinde tanzim edilir. Genellikle âşıkane duyguların terennüm edildiği bu manzumelerde sade bir dil, samimi ve canlı bir ifade tarzı hâkimdir.
Klasik Türk edebiyatında ilk örneği 15. yüzyılda Ahmet Paşa tarafından kaleme alınan bu şiir türüne; daha sonraları Gelibolulu Âlî, Birrî, Fehîm-i Kadîm ve Şeyh Gâlib gibi önemli şairler de içinde olmak üzere birçok şair rağbet etmiştir. Hayatları hakkında kaynaklarda herhangi bir bilgi bulunmayan ancak 17. yüzyıl veya öncesinde yaşadıkları tahmin edilen Zâhirî, Coşkun ve Bezmî mahlaslı şairler de birer bahr-ı tavîl sahibidir.
Bu çalışmada klasik Türk edebiyatındaki bahr-ı tavîller üzerinde genel bir değerlendirme yapılmış, bu üç şairin bahr-ı tavîlinin şekil ve muhteva özellikleri üzerinde durularak bu şiirlerin çeviri yazılı metinlerine yer verilmiştir

Anahtar Kelimeler

Klasik Türk Edebiyatı, Bahr-ı Tavîl, Zâhirî, Coşkun, Bezmî

Kaynakça

• Aksoyak, İ. Hakkı. “Anadolu Sahasında İlk Bahr-ı Tavîl Ahmed Paşa’nın mıdır?”, Turkish Studies, International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, Volume 2/4, (2007), 84-97.
• Aksoyak, İ. Hakkı. “Bahr-ı Tavîl”, Ankara: Gazi Üniv. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, Dr. Himmet Biray Özel Sayısı, (1999), 438-445.
• Aksoyak, İ. Hakkı. “Bezmî, Dervişzâde Kadı Bezmî Abdullah Çelebi”, 2015, http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/bezmi-derviszade-kadi-bezmi-abdullah, (Erişim Tarihi 10.04.2020).
• Aras, Makbule. Mu’în Dîvânı (İnceleme-Metin), Ankara: Ankara Üniv. SBE Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi Tezi, 2010.
• Bayram, Sibel. Azbi Baba Hayatı-Eserleri-Sanatı ve Divanı (İnceleme-Tenkitli Metin), Edirne: Trakya Üniv. SBE, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, 2006.
• Canım, Rıdvan. Tezkiretü’ş-Şu’arâ ve Tabsıratü’n-Nuzamâ, (Ankara: KTB. Yayınları, 2018), e-kitap: http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/Eklenti/60327,latifi-tezkiretus-suara-ve-tabsiratun-nuzamapdf.pdf?0, (Erişim Tarihi: 01.05.2020).
• Demir, Hiclâl. “Bezmî, Rumelili/Aydınlı Bezmî Çelebi”, 2014, http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/bezmi-rumelili-aydinli-bezmi-celebi, (Erişim Tarihi 10.04.2020).
• Doğan, Ahmet. “Bezmî, Korucu Ahmed Çelebi/Müderris Bezmî/Nâbînâ/Kör Bezmî”, 2014, http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/bezmi-korucu-ahmed-celebi-muderris, (Erişim Tarihi 10.04.2020).
• Erkul, Rasih. “Bir Bahr-i Tavîl Örneği ve Birri Mehmed Dede”, Yedi İklim, V (39), 1993.
• Ersöz, Gülden Esra. Ni’metî Divanı, Adana: Çukurova Üniv. SBE Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, 2007.
• İçli, Ahmet. “Muhibbî”, Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü, 2017, http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/muhibbi-mdbir, (Erişim Tarihi 15.04.2020).
• İpekten, Haluk. Eski Türk edebiyatı Nazım Şekilleri ve Aruz, İstanbul: Dergâh Yayınları, 2010.
• Kahraman, Bahattin. Arşî Dîvânı’nın Tenkidli Metni I-II, Konya: Selçuk Üniv. SBE Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi 1998.
• Kaplan, Yunus. “Bezmî, Şâh Çelebi”, Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü, 2014, http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/bezmi-sah-celebi, (Erişim Tarihi 10.04.2020).
• Kaplan, Yunus. “Fehîm-i Kadîm’in Bahr-ı Tavîli”, Divan Edebiyatı Araştırmaları Dergisi, Bahar, Sayı 14. 2016, 67-92.
• Kaplan, Yunus. “Milli Kütüphane “Yz. A 7521” Numaralı Şiir Mecmuası Üzerine” Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, Türkiyat Araştırmaları Dergisi, Konya. Sayı 33, (2013), s. 89-114.
• Kaplan, Yunus. “Klasik Türk Edebiyatında Bilinmeyen Bahr-ı Tavîller-1: Kadrî ve Zuhûrî’nin Bahr-ı Tavîlleri”, Atatürk Üniv. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, Sayı 63, 2018, 103-116.
• Kesik, Beyhan, “Muhibbî’nin Bahr-ı Tavîl’i”, Littera Turca (Journal of Turkish Language and Literature) 1/2, 2015, 55-60.
• Kılıç, Müzâhir. “Bahr-ı Tavîl ve Bayburtlu Zihnî’nin İki Bahr-ı Tavîli”, Doğu Araştırmaları, Sayı 17, 2017, 39-46.
• Mecmû’a-i Eş’âr, Universitatsbibliothek Leipzig B. or. 81. vr. 11a.
• Mecmû’a-i Eş’âr, Milli Kütüphane Yazmalar Koleksiyonu, 06 Mil Yz A 7521. vr. 85a-87b.
• Mecmû’a-i Eş’âr, Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi, Hazine 1073. vr. 31a.
• Mermer, Ahmet. “XVI. Yüzyıl Divan Şairi Fedayi ve İki Bahr-ı Tavîli”, İlmî Araştırmalar, Sayı 14, 2002, 121-129.
• Mert, Aslı. Nâkâm Divanı (İnceleme-Tenkidli Metin), Sivas: Cumhuriyet Üniv. SBE Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi Tezi, 2012.
• Okyay, Ercan. Senîh-i Mevlevî Dîvânı, Çanakkale: Çanakkale Onsekiz Mart Üniv. SBE Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, 2005.
• Parlatır, İsmail. “Fuat Bayramoğlu ile Anılarda”, Türk Dili Dergisi (487), 1992, 24-26.
• Şengün, Necdet. Nazîr İbrahîm ve Dîvânı, (Metin-Muhtevâ-Tahlîl, İzmir: Dokuz Eylül Üniv. SBE Yayımlanmamış Doktora Tezi, 2006.
• Yanbal, Semra. Şâkir Mehmed Efendi Dîvânı. Sivas: Cumhuriyet Üniv. SBE Yayımlanmamış Doktora Tezi, 2009.