Müstakil Konut Alanlarında Morfolojik ve Bağlamsal Değişim: Konya Meram Öğretmen Evleri

Year 2009, Volume: 11 Issue: 2, 110 - 123, 01.12.2009

Berrin Dikici Köseoğlu Dicle Aydın

Abstract

Kentlerde konut dokuları, alan olarak fark edilir çoğunluğu oluşturan baskın imar unsurlarıdır. Konutlarda ve konut dokularında yaşanan değişimler kentlerin değişiminde etken olmaktadır. Ülkemizde özellikle 1950’li yıllarda kooperatif usulüyle yapılan müstakil konut alanları, son yıllarda değişim içine girmiştir. Kendine özgü yoğunluk ve mimari nitelikleriyle var olan o dönemdeki konutların/dokuların ilk örneklerinden sayılabilecek Konya Meram Öğretmen evleri, yaşanan değişimler nedeniyle özelliklerini yitirme sürecine giren bir kent dokusu olarak karşımıza çıkmaktadır. Alanda yaşanan bağlamsal ve morfolojik değişimlerin analizi ve değerlendirilmesi bu çalışmanın konusunu oluşturmaktadır. Çalışmada analize ve sentez metodu temel alınmış, inceleme alanlarına ait planlar, plan kararları, görüşmeler, gözlem ve görsel kaynaklar veri toplama materyalleri olmuştur. Konut dokusunda morfolojik açıdan plan bazında ve üçüncü boyutta değişimler yaşandığı, bağlamsal olarak morfolojik değişimlere bağlı karakter değişiminin karşımıza çıktığı, işlevsel değişimlerle ise ticaret-konut, ticaret-ofis ve yalnız ticaret işlevlerinin mevcut konutlarda ya da yıkılıp yeniden yapılan binalarda yer aldığı tespit edilmiştir. Bu değişimlerin, Meram bölgesinde ve dokunun komşuluğunda yaşanan değişimlerle paralellik gösterdiği görülmüştür. Belediye Meclis kararlarıyla da desteklenen ruhsat ve imar değişikliği, değişimlerin tetikleyicisi olmuş, alanda arsa değerinin artması, ard arda değişimleri beraberinde getirerek morfolojik ve bağlamsal boyutta özgün dokunun bozulması, yoğunluğun artması, kimlik ve karakter değişimi sonucunu doğurmuştur

Keywords

Müstakil konut, konut alanlarında değişim, bağlamsal değişim, morfolojik değişim

Morphological and Contextual Changes in Detached Housing Area: Konya Meram Öğretmen Houses

Abstract

The residential textures in cities form the noticeable majority as area. The changes in residences and residential areas are factors for the change of cities and can be seen as observable changes. In our country, the areas of detached houses produced especially in 1950s with the cooperative method started to be changed lately. “Konya Meram Öğretmen Houses” built in 1963 as one of the first examples for the residences/textures in that period existing with their unique density and architectural character in the city lived observable changes. The analysis and the evaluation of the contextual and morphological changes in Konya Öğretmen Houses form the subject of this study. It is determined in the residential area that; there are two dimensional/in plan basis and three dimensional changes from the point of morphological view, conceptually character change depending on the morphological changes besides there are functional changes as commerce-residence, commerce-office and only commerce functions can be seen in existing buildings and in the ones destroyed and rebuilt. It is observed that these changes are parallel with the ones lived in Meram region and the neighborhood of the texture. The license and reconstruction changes supported by the Municipality Assembly happened to be the starter of the changes, the increase of the site value in the area brought sequential changes and because of these; the original texture is demolished in morphological and conceptual dimension, the density increased, identity and character changed

Keywords

Detached house, change in dwellings area, contexual change, morphological change

References

• [1].Doğan, D. M., Temel Büyük Türkçe Sözlük, Bahar Yayınları, Đstanbul, (1994).
• [2].Güzer, A. C., Konut Üzerine De(ne)meler, Mimarlar Derneği Yayını, (2002).
• [3].Özaydın, G., Erden, D., Üstündağ, K. ve Arıkanlı, M., Bir Yerleşimde Temel Tasarım Diliyle Anlam ve Değişimi Okumak, Đstanbul / Rumeli Feneri Köyü Örneği”, Küreselleşme Sürecinde Kentsel Tasarım ve Yerel Özellikler, 1. Uluslar arası Kentsel Tasarım Buluşması Uluslar arası Sempozyumu, Eylül, 2001, Editör: Çubuk, M., Đstanbul, sf: 462-478, (2002).
• [4].Sey, Y., Cumhuriyet Döneminde Konut”, 75. Yılda Değişen Kent ve Mimarlık, Editör: Sey, Y., Tarih Vakfı Yurt Yayınları, sf: 273-300, (1998).
• [5]. Adams, J. S., “Cities and Their Vital Systems: Infrastructure Past, Present and Future”, Washington, D.C., National Academy Press, sf:108-145, (1988). (Kaynağa; http://www.google.com/books adresinden yayının ismiyle ulaşılmıştır.)
• [6]. Birlik, S., Kentsel Kimlik Değişimi; Trabzon / Orta Đç Kale, Adana Kent Konseyi, Adana, sf:124-138, (2002).
• [7].Sahil, S., Kent Kimliği ve Çevresel Kalite Đlişkilerinde Mimarın Sorumlulukları, Mimari ve Kentsel Çevrede Kalite Arayışları Sempozyumu, Editörler: Altaş, N.E., Ertekin, Ö., Eyüpoğlu, E., Gülersoy, N.Z., Kavaklı, M., Tezer, A., Đstanbul, sf: 35, (1995)
• [8].Kuloğlu, N., 1994, “Konuttaki Đşlevsel Değişimin Tarihi Çevrelerin Korunmasında Oluşturduğu Güçlükler ve Çözüm Önerileri; Ortahisar Örnek Çalışması”, Doktora Tezi, KTÜ Fen Bilimleri Enstitüsü.
• [9].Ulu, A. ve Karakoç, Đ., “Kentsel Değişimin Kent Kimliğine Etkisi”, Planlama Dergisi, Sayı:3, sf:59-66, (2004).
• [10].Özcan, F. K., Konut Alanı Yer Seçimi ve Hanehalkı Hareketliliğine Yönelik Kuramsal Bir Đnceleme, Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı : 21, Kayseri, sf:3-95, (2006).
• [11].Capozza, R. D. ve Helsley, R.W., The Fundamentals of Land Prices and Urban Growth”, Journal of Urban Economics”, sf: 295-296, (1989).
• [12].Çakır, H. K., Konut Alanları Yer Seçiminde Sosyal Yapının Rolünün Saptanmasına Đlişkin Sistematik Bir Yaklaşım Edirne Kaleiçi, Kaledışı ve Yeni Yerleşme Alanları Örneği”, Doktora Tezi, Trakya Üniversitesi Mimarlık Ana bilim Dalı, Edirne, (2006).
• [13].Gürel, S., Türkiye’de Kent Mekansal Standartları Üzerine Bir Deneme”, Doktora Tezi, Đ.T.Ü. Mimarlık Fakültesi, Đstanbul, sf:23, (1974).
• [14].Uçar, Ö. M. ve Özsoy, A., Sınır Kavramına Mekânsal Bir Yaklaşım: Bahçelievler Örneği”, ĐTÜ Dergisi, Đstanbul, sf:11-24, (2006).
• [15].Bilgin, Đ., Modernleşmenin ve Toplumsal Hareketliliğin Yörüngesinde Cumhuriyetin Đmarı, 75 Yılda Değişen Kent ve Mimarlık, Editör: Sey, Y., Tarih Vakfı Yurt Yayınları, Đstanbul, s:255-272, (1998).
• [16].Köseoğlu, Dikici B., “1950–1970 Yılları Arasında Yapılan Müstakil Konut Alanlarında Değişim: Konya Örneği” S.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Konya, (2009).
• [17].Ünlü, T., Mersin’de Değişen Kentsel Mekan; Çamlıbel’de Morfolojik Değişim”, Megaron Dergisi, Cilt1, Sayı:4, (2006 a).
• [18].Ünlü, T., Kentsel Mekanda Değişimin Yönetilmesi”, Orta Doğu Teknik Üniversitesi Mimarlık Fakültesi Dergisi (23:2), sf:63-92, (2006 b).
• [19].Gökçe, O. ve Çukurçayır, A., Cumhuriyetin 75. Yılında Konya’da Kentleşme ve Belediyecilik”, Milli Mücadeleden Günümüze Konya-Cilt 1, TC Konya Valiliği, Đl Kültür Müdürlüğü, Konya, s:211-227, (1999).
• [20].Komisyon, Konya Đl Analitik Etüdleri, Şark Matbaası, Ankara. (1964).
• [21].Erdem, R. vd., Konya’nın Şehirleşmesi, Mozaik Dergisi, Sayı:33, s:71-79, (1998).
• [22].Yenice, M.S., Kentsel Planlama Sürecinde Konya Kent Formunun Gelişimi Üzerine Bir Araştırma, Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi, Şehir Bölge Planlama Ana Bilim Dalı, Konya, (2005).