Fikri Mülkiyet Haklarının Ekonomik Büyüme Üzerindeki Etkisi: BRICS-T Ülkeleri

Yıl 2025, Cilt: 6 Sayı: 1, 1 - 18, 27.06.2025

Burak Uğur , Sevim Özkan

Öz

Fikri mülkiyet haklarının korunmasının yeniliği ve teknolojik ilerlemeyi teşvik ederek ekonomik büyümeyi arttırmada önemli bir role sahip olduğuna inanılmaktadır. Keza ampirik çalışmaların önemli bir kısmında fikri mülkiyet haklarının iktisadi büyüme üzerinde pozitif bir etkisi olduğu gözlenmektedir. Ancak, fikri mülkiyet haklarının korunmasındaki artışların ekonomik büyümeyi olumsuz etkilediği ya da herhangi bir etkisinin bulunmadığı biçiminde ampirik çalışmalar da literatürde gözlenmektedir. 2008 finansal krizin ardından iktisadi büyüme hızındaki yavaşlama günümüzde de etkisini devam ettirmektedir. Bu sonuçlar paralelinde BRICS-T ülke grubunda (Brezilya, Rusya, Hindistan, Çin, Güney Afrika ve Türkiye) fikri mülkiyet haklarının ekonomik büyümeye olan etkisinin belirlenmesi oldukça önemlidir. Araştırmada, BRICS-T ekonomileri için 2007-2022 seneleri arasında fikri mülkiyet haklarının ekonomik büyüme üzerindeki uzun dönemli etkileri panel eşbütünleşme analizi kullanılarak incelenmiştir. Elde edilen sonuçlar kapsamında, BRICS-T ülke grubunda fikri mülkiyet haklarının korunmasındaki %1’lik artışın ekonomik büyümeyi %0.13 artırdığını işaret etmiştir. Bu bulgular, BRICS-T ülkelerinin ekonomik büyümelerini arttırabilmesi için fikri mülkiyet haklarının korunmasının oldukça önemli bir rolü olduğunu ortaya koymaktadır.

Anahtar Kelimeler

İktisadi Büyüme , Fikri Mülkiyet Hakları , Panel Veri Analizi

The Impact Of Intellectual Property Rights On Economıc Growth: BRICS-T Countries

Öz

It is believed that the protection of intellectual property rights plays an important role in increasing economic growth by encouraging innovation and technological progress. Likewise, a significant part of empirical studies has concluded that the effect of intellectual property rights on economic growth is positive. However, empirical studies are also observed in the literature that increases in intellectual property rights protection have a negative effect on economic growth or have no effect at all. The slowdown in economic growth that developed after the 2008 financial crisis continues to have an effect today. In parallel with these results, it is very important to determine the effect of intellectual property rights on economic growth in the BRICS-T country group (Brazil, Russia, India, China, South Africa and Turkey). In the study, the long-term effects of intellectual property rights on economic growth between 2007 and 2022 for BRICS-T economies were examined using panel cointegration analysis. The results indicate that a 1% increase in the protection of intellectual property rights in the BRICS-T group of countries increases economic growth by 0.13%. These findings reveal that the protection of intellectual property rights plays a very important role in increasing the economic growth of the BRICS-T countries.

Anahtar Kelimeler

Economic Growth , Intellectual Property Rights , Panel Data Analysis

Kaynakça

• Adams, S. (2011). Intellectual property rights, innovation and economic growth in Sub-Saharan Africa. Journal of Third World Studies, 28(1), 231-243.
• Adebayo, O. E. (2019). Intellectual property rights and economic growth in selected African countries. Acta Universitatis Danubius, 15(3), 170-186.
• Akar, T. (2022). Orta gelirli ülkelerde fikri mülkiyet hakları ve ekonomik büyüme ilişkisi. Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi Dergisi, 57(3), 2409-2425.
• Arıcıoğlu, E. ve Ucan, O. (2015). Intellectual property rights and economic growth in Europe. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 24(2), 123-136.
• Atun, R. A., Harvey, I., Wild, J. 2007. Innovation, Patents and Economic Growth. International journal of innovation management 11 (2), 279-297.
• Baltagi, B. H. (2008). Econometric Analysis of Panel Data. Chichester: John Wiley & Sons.
• Barro, R. J. (1990). Government spending in a simple model of endogeneous growth. Journal of political economy. 98(5, Part 2), 103-125.
• Bayrakdar, S. ve Soyyiğit, S. (2020). Yapısal kırılmalar altında ticari açıklığın ve doğrudan yabancı sermaye yatırımlarının istihdam üzerindeki etkisinin incelenmesi: E7 Ülkeleri Örneği. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 34(1), 39-59.
• Beltrán-Morales, L. F., Almendarez-Hernández, M. A., Avilés-Polanco, G. ve Jefferson, D. J. (2021). Effects of the utilization of intellectual property by scientific researchers on economic growth in Mexico. Plos One, 16(10), 1-23.
• Biber, A. E. (2016). Türkiye’de fikri mülkiyet hakları koruması ekonomik büyüme ve teknoloji ihracatı ilişkisinin karşılaştırmalı analizi. Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16(3), 61-88.
• Boldrin, M. & Levine, D. 2002. The Case against Intellectual Property. The American Economic Review 92 (2), 209-212.
• Braga, C. A. P., Fink, C. ve Sepulveda, C. P. (2000). Intellectual property rights and economic development (Vol. 412). World Bank Publications.
• Breusch, T. S. ve Pagan, A. R. (1980). The Lagrange multiplier test and its applications to model specification in econometrics. The Review of Economic Studies, 47(1), 239-253.
• Buluş, G. C. ve Bakırtaş, İ. (2019). Ekonomik büyüme üzerinde fikri mülkiyet haklarının etkisi: ampirik bir inceleme. Aksaray Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3(2), 261-278.
• Cela, M. (2016). Intellectual property and economic growth: a review of empirical studies. International Journal of Economics, Commerce and Management. 4(2), 774-782.
• Chudik, A. ve Pesaran, M. H. (2013). Common correlated effects estimation of heterogeneous dynamic panel data models with weakly exogenous regressors, CESifo Working Paper Series No. 4232.
• Demiroğlu, M. (2022). Türkiye'de Fikri Mülkiyet Koruması, Patent ve Marka Koruması-Yabancı Sermaye İlişkisi. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 13(2), 116-126.
• Eberhardt, M. ve Bond, S. (2009). Cross-section dependence in nonstationary panel models: a novel estimator. Sweden, 29–31 October.
• Eroğlu, İ. ve Berigel, S. (2022). Fikri mülkiyet hakları ile ekonomik büyüme arasındaki ilişki: G8 ülkeleri ve Türkiye üzerine bir inceleme. Türk Dünyası Araştırmaları, 131(259), 339-356.
• Falvey, R., Foster, N. ve Greenaway, D. (2006). Intellectual property rights and economic growth. Review of Development Economics, 10(4), 700-719.
• Frankel, M. (1962). The production function in allocation and growth: a synthesis. The American Economic Review. 52(5), 996-1022.
• Gould, D. M. ve Gruben, W. C. (1996). The Role of intellectual property rights in economic growth. Journal of Development Economics, 48, 323-350.
• Gökovalı, U., & Bozkurt, K. (2006). Fikri ve Sınaî Mülkiyet Hakkı (FSMH) Olarak Patentler: Dünya ve Türkiye Açısından Tarihsel Bir Bakış. Muğla Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (17), 135-146.
• Gültekin, E. (2019). OECD ülkelerinde yenilenebilir enerji tüketiminin makro ekonomik belirleyicileri ve Türkiye için politika (Doktora Tezi, İnönü Üniversitesi), Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Gürbüz, Y. E. (2019). Kurumsal iktisat çerçevesinden fikri mülkiyet hakları ve ekonomik büyüme (Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi), Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Hammami, S. (2013). Intellectual property rights and economic growth: evidence from a cross-country data of developing countries. Intellectual Property, 4(18), 77-84.
• Holland, J. (2017). Intellectual property rights in China: patents and economic development. Nnamdi Azikiwe University Journal of International Law and Jurisprudence, 8(1), 40-45.
• Intellectual Property Rıghts Learn about IP Rights in Horizon 2020 (2020). Erişim adresi: http://www.turkeyinh2020.eu
• Janjua, P. Z. ve Samad, G. (2007). Intellectual property rights and economic growth: The case of middle income developing countries. The Pakistan Development Review, 711-722.
• Kaplan, F. ve Aktaş, A. R. (2016). Petrol bağımlısı ülkelerde reel petrol fiyatlarının reel döviz kuruna etkisi. Business and Economics Research Journal, 7(2), 103-113.
• Kar, M., Ağır, H. ve Türkmen, S. (2019). Seçilmiş gelişmekte olan ülkelerde elektrik tüketiminin ekonomik büyümeye etkisinin panel ekonometrik analizi. Uluslararası Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 5(3), 38-48.
• Kiper, S. (2019). Fikri mülkiyet haklarının korunmasının ekonomik büyüme üzerindeki etkisi: OECD ülkeleri üzerine bir uygulama (Yüksek Lisans Tezi, Gaziantep Üniversitesi), Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Koç, Ö. E. (2018). İçsel Büyüme/Teknoloji Yoğun Büyüme Modelleri Kapsamında Türkiye’de Teknoloji Geliştirme Bölgelerine Yönelik Vergi Uygulamaları. Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 25(2), 477-499.
• Lindroos, J. (2015). Intellectual property rights and economic growth (Unpublished Master of Thesis). Jyvaskyla University School of Business and Economics.
• Lucas, R. (1988). “On the Mechanics of Economic Development”, Journal of Monetary Economics. (22),3-42.
• Maskus, K. E. (2000). Intellectual property rights and economic development. Case Western Journalof International Law 32, ss. 471–506.
• Mccoskey, S. ve Kao, C. (1998). A residual-based test of the null of cointegration in panel data. Econometric Reviews, 17(1), 57-84.
• Mrad, F. (2017). The effects of ıntellectual property rights protection in the technology transfer context on economic growth: the case of developing countries. Journal of Innovation Economics Management, 23(2), 33-57.
• Neves, P. C., Afonso, O., Silva, D. ve Sochirca, E. (2021). The link between intellectual property rights, innovation, and growth: A meta-analysis. Economic Modelling, 97, 196-209.
• Özcan, B. ve Arı, A. (2014). Araştırma-geliştirme harcamaları ve ekonomik büyüme ilişkisi: panel veri analizi. Maliye Dergisi, 166(1), 39-55.
• Park, W. G. ve Ginarte, J. C. (1997). Intellectual property rights and economic growth. Contemporary Economic Policy, 15(3), 51-61.
• Parlakyıldız, F. M. (2011). Fikri mülkiyet haklarının ekonomik büyümeye etkileri: G8 ülkeleri üzerine bir uygulama (Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi), Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Parlakyıldız, F. M.; Güvel, E. A. (2015). Fikri mülkiyet hakları ve ekonomik büyüme arasındaki ilişki: g8 ülkeleri üzerine bir uygulama. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 24(2), 75-92.
• Pesaran, M. H. (2004). General diagnostic tests for cross section dependence in panels. Cambridge: University Of Cambridge, Working Paper. h
• Pesaran, M. H., Ullah, A.; Yamagata, T. (2008). A Bias-Adjusted LM Test Of Error cross-section independence. Econometrics Journal, 11, 105-127.
• Pesaran, M. H.; Yamagata, T. (2008). Testing slope homogeneity in large panels. Journal of Econometrics, 142, 50-93.
• Polat, M. (2018). Doğrudan yabancı sermaye yatırımlarının borsa ve reel sektörde firmalara etkisi: gelişmekte olan ülkeler üzerine eşbütünleşme ve nedensellik analizi. Bingöl Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8(16), 509-526.
• Property Rights Alliance, Protection of Intellectual Property Rights. Erişim adresi: https://www.internationalpropertyrightsindex.org/
• Rebelo, S. (1991). Long-run policy analysis and long-run growth. Journal of political Economy, 99(3), 500-521.
• Romer, P. M. (1986). Increasing returns and long-run growth. Journal of political economy, 94(5), 1002-1037.
• Sattar, A., Mahmood, T. (2011). Intellectual property rights and economic growth: evidences from high, middle and low income countries. Pakistan Economic and Social Review, 49(2), 163-186.
• Smith, L. V., Leybourne, S. T., Kim, T. H. ve Newbold, P. (2004). More powerful panel data unit root tests with an application to mean reversion in real exchange rates. Journal of Applied Econometrics, 19(2), 147-170.
• Tarı, R. (2010). Ekonometri(6. Baskı).Umuttepe Yayınları.
• Tatoğlu, F. Y. (2012). Panel Veri Ekonometrisi(1. Baskı). Beta Yayınları.
• Topal, M. H. (2017). Vergi yapısının ekonomik büyüme üzerindeki etkisi: oecd ülkelerinden ampirik bir kanıt. Siyaset, Ekonomi ve Yönetim Araştırmaları Dergisi, 5(3), 183-206.
• Uğur, B. ve Atılgan, D. (2023). Beşeri sermayenin ekonomik büyüme üzerindeki etkisi: Kırılgan Beşli örneği. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 24(1), 181-198.
• Westerlund, J. ve Edgerton, D. L. (2007). A Panel bootstrap cointegration test. Economics Letters, 97, 185-190.
• World Bank. World Development Indicators. Erişim adresi: http://databank.worldbank.org/data/reports.aspx?source=world-development-indicators