Madra Dağı’nda Geleneksel Yayla Göçü

Year 2012, Special Issue, 3 - 18, 31.12.2012

Alper Uzun , Abdullah Köse

Abstract

Problem Durumu: Yaylacılık, Türkiye’deki önemli nüfus hareketlerinden birisidir. Ancak, Türkiye’de değişen sosyal, kültürel ve ekonomik koşullara bağlı olarak mera hayvancılığının önemini yitirmesi ve göçler yoluyla kırsal yerleşmelerin nüfusunun sürekli azalması, geleneksel yaylacılığın ve yayla göçünün önemini kaybetmesine neden olmuştur. Modernleşme sürecinin bütün olumsuzluklarına rağmen Hacıhüseyinler Köyü halkı, diğer benzerlerinden farklı olarak geleneksel yaylacılık ve yayla göçünü günümüze kadar sürdürmeyi başarmışlardır. Bu çalışmada, Hacıhüseyinler Yaylası’nın varlığını nasıl devam ettirdiğinin cevabı aranmıştır.Araştırmanın Amacı: Madra Dağı’nın kuzey yamacında bulunan ve aktif ve en yoğun şekilde kullanılmakta olan Hacıhüseyinler Yaylası’nın günümüzdeki durumunu, modernleşme sürecinde Türkiye’de geleneksel yaşam tarzı ve geçim faaliyetleri gerilerken Madra Dağı’nda yaylacılığın etkin olarak sürdürülmesinde rol oynayan aktörleri, Hacıhüseyinler Yaylası’nda geleneksel yaylacılığı tehdit eden faktörleri belirlemek çalışmanın temel amacıdır. Yöntem: Hacıhüseyinler Yaylası’ndaki yaylacılık faaliyetini ele alan bu çalışmada kullanılan temel yöntem saha araştırmasıdır. Saha araştırmaları yapılırken başvurulan veri toplama yöntemleri ise arazi gözlemleri ve köyün sakinleriyle yapılan görüşmelerdir. Görüşmeler esnasında açık uçlu sorular kullanılmıştır. Ayrıca, araziden elde edilen veriler, konu ile ilgili mevcut literatürün değerlendirilmesi ve büro çalışmaları ile desteklenmiştir.Bulgular ve Sonuçlar: Konargöçer Kılaz aşiretinden Hacıhüseyinler oymağının yüzyıllar boyunca yazlık mera olarak kullandığı yayla, modernleşme sürecinebağlı olarak eski ekonomik önemini kaybetmiştir. Ancak, bütün olumsuz gelişmelere rağmen diğer benzerlerinden farklı olarak geleneksel yaylacılık ve yayla göçü devam ettirilmektedir. Bu durum büyük ölçüde köydeki güçlü aile yapısı, sıkı toplumsal dayanışma, geleneklere bağlılık ve kapalı toplum yapısının korunması sayesinde başarılmıştır.Yerel halk geleneksel yaylacılık ve yayla göçünü devam ettirmede istekli ve ısrarlı olsa da, modernleşme süreci karşısında geleneksel kültürün kendini daha uzun süre koruması mümkün görünmemektedir

Keywords

Madra Dağı, gelenek, yayla göçü

Traditional Yayla Migration in Madra Mountains of Western Turkey

Abstract

Problem Statement: Yayla is one of the important population movements in Turkey. However, the decreasing importance of grazing animals in pasture lands due to changing social, cultural and economical conditions and the perpetual decline in the population of rural settlements through immigration; have caused the traditional yayla to lose its importance. Unlike their fellows, the people of the village of Hacıhüseyinler have achieved to carry on yayla activity up to date in spite of all the disadvantages of modernization. How come the yayla activities in the plateau of Hacıhüseyinler survive today is questioned within this work. Purpose of the Study: The basic purposes of this study are to determine the current status of the plateau of Hacıhüseyinler which is actively and intensely used, located in the north slope of Madra Mountain, to state the key actors that actively leads to yayla on Madra Mountain while the traditional lifestyles and subsistence practices regress during the process of modernization, and to indicate the factors that threaten the traditional yayla in the plateau of Hacıhüseyinler.Methodology: Fieldwork is the basic method used in this work which handles the yayla in the plateau of Hacıhüseyinler. Field observation and the reports with the inhabitants of the village are the methods for gathering data during field research. Comprehensive questions are directed during the reports. Furthermore, data gathered from the field is supported by the evaluation of available literature and office work.Results and Conclusions: The yayla, which was used for summer grazing throughout centuries by Hacıhüseyinler people from the tribe of Konargöçer Kılaz, has lost its significance due to modernization. However, unlike similar fields, the traditional yayla is going on in spite of all negative developments. This situation is provided substantially by the strong family relations, close social cooperation, traditional dependence and the conservation of enclosed social structure.Although the local people are willing and insistent on sustaining traditional yayla, a longer term preservation of the traditional culture itself against modernization process is not to be seen possible

Keywords

Madra Mountain, tradition, yayla migration

References

• Alagöz, C. A. (1993). Türkiye’de Yaylacılık Araştırmaları, Ankara Üniversitesi Tür- kiye Coğrafyası Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi, 2, 1–51.
• Arap, İsmail (2010). Görüşme. Hacıhüseyinler Köyü, Gömeç- Balıkesir.
• Atar, Ali (2010). Görüşme. Hacıhüseyinler Köyü, Gömeç- Balıkesir.
• Biber, J. P. (2010). Transhumance in France. Pastoralism, 1 (1), 91–98.
• Darkot, B. (1968). Türkiye İktisâdi Coğrafyası. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Coğ- rafya Enstitüsü Yayınları, No: 51.
• Doğanay, H. (1997). Türkiye Beşeri Coğrafyası. İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı Ya- yınları: 2982, Bilim ve Kültür Eserleri Dizisi: 877, Eğitim Dizisi: 10.
• Emiroğlu, M. (1977). Bolu’da Yaylalar ve Yaylacılık. Ankara: Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Yayınları No: 272.
• Halaçoğlu, Y. (1988). XVIII. Yüzyılda Osmanlı İmparatorluğu’nun İskân Siyaseti ve Aşiretlerin Yerleştirilmesi. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• Huband, S., McCracken, D. I., Mertens, A. (2010). Long and Short-distance Trans- humant Pastoralism in Romania: Past and Present Drivers of Change. Pastora- lism, 1 (1), 55–71.
• İzbırak, R. (1992). Coğrafya Terimleri Sözlüğü. İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı Ya- yınları.
• Karabacak, İ. (2008). Görüşme. Akçapınar Köyü Muhtarı, Ayvalık-Balıkesir.
• Karagel, D. Ü. ve Karagel, H. (2010). Kadirli İlçesinde Yaylacılık Faaliyetleri. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 20 (1), 29–54.
• Köse, A. (1995). İvrindi Çevresinde Saya Yerleşmeleri. Doğu Coğrafya Dergisi, 1, 314–335.
• Köse, A. (1997a). Madra Dağı Kuzey Yamaçlarında Yaylacılık. Atatürk Üniversitesi Kâzım Karabekir Eğitim Fakültesi Coğrafya Bölümü Doğu Coğrafya Dergisi, 2, 227–250.
• Köse, A. (1997b). İvrindi ve Çevresinin Coğrafî Etüdü. Erzurum: Atatürk Üniversi- tesi Yay. No: 837, Kâzım Karabekir Eğitim Fakültesi Yay. No: 76, Araştırma Se- risi No: 17.
• Mestan, İ. (2008). Görüşme. Hacıhüseyinler Köyü Muhtarı, Gömeç- Balıkesir.
• Resmi Gazete (1998). Mera Kanunu. Kanun Numarası: 4342, Yayımlandığı Resmi Gazete Tarihi: 28.02.1998, Sayı: 23272.
• Sevgi, C. (1984). Adana İlinin Kuzeydoğu Kesiminde Yaylacılık. Ege Coğrafya Der- gisi, 2, 177-197.
• Somuncu, M. (1994). Rize Ayder Yaylasında Turizm. Ankara Üniversitesi Türkiye Coğrafyası Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi, 3, 255–273.
• Somuncu, M. (2005). Aladağlar Yaylacılık ve Dağ Göçebeliği Konusunda Bir Araş- tırma. Ankara: Gündüz Eğitim ve Yayıncılık.
• Somuncu, M., Akpınar, N., Kurum, E., Kaya, N. Ç. ve Eceral, T. Ö. (2010). Gümüş- hane İli Yaylalarındaki Arazi Kullanımı ve İşlev Değişiminin Değerlendirilmesi: Kazıkbeli ve Alistire Yaylaları Örneği. Ankara Üniversitesi Çevrebilimleri Der- gisi 2 (2), 107–127.
• Soykan, F. (1994). Bozdağlar’da (Ege Bölgesi) Rekreatif Yaylacılık. Ankara: Türkiye Kalkınma Bankası Turizm Yıllığı, 293–306.
• Sözer, A. N. (1990). Kozak Yaylacılığı Üzerine Bazı Gözlemler ve Notlar. Ege Coğ- rafya Dergisi, 5, 1–9.
• Şen, Mehmet (2010). Görüşme. Hacıhüseyinler Köyü, Gömeç- Balıkesir.
• Şişman, B. (2010). Kültürel, Yapısal ve İşlevsel Açıdan Doğu Karadeniz’de Yaylacı- lık ve Yayla Şenlikleri (Hıdırnebi ve Kadırga Yaylaları Örneği). Uluslararası Sos- yal Araştırmalar Dergisi, 3 (11), 2010.
• Tanoğlu, A. (1966). Nüfus ve Yerleşme. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Yayınları No: 1183, Edebiyat Fakültesi Coğrafya Enstitüsü Neşriyatı No: 45.
• Tunçdilek, N. (1964). Türkiye’de Yaylalar ve Yaylacılık. İstanbul Üniversitesi Coğ- rafya Enstitüsü Dergisi, 7, 15–28.
• Tunçdilek, N. (1971). Kır yerleşmeleri: Köy-Altı Şekilleri. Türkiye Coğrafi ve Sos- yal Araştırmalar, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Coğrafya Enstitüsü, 17–54.
• Tunçel, H., Gürgen, G., Çiçek, İ. ve Doğu, A. F. (2004) Doğu Karadeniz Dağlarında Yaylacılık. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 14 (2), 49–66.
• Türk Dil Kurumu (2005). Türkçe Sözlük. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları: 549.
• Zaman, S. (2007). Fonksiyonel Değişim Sürecinde Antalya Beydağları Yaylaları. Er- zurum: Atatürk Üniversitesi Yayınları: 967, Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Yayınları: 125, Araştırmalar Serisi: 50.