Some Evaluations on the Tereke Owners of Balıkesir from a Sociocultural Perspective Perspective 1670-1700

Year 2009, Volume: 12 Issue: 21, 368 - 376, 01.06.2009

İlker Er

Abstract

Bases of the Research: To analyze the tereke owners in the kadi sicils of Balıkesir from a sociocultural pespective. Purpose of the Research: To analyze&interpret the titles and family data of the tereke owners who lived in Balıkesir at the end of the XVIIth century and to compare the conclusions with other Anatolian cities have. Resources of Data: The tereke records, the kadi sicils. Main Discussion: What was the relationship between the titles and family data of people and their social status/positions? Conclusions: When we closely examine the titles of the tereke owners, we observe that it is not meaningful to speak of desicive boundary between askerî and reaya. Polygamy was uncommon around %10 as have been pointed out by some previous works on the other Anatolian cities. But contarary to the findings of similar works polygamy was not more common in towns compared to rural area. Average number of children per family was just over 2; it is a little higher than the average in the villages while lower than it in the towns

Keywords

Balıkesir, The XVIIth century, Tereke, Titles, Family.

BALIKESİRLİ TEREKE SAHİPLERİ HAKKINDA SOSYOKÜLTÜREL AÇIDAN BAZI DEĞERLENDİRMELER 1670-1700

Abstract

Araştırmanın Temelleri: Balıkesir kadı sicillerindeki tereke sahiplerinin sosyokültürel açıdan incelenmesi. Araştırmanın Amacı: XVII. yüzyıl sonunda Balıkesir’de mirasları kadı sicillerine yansımış kişilerin unvanlarının/lakaplarının ve aile verilerinin incelenerek yorumlanması ve bunların diğer Anadolu kentlerindekilerle karşılaştırılması. Veri Kaynakları: Tereke kayıtları, kadı sicilleri. Ana Tartışma: Kişilerin unvanları/lakapları ve aile verileriyle toplumsal konumları arasındaki bağlantılar nelerdi? Sonuçlar: Tereke sahiplerinin unvanları incelendiğinde kesin sınırları çizilmiş bir askerî-reaya ayrımının anlamsız olduğu görülmektedir. Çok eşlilik Anadolu’nun diğer kentlerinde yapılan çalışmaların sonuçlarına paralel olarak yaygın değildir % 10 civarında . Ancak benzer çalışmaların aksine çokeşlilik kıra oranla kentte fazla değildir. Ortalama aile başına düşen çocuk sayısı 2’nin biraz üzerindedir. Bu rakam kentte biraz daha düşmekte kırda biraz daha artmaktadır

Keywords

Balıkesir, XVII. yüzyıl, Tereke, Unvanlar, Aile

References

• Balıkesir Şeriyye Sicili Nr.: 697, 702, 703, 704, 705, 706, 707, 708, 709, 710.
• Akgündüz, A. (1994). Osmanlı kanunnameleri ve hukuki tahlilleri 7. İstanbul: Osmanlı Araştırmaları Vakfı Yayınları.
• Aktan, A. (1998). Kayseri kadı sicillerindeki tereke kayıtları üzerinde bazı değerlendirmeler (1738-1749). II. Kayseri ve Yöresi Tarih Sempozyumu Bildirileri 16–17 Nisan 1998 Kayseri: Erciyes Üniversitesi Yay., 47-67.
• Barkan, Ömer Lütfi. (1993). Edirne askerî kassamına ait tereke defterleri (1545- 1659). Belgeler, 5-6 (3), 1-479.
• Demirel, Ömer (1991). 1700-1730 tarihlerinde Ankara’da ailenin niceliksel yapısı. Belleten 211 (54). 945-961.
• Demirel, Ömer, Gürbüz, A., Tuş, M. (1992). Osmanlılarda ailenin demografik yapısı. Sosyo-Kültürel Değişme Sürecinde Türk Ailesi I. Ankara: Başbakanlık Aile Araştırma Kurumu. 97-161.
• Deny, J. (1964). Paşa. İA (İslam ansiklopedisi), 9. İstanbul: MEB Yay., 526-529.
• Ergenç, Özer. (1995). XVI. Yüzyılda Ankara ve Konya: osmanlı klasik dönemi kent tarihçiliğine katkı. Ankara: Ankara Enstitüsü Vakfı Yay.
• Gerber, Haim. (1980). Social and economic position of women in an ottoman city, Bursa, 1600-1700. International Journal Middle East Studies, 12 (3). 231- 244.
• Haig, T. W. (1980). Seyyid. İA, 10. İstanbul: MEB Yay., 543.
• Hüseyin Kazım Kadri. (1927). Türk lugatı, I, İstanbul.
• İpşirli, Mehmet. (1993). Çelebi. DİA, 8. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yay., 259.
• Kılıç, Rüya. (2005). Osmanlıda seyyidler ve şerifler. İstanbul: Kitap Yay.
• Mutaf, Abdülmecit (2002). XVII. Yüzyılda Balıkesir’de kadınlar. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Özcan, Abdülkadir. (1996). Hacı. DİA, 10. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yay., 400-408.
• Özdeğer, Hüseyin. (1988). 1463-1640 Yılları arası Bursa şehri tereke defterleri. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yay.
• Özel, Ahmet. (1996). Gayri Müslim. DİA, 13. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yay., 418-427.
• Öztürk, Said. (1997). Tereke defterlerine göre XVII. asırda İstanbul’da aile nüfusu, servet yapısı ve dağılımı. İstanbul Araştırmaları 3 (Güz). 21-57.
• Pakalın, Mehmet Zeki (1993). Osmanlı tarih deyimleri ve terimleri sözlüğü. İstanbul: MEB Yay.
• Şeker, Mehmet. (1997). Gelibolulu Mustafa ‘Âlî ve Mevâ’idü’n-Nefâis fi Kavâ’idi’l-Mecâlis. Ankara: TTK Yay.
• Şemseddin Sami (1999). Kâmûs-ı Türkî. İstanbul: Çağrı Yay.
• Taş, Kenan Ziya (1998). Arşiv malzemesi olarak şeriye sicilleri ve taşra üniversitelerinde tarih araştırmaları, I. Milli Arşiv Şurası 20-21 Nisan 1998. Ankara: Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Yay., 175-186.
• Tülüveli, Güçlü. (2000). Mikrotarihçilik ve kaynak kullanım problemi: kadı sicilleri örneği. Tarih Yazımında Yeni Yaklaşımlar İstanbul: Türkiye Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakfı Yay.
• Türk Dil Kurumu. (1988). Türk Dil Kurumu tarama sözlüğü, I. Ankara: TDK Yayınları.