KÜRESEL ÇEVRE POLİTİKALARININ KÜRESEL KAMUSAL MALLAR PERSPEKTİFİNDEN DEĞERLENDİRİLMESİ

Year 2009, Volume: 12 Issue: 21, 288 - 309, 01.06.2009

Arman Zafer Yalçın

Abstract

Araştırmanın Temelleri: Küreselleşme sürecinin hızlanmasıyla birlikte, çevre sorunları da küresel bir nitelik kazanmıştır. Çevre sorunlarının küresel nitelik kazanması, bu sorunları ele alış ve çözüm mantığını da değiştirmiştir. İnsanlığın geleceğini tehdit eder boyutlara ulaşan çevre sorunlarıyla mücadele etmenin ulus devlet bazında imkânsızlaştığı anlaşılarak, küresel çevre sorunlarıyla mücadelede mutlaka uluslar arası ölçekte etkili bir işbirliği mekanizmasının geliştirilmesi, işbirliğinin de ötesinde yeni tip yaklaşımların benimsenmesi gereği ortaya çıkmıştır. Araştırmanın Amacı: Çalışmanın birinci amacı, kamu maliyesi literatürüne 1990’lı yıların sonlarında girmiş olan küresel kamusal mallar kavramını ve küresel çevre politikaları açısından irdelemektir. Bu doğrultuda, öncelikle çevrenin bir küresel kamusal mal olduğu ve bu gerçekten hareketle yeni küresel çevre politikalarının oluşturulmasında küresel kamusal mallar çerçevesinin kullanılması gerektiği kuramsal olarak ortaya konulacaktır. Bunun yanında, küresel çevre politikalarında güncel diğer farklı yaklaşımlar da küresel kamusal mallarla birlikte ele alınacaktır. Çalışmanın ikincil amacı ise, kuramsal olarak henüz gelişme aşamasında olan küresel kamusal mallar teorisinin Türkiye’de de tartışılmasına katkı sağlamaktır. Veri Kaynakları: Çalışma, temelde kuramsal bir değerlendirme çalışmasıdır. Bu nedenle, özellikle küresel kamusal mallar teorisinin alt yapısı oluşturulurken uluslar arası literatürden yararlanılmıştır. Küresel çevre politikalarının değerlendirilmesi konusunda ise hem yabancı hem de Türkçe kuramsal çalışmalardan yararlanılmıştır. Ana Tartışma ve Sonuçlar: Günümüzde, çevre sorunları; sınır aşan, ülkeler arası karşılıklı bağımlılık içeren, küresel bir sorun haline gelmiştir. Doğal olarak, ülkelerin sınırlarını aşan ve küresel bir nitelik taşıyan çevre sorunlarının çözümünü hedefleyen politikaların da, küresel düzeyde yeniden tasarlanması gerekmektedir. Bu bağlamda, küresel çevre sorunlarının çözümü, ulus devletlerin kapasitesini aşmakta ve uluslar arası kuruluşların bu sürece daha etkin bir şekilde dahil olmasını gerekli kılmaktadır. Küresel çevre sorunlarının çözümünde ve politikalar oluşturulması sürecinde küresel kamusal mallar teorisinden yararlanma düşüncesi oldukça yenidir. Çevrenin kamusal bir mal olarak ele alınması, dahası küresel kamusal mal olarak değerlendirilmesi, küresel düzeydeki çevresel sorunların çözümünde, sorunların ele alınış biçimlerine de yeni bir bakış açısı getirmiştir. Çevrenin küresel bir kamusal mal olarak ele alınması, çevre sorunlarının yarattığı dışsal maliyetler, ortak kullanım, mülkiyet sorunu, finansman ve çevre koruma hizmetlerinin etkin bir şekilde sunumu gibi çevre politikalarının çok önemli unsurlarının daha sistematik bir şekilde ele alınması sonucunu doğurabilecek bir yaklaşım olarak düşünülebilir. Küresel çevre politikaları konusunda küresel kamusal malların dışında, “küresel yönetişim” ve Dünya Çevre Örgütü”’nün kurulması düşünceleri, söz konusu politikaların ele alınış biçimlerinin önemli ölçüde değiştiğini göstermektedir

Keywords

Küreselleşme, Küresel Kamusal Mallar, Küresel Çevre Politikaları

Evaluation Of Global Enviroment Policies From Global Public Goods Perspective

Abstract

Bases of Research: Environmental problems have also become global with acceleration of globalization process. As environmental problems become global, the mentality to approach and solve these problems has changed as well. Impossibility of struggle with environmental problems reached to a level threatening the future of humanity has been understood, so it has become evident that in struggle against global environmental problems a cooperation mechanism effective at international level must be developed and new types of approaches must be adopted even beyond cooperation. Research Aims:: First objective of the study is to scrutinize the concept of global public goods, which has been used in public finance since the end of 1990s, in terms of global environment policies. In this respect, it will be theoretically set forth that environment is global public goods at first and thus the framework of global public goods must be used while forming new global environment policies. In addition, other different contemporary approaches in global environment policies will also be addressed with global public goods. Second purpose of the study is to provide contribution to discussion of global public goods theory in Turkey, which is still at development stage. Data Sources: Basically, this is y a theoretical evaluation study. For this reason, international literature is used while constituting the infrastructure of global public goods. On the other hand, both foreign and Turkish theoretical studies are used in evaluation of global environment policies. Main Discussion and Results: Today, environmental problems have become a global problem that cross the borders and involve transnational interdependence. Naturally, the policies aiming at resolution of environmental problems crossing the borders and having global implications must also be redesigned at global level. In this context, the resolution of global environmental problems exceeds the capacity of nation-states and necessitates effective involvement of international organizations to this process. The idea of benefiting from global public goods theory is very recent in resolution of global environment problems and establishing policies. To address environment as a public goods, furthermore to consider it as public goods, has brought a new perspective for approach to the problems. This may be considered as an approach that will result in far more systematic discussion of highly important elements of environmental problems such as spillover costs, common use, property problem, financing and more effective presentation of environment protection services. On global environment policies, beyond global public goods, the ideas of “global governance” and “establishment of World Environment Organization” show that approach to the said policies has changed in great degree

Keywords

Globalization, Global public goods, global environment policies

References

• Akdemir, A. ve Şahin, M. (2006). Küresel kamusal malların üretim ve yönetim dinamikleri bağlamında tasnif edilmesi. Çanakkale 18 Mart Üniversitesi Biga İİBF, 21.Maliye Sempozyumu, Antalya.
• Altıntaş, H. (2004). Ortak malların trajedisi: Karadeniz ve Hazar denizlerindeki kirlilik. İçinde M. Marin ve U. Yıldırım (Ed.), Çevre Sorunlarına Çağdaş Yaklaşımlar. İstanbul: Beta Yayınları, 204- 248.
• Altuğ, F.(1999). Çevre sorunları. Bursa: Uludağ Üniversitesi Yayınları.
• Brown, L. (1989). Dokuzuncu gün. K. Tosun (Çev.), İstanbul: İstanbul Üniversitesi Yayınları Yayın no.216.
• Budak, S. (2004). Uluslar arası çevre düzenlemeleri bağlamında politika, adalet ve katılım. İçinde M. Marin ve U. Yıldırım (Ed.), Çevre Sorunlarına Çağdaş Yaklaşımlar. İstanbul: Beta Yayınları, 385- 430.
• Çörtoğlu, S. (1995). Kirleten öder ilkesi ve ekolojik zarar kavramı. Yeni Türkiye Dergisi Çevre Özel Sayısı, 5, 343- 364.
• Kanbur, R., Cross border externalities, international public goods and their implications for aid agencies. (16.05.2008).
• Kaplan, A. (1995). Küresel çevre sorunları ve politikaları. Ankara: Mülkiyeliler Vakfı Yayınları.
• Kaul, İ., Grunberg, İ. ve Stern, A. M. (1999). Defining global public goods. In İ. Kaul, İ. Grunberg ve M. A. Stern (Eds.), Global public goods: international cooperation in the 21.century, Oxford: University Pres.
• Kaul İnge, Grunberg İsabelle, Stern Marc. (2003). why do global public goods matter today?. In İ. Kaul, İ. Grunberg ve M. A. Stern (Eds.), Providing Global Public Goods: Managing Globalization, New York: Oxford University Pres.
• Keleş, R. ve Hamamcı, C. (2002). Çevrebilim. Ankara: İmge Kitabevi.
• Meriç, M. (2006). Küresel kamu mallarının yönetiminde uluslararası kurumsal oluşumların önemi. Çanakkale 18 Mart Üniversitesi Biga İİBF, 21.Maliye Sempozyumu, Antalya.
• Morrisey, O., Te Velde, D. W. ve Hewitt, A. (2002). Defining global public goods: conseptual issues. ODİ Working Paper, London.
• Mutlu, A. (2002). Çevre ekonomisi-politikalar, uygulamalar ve Türkiye. İstanbul: Marmara Üniversitesi Maliye Araştırma ve Uygulama Merkezi, Yayın no. 15.
• Mutlu, A. (2006). Küresel kamusal mallar bağlamında sağlık hizmetleri ve çevre kirlenmesi: üretim, finansman ve yönetim sorunları. 21. Maliye Sempozyumu, Çanakkale 18 Mart Üniversitesi Biga İİBF, Antalya.
• Orhan, G. (2004). Uluslar arası örgütlerin çevreye etkileri: dünya bankası örneği. İçinde M. Marin ve U. Yıldırım (Ed.), Çevre sorunlarına çağdaş yakla- şımlar. İstanbul: Beta Yayınları, 299- 324.
• Ortaç, F. R. (2004). Global kamu malları ve finansmanı. Ankara: Gazi Kitabevi.
• Palabıyık, H. (2004). Uluslar arası ticaret ve çevre: dünya ticaret örgütü üzerine açılamalar. İçinde M. Marin ve U. Yıldırım (Ed.), Çevre sorunlarına çağdaş yaklaşımlar. İstanbul: Beta Yayınları, 249- 272.
• Porter, G. ve Brown J. W. (1996). Global environmental policies. Colarado: Westview Pres.
• Rosenau, J. R.(1997). Global environmental governance: delicate balance, subtle nuances and multiple challenges. İçinde; International governance on environmental issues. Nedeland: Kluwer Academic Publics.
• Sandler, T. (2001). On financing global and ınternational public goods. Policy Research Working Paper 2638,World Bank Economic Policy and Prospects Group, Washington.
• Sandler, T. (2002). Undertanding global public goods. OECD Observer, (25.05.2008).
• Şener, O. (1996). Kamu ekonomisi (5.Baskı). İstanbul: Beta Yayınları.
• Tekin, A. ve Vural, İ. Y. (2006). Global kamusal malların finansman aracı olarak global vergi önerileri. Selçuk Üniversitesi Sosyal BilimlerEnstitüsü Dergisi, 12, 323- 337.
• Toprak, K. Z. (2003). Çevre yönetimi ve politikası (2.Baskı). İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Yayınları.
• Turner, K., Pearce, D. ve Bateman, I. (1994). Environmental economics, an elementary ıntrodaction. Cornwall: Harveter Wheat Sheaf.
• World Bank Development Committee. (2000). Poverty reduction and global public goods: issues forth he world bank in supporting global collective action. World Bank Staff Paper, Washington.
• Yıldırım, U. ve Göktürk, İ. (2004). Sürdürülebilir Kalkınma. İçinde M. Marin ve U. Yıldırım (Ed.), Çevre sorunlarına çağdaş Yaklaşımlar, İstanbul: Beta Yayınları, ss. 449- 488.