ALAŞEHİRLİ KADI MUHAMMED, HAYATI VE EDEBÎ KİŞİLİĞİ

Year 2009, Volume: 12 Issue: 21, 450 - 460, 01.06.2009

Haluk Aydın

Abstract

Araştırmanın Temelleri: Alaşehirli Kadı Muhammed’in eserinde, edebi kişiliğinin görünümü. Araştırmanın Amacı: Divan’ında Kadı mahlasını kullanan, Alaşehirli olduğunu söyleyen ve hayatı hakkında kaynaklarda çok az bilgi bulunan şairin, eserinden yola çıkarak edebi kişiliğinin ortaya konulması ve hayatı hakkında bilgilerin değerlendirilmesi. Veri Kaynakları: Şairin bilinen tek eseri olan Divan’ı. Ana Tartışma: Bilinen kaynaklarda biyografisi hakkında çok az bilgi bulunan Alaşehirli Kadı Muhammed Efendi’nin hayatı ve edebi kişiliğinin, eserinden hareketle değerlendirilmesi ve eserinde ön plana çıkan tasavvufî kişiliğinin ortaya konulması. Sonuçlar: Mesleği kadılık olan şairin adı, Muhammed, mahlası, “Kadı”dır. Hayatı, Aydın'a bugün Manisa'ya bağlı Alaşehir'de geçmiş; orada vefat etmiştir. En belirgin özelliği olarak tasavvufi kişiliği görünmektedir, şiirlerinde sık sık bağlı bulunduğu Halvetîlikten söz eder. Mürettep bir Divan sahibi olan şair, genel hatlarıyla klâsik Türk edebiyatının şiir anlayışını başarılı biçimde yansıtmaktadır. Divan’ında didaktik üslup oldukça belirgindir

Keywords

Kadı, Muhammed, Divan, Alaşehir

Alaşehirli Kadi Muhammed, His Life And Literary Personality

Abstract

Bases of Research: The aspect of poet’s literary character, in Alaşehirli Kadı Muhammed’s work. Purpose of Reserch: Examination of poet’s literary character departing from his work and evaluation of the data dealing with his life. Poet uses Kadi as his pen name and says he is from Alaşehir. It is very hard to find any information about his life in bibliografical sources. Resourches of Data: The only work of the poet: his Divan Main Discussion: Our main aim is to examine the poet mystical character, his life and Works which is reflected in his Divan. There is very little information about Kadı Muhammed Efendi in bibliographical sources. Conclusions: By profession the poet is a judge in İslamic court and uses Kadi as his pen name. He lived in village of Alaşehir of Aydın Today’s Manisa and died there. His significant appearence relys on his mystical character, and he mentions many times the term Halveti in his poems. Having a regular Divan the poet reflects a classical stand in his poems conforming with classical Divan poetry. A didactical writing style is especially catches the reader

Keywords

Kadi, Muhammed, Divan, Alaşehir.

References

• Aydın, H. (2002). Alaşehirli Kadı Muhammed divanı (inceleme, tenkitli metin, dizin). Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Balıkesir: Balıkesir Üniversitesi
• Sosyal Bilimler Enstitüsü. Banarlı, N. S. (1971). Resimli Türk edebiyatı tarihi c.1. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
• Bursalı M. Tahir Efendi (1972). Osmanlı müellifleri. (Hzl. A. Fikri Yavuz-İsmail Özen) C.1, İstanbul: Yaylacık Matbaası.
• İpekten, H. (1991). Nâ’ilî hayatı, edebî kişiliği ve bazı şiirlerinin açıklamaları.
• Ankara: Akçağ Yayınları. İsen, M. (1989). Divan edebiyatında bir tür: tezkireler. Milli Eğitim Dergisi, 83, 41 Ankara.
• İz, M. (1997). Tasavvuf mâhiyeti büyükleri ve tarikatler (6. basım), İstanbul: Kitabevi.
• Kayalar, S. (2002). Kâdı Dîvânı (inceleme-karşılaştırmalı metin). Yayımlanmamış
• Yüksek Lisans Tezi, Kütahya: Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Komisyon (1959). İstanbul kütüphaneleri Türkçe yazma divanlar kataloğu, C.2.
• İstanbul: Maarif Basımevi. Levend, A. S. (1984). Divan edebiyatı kelimeler ve remizler mazmunlar ve mefhumlar. İstanbul: Enderun Kitabevi.
• Müstakim-zade Süleyman Sa’deddin Efendi (2000). Mecellet’ün-nisâb (Tıpkı Basım), Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Ögke, A. (2006). Yiğitbaşı Velî Ahmed Şemseddîn-i Marmaravî hayatı, eserleri ve tasavvufî görüşleri (2. basım). İstanbul: İnsan Yayınları.
• Pala, İ. (1989). Ansiklopedik divân şiiri sözlüğü. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Sertoğlu, M. (1986). Osmanlı tarih lûgatı. İstanbul: Enderun Kitabevi.
• Tarlan, A. N. (1992). Hayâlî divanı. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Tatçı, M. (1991). Yunus Emre divanı. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Uludağ, S. (1997). Halvetiyye. TDV İslam ansiklopedisi, Cilt 15, 393-395
• İstanbul: Diyanet Vakfı Neşriyat Pazarlama ve Ticaret A.Ş. Uludağ, S. (2005). Tasavvuf terimleri sözlüğü (2. basım). İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
• Yılmaz, K. (2001). Güftî ve teşrîfâtü’ş-şu’arâsı. Ankara: Atatürk Kültür Merkezi