TÜRKÇE ÖĞRETMENİ ADAYLARININ ÇOCUK EDEBİYATI ÜRÜNLERİNİ SEÇEBİLME YETERLİLİKLERİ

Year 2009, Volume: 12 Issue: 21, 398 - 412, 01.06.2009

Saadet Maltepe

Abstract

Problem Durumu: Çocuk edebiyatı ürünleri, okulöncesi dönemden başlayarak sunduğu görsel ve dilsel olanaklarla çocukları anadilinin inceliklerini sezmeye yönelten ilk araçlardır. Bu nedenle de kitapların anlatım dili, içerik, iletiler, resimler, tasarım vb. açısından bazı temel ilkelere dayandırılması gerekir. Ancak bu ilkelere uyulması durumunda, nitelikli çocuk kitapları ortaya çıkabilir. Böylesi bir ön koşulun varlığı, çocukların bilişsel, duyuşsal ve toplumsal gelişimlerine katkı getiren nitelikli kitapların yanında; çocuksu ve güdümlü, anadili bilincinin gelişimini engelleyici ve okuma isteği uyandırmayan kitapların da bulunabilmesi sonucunu doğurmaktadır. Bu nedenle, çocukları kitapla buluşturmada önemli bir görev üstlenecek olan Türkçe öğretmeni adaylarının nitelikli çocuk kitaplarını seçebilecek yeterliliğe ve farkındalık düzeylerine ne derece sahip olduklarının belirlenmesi önem kazanmaktadır. Araştırmanın Amacı: Türkçe öğretmeni adaylarının çocuk edebiyatı ürünlerinde bulunması gereken ilkeleri öğrenip öğrenemediklerinin ve çocuk edebiyatı ürünlerinin eğitsel niteliklerine yönelik farkındalıklarının oluşup oluşmadığının ortaya konulabilmesi için yapılan bu araştırmanın temel amacını, Türkçe öğretmeni adaylarının çocuk edebiyatı ürünlerini seçebilme yeterliliklerinin belirlenmesi oluşturmaktadır. Araştırmanın Yöntemi: Nitel araştırma stratejisi içinde yer alan odak grup görüşmesi yöntemi kullanılarak gerçekleştirilen bu araştırmada Balıkesir Üniversitesi Necatibey Eğitim Fakültesi Türkçe Eğitimi Bölümü 4.sınıf öğrencileri araştırmanın çalışma grubu olarak belirlenmiştir. Örneklem yöntemi olarak Maksimum Çeşitlilik Örneklemesi yapılmış; var olan dört şubenin her birinde Çocuk Edebiyatı dersi not ortalamasına göre üst, orta ve alt düzeyde başarılı öğrencilerin yer aldığı gruplar oluşturulmuş ve her şubeden üç, her gruptan bir olmak üzere toplam 12 öğrenci veri kaynağı olarak alınmıştır. Veri toplama aracı olarak görüşme formu kullanılmış, bu form ışığında öğrencilerle iki oturumda görüşmeler yapılıp ses kayıtları elde edilmiştir. Ses kayıtlarının çözümlenmesiyle elde edilen nitel veri seti tümevarımsal içerik çözümlemesi tekniğiyle çözümlenmiştir. Bulgular ve Sonuçlar: Araştırmada elde edilen sonuçlar; öğretmen adaylarının nitelikli çocuk kitaplarının özelliklerine ilişkin bilgilerini yansıtan görüşleri ile nitelikli çocuk kitaplarını seçebilme yeterlikleriyle ilgili algıları çerçevesinde yapılandırılmıştır. Araştırmaya katılan öğretmen adaylarının, nitelikli çocuk kitaplarının biçimsel özelliklerinde görsel öğelerin çocuğun estetik gelişimine ve sanat eğitimine katkı getirmesine yönelik bilgileri dile getirmeyip kitapların daha kolay okunmasına ve anlaşılmasına olanak tanıyan ölçütleri ön plana çıkardıkları sonucuna ulaşılmıştır. Nitelikli çocuk kitaplarının içerik ve eğitsel özelliklerinde öğretmen adaylarının hem konuların hem de kahramanların seçiminde “gerçeklik”, “kendi kültürümüz”, “öğreticilik” kavramlarını daha çok vurguladıkları ve çocuk kitaplarının okuma kültürü edindirme,duygu evrenini genişletme,anadili bilinci ve duyarlılığı sağlama ve estetik gelişime katkı getirme vb. işlevlerine yeterince önem vermedikleri sonucuna varılmıştır. Araştırmada nitelikli çocuk edebiyatı ürünlerini seçebilme konusunda kendini yeterli ve yetersiz gören öğretmen adaylarının hemen hemen eşit sayıda olduğu; kitap seçimi konusunda kendini yeterli gören öğretmen adaylarının ise yeterliklerini, nitelikli çocuk kitaplarının özelliklerine ilişkin bilgileriyle yansıtamadıkları sonucuna ulaşılmıştır

Keywords

Çocuk Edebiyatı, Nitelikli Çocuk Kitapları, Türkçe Öğretmeni Adayları

Pre-service Turkish Teachers’ Adequacies of Selecting Children’s Literature Products

Abstract

Statement of the Problem: Children’s literature products are the first tools to direct pupils to perceive the fine points of the language that begins with visual and auditory possibilities it offers as early as in preschools. For this reason they should be based on some principles such as expression, content, messages, graphical elements, design etc. It is possible to produce quality children’s books only by obeying these principles. Existence of such a precondition may result in existence of childish and directing and desire-to-read suppressing books despite the existence of quality books that would contribute to children’s cognitive, affective and social improvements. Therefore, determination of pre-service Turkish Language teachers’ selection proficiencies of quality children’s books and the level of awareness of the adequacies for selecting them become important. Aim of the Study: The study, which was conducted to determine whether per-service Turkish language teachers have learned the principles that should be present in children’s literature products and whether they have developed awareness about educational qualities of children’s literature products, mainly aims at determining preservice Turkish language teachers’ adequacies of selection of children’s literature products. Method of the Study: In this qualitative study conducted using focus group interview method, group of senior level university students of Turkish Language Education Department, Necatibey Faculty of Education at Balikesir University was selected as the sample. Using maximum variety sampling method, three students from each of four classes selected according to their Children’s Literature course grades into three success level groups: high, intermediate and low, to make a total of 12 students. As the data collection instrument an interview form was used; using this form the students were interviewed in two sessions and their responses were recorded via a voice recorder. Qualitative data obtained by transcribing the interviewees’ The results of the study was constructed based on pre-service teachers views reflecting their knowledge about the characteristics of a quality children’s book and about their perceptions of proficiencies of selecting quality children’s books. In the style related characteristics of quality children’s books, it was come up to the result that participant per-service teachers did not mention about the visual objects’ contributions to children’s aesthetical development and artistic education, they put forward the criteria that contribute to the easier readability and comprehensibility of the books. In the content and educative properties of quality children’s books, it is concluded that the pre-service teachers stressed out the concepts of “reality”, “own culture”, and “instructive” more in selections of both subjects and characters and it Is also concluded that they did not give importance to the children’s books functions such as developing reading culture, enlargement of sensual environment, developing consciousness and being sensitive to native language. In this study it is found that the numbers of pre-service teachers who see themselves as sufficient and insufficient in selecting children’s book are virtually equal and that the participants who see themselves sufficient in book selection did not reflect their sufficiency by their knowledge about the characteristics of quality children’s books

Keywords

Children’s literature, Quality children’s books, Pre-service Turkish teachers

References

• Aslan, C. (2006). Yazınsal nitelikli çocuk kitaplarının çocuğun okuduğunu anlama ve yazılı anlatım becerilerine etkisi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Çınar, İ. (2009). Çocuk kitaplarında bulunması gereken bazı özellikler. Eğitişim Dergisi, 22,1307-1785
• Kaya, M. (2007). Okuma yazma öğretiminde çocuk edebiyatının öğretim amaçlı kullanımındaki yöntem ve teknikler. II. Ulusal Çocuk ve Gençlik Edebiyatı Sempozyumu -Gelişmeler, Sorunlar ve Çözüm Önerileri (04-06 Ekim 2006) Sempozyum Kitabı, (Sayfa:117-122). Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi.
• Maxwell, J. A. (1996). Qualitative research design: An interpretive approach, thousand oaks. California: Sage Publications.
• Oğuzkan, A. F. (2000). Çocuk edebiyatı (Altıncı Baskı). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Oğuzkan, A. F. (1998). “ İyi bir çocuk kitabı dil, anlatım, konu bakımından nasıl olmalıdır ?” 99 Soruda Çocuk Edebiyatı (İkinci Baskı). (Hazırlayan: M. R. Şirin), İstanbul: Çocuk Vakfı Yayını, s.210-212.
• Patton, M. Q. (1987). How to use qualitative methods in evaluations, Newbury Park, California: Sage Publications.
• Patton, M. Q. (1990). Qualitative evaluation and research methods. (Secaond Edition). Newbury Park, California: Sage Publications.
• Sever, S. (1995). Çocuk kitaplarında bulunması gereken yapısal ve eğitsel özellikler. Abece, 107,14-15
• Sever, S. (2003). Çocuk ve edebiyat. Ankara: Kök Yayıncılık.
• Sever, S. , Kaya, Z. ve Aslan, C. (2006). Etkinliklerle Türkçe Öğretimi. İstanbul: Morpa Kültür Yayınları.
• Sever, S. (2007). Çocuk edebiyatı öğretimi nasıl olmalıdır? II. Ulusal Çocuk ve Gençlik Edebiyatı Sempozyumu -Gelişmeler, Sorunlar ve Çözüm Önerileri (04-06 Ekim 2006) Sempozyum Kitabı.(Sayfa:41-56), Ankara:Ankara Üniversitesi Basımevi.
• Şirin, M. R. (2007a). Çocuk Edebiyatı Kültürü. Ankara:Kök Yayıncılık.
• Şirin, M. R. (2007b). Çocuk edebiyatına eleştirel bir bakış. Ankara: Kök Yayıncılık.
• Yalçın, A. ve Aytaş, G. (2005). Çocuk edebiyatı (Üçüncü Baskı). Ankara: Akçağ Yayınları.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (1999). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayınevi.