Effects of Nitrogen Rates on Physical and Quality Properties in Spike Grains of Tillers of Some Triticale (xTriticosecale Wittmack) Genotypes

Yıl 2019, Cilt: 8 Sayı: 1, 43 - 53, 18.07.2019

Nurdilek Gülmezoğlu , Emel Özer Nurcan Akay Gürbüz

Öz

Tillers in cereals contribute significantly to
the seed yield. Cereals produce more than one stem/tiller and each stem/tiller
have separate root and spike which have different grain characteristics. In
this study, it is aimed to determine the effect of four nitrogen (N) rates (0,
40, 80, 160 N kg/ha) on grain width, height, thickness, thousand seed weight of
spike in the tillers (K) and grain yield in six different triticale varieties
(Tatlıcak-97, Melez-2001, Mikham-2002, Karma-2000, Samur Sortu, Presto) and
five lines (TVD-3,
TVD-4, TVD-9, TVD-17 and TVD-25). The effect of nitrogen doses was found significantly on grain
width, grain yield, grain thickness, grain size of triticale varieties whereas,
thousand seed weight was found to be insignificant. While N x K interaction was
insignificant on grain width, grain length and thousand grain weight, grain
thickness was found significant. It was concluded that the physical properties
of grains of the first tiller had higher values than the second tiller and the
nitrogen rate increased grain thickness of the first tiller.

Anahtar Kelimeler

Grain thickness, grain width, nitrogen, tillering, thousand grain weight, triticale

Bazı Tritikale (xTriticosecale Wittmack) Genotiplerinin Kardeş Başaklardaki Tanelerin Fiziksel ve Kalite Özelliklerine Azot Oranlarının Etkileri

Öz

Tahıllarda kardeşler tohum verimine
önemli katkı sağlayan kısımdır. Tahıllarda birden fazla sap/kardeş oluşur ve
her sap/kardeşin ayrı kökü ve farklı tane özelliklerine sahip başağı bulunur. Bu
çalışmada, altı farklı tritikale çeşidi (Tatlıcak-97, Melez- 2001, Mikham-2002,
Karma- 2000, Samur Sortu, Presto) ve beş tritikale hattı (TVD-3, TVD-4, TVD-9,
TVD-17 ve TVD-25) kullanılarak dört azot dozunun (0, 4, 8, 16 N kg/da) kardeşlerin başak tanelerinin fiziki özellikleri (en, boy ve kalınlık), bin tane ağırlığı
ve verimine etkisinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Azot dozu, tritikale genotiplerinin
tane eni, tane kalınlığı, tane boyu ve tane verimi özelliklerinde önemli etkisi
belirlenirken, bin tane ağırlığı özelliğinde önemsiz bulunmuştur. Tane eni,
tane boyu ve bin tane ağırlığı özelliklerinde azot x kardeş interaksiyonu
önemsiz olurken, tane kalınlığı önemli bulunmuştur. Tritikale genotiplerinin
birinci kardeşteki başakların tane fiziki özellikleri ve bin tane ağırlığının
ikinci kardeşe göre daha yüksek değerlere sahip olduğu ve azot uygulamasının
birinci kardeşte tane kalınlığını arttırdığı sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Azot, bin tane ağırlığı, kardeşlenme, tane kalınlığı, tane eni, tritikale

Kaynakça

• Alzueta, I, Abeledo, L. G., Mignone, C. M., Miralles, D. J. (2012). Differences between wheat and barley in leaf and tillering coordination under contrasting nitrogen and sulfur conditions. Eur J Agron 41(1):92–102.
• Bağcı, S. A., Tulukçu, E., Çeri, S., Ekiz, H. (1999). Tritikale: İnsan ve hayvan beslenmesi için geliştirilmiş alternatif bir bitki. Orta Anadolu’da Hububat Tarımının Sorunları ve Çözüm Yolları Sempozyumu, 126-132. Konya.
• Behl, R. K., Singh, V. D., Yadava, R. K., Jatasra, D. S. (1983). Correlations and path coefficent analysis in hexaploid triticale (Triticale hexapolide Lart.). Hayrana Agricultural University, Journal of Research, 13 (2), 291–294.
• Cauderon, Y., Bernard, M. (1980). Yield imprevoment from (8x x 6x) crosses and genetic and cytoplasmic diversification to triticale. Hd. Roslin Aklim, Nasien, 24 (4), 329–338.
• Deiss, L., Moraes, A., Pelissari, A., Neto, F. S., Oliveira, E. B., Silva, V. P. (2014). Oat tillering and tiller traits under different nitrogen levels in an eucalyptus agroforestry system in subtropical Brazil. Ciencia Rural 44:71–78.
• Demir, İ., Kaya, D. A. (1996). Bazı buğday ve tritikale genotiplerinde tane verimi için stabilite analizleri. Ege Ü. Ziraat Fakültesi Dergisi, Cilt 33, Sayı-1, 25-32 s.
• Deng, F., Wang, L., Ren, W. J., Mei, X. F., Li, S. X. (2015). Optimized nitrogen managements and polyaspartic acid urea improved dry matter production and yield of indica hybrid rice. Soil & Tillage Research 145:1–9.
• Fischer, R. A., Howe, G. N., Ibrahim, Z. (1993). Irrigated spring wheat and timing andamount of nitrogen fertilizer. I. Grain yield and protein content. Field Crops Research 33, 37–56. Genç, İ., Özer, S., Özkan, H., Yağbasanlar, T., Kala, O., Toklu, F., Altan, A. (1997). Bazı ekmeklik bugday ve tritikale hatlarının bazı fiziksel, kimyasal ve teknolojik özelliklerinin saptanması üzerinde bir arastırma. Türkiye II. Tarla Bitkileri Kongresi, Samsun, 550-552 s.
• Ghaderi, A., Everson, E. H., Yamazaki, W. T. (1971). Test weight in relation to the physical and quality characteristic of soft winter wheat. Crop Sci., 11, 515–518.
• Groos, C. G., Robert, N. R., Bervas, E. B., Charmet, G. C. (2003). Genetic analysis of grain protein-content, grain yield and thousand-kernel weight in bread wheat. Theor Appl Genet 106:1032–1040.
• Güler, M. (2008). Ethephon uygulamasının tritikale çeşitlerinde verim ve verim unsurlarındaki etkilerinin belirlenmesi. Tarım Bilimleri Dergisi 14(1): 22-28.
• Gülmezoğlu, N. (2003). Eskişehir kuru koşullarında değişik azotlu gübrelerin, kışlık tritikalenin çıkış, başaklanma, çiçeklenme ve olum süreleri ile verim ögeleri ve bazı kalite özellikleri üzerine etkileri. Osmangazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi. 160 s. Eskişehir.
• Küçükbayram, M., (1994). Tritikale hatlarında tane verimi ile bazı agronomik özellikler arasındaki ilişkiler. Uludağ Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, 56 s. Bursa.
• Mahdi, L. A. (1985). Effect of row spacing and nitrogen fertilizer on grain yield, yield components and protein content in durum wheat, barley and triticale. Thesis, Master of Science Agronomy Department, Faculty of Agriculture, University of Aleppo, Syria.
• Maphosa, L., Langridge, P., Taylor, H., Parent, B., Emebiri, L. C., Kuchel, H., Reynolds, M. P., Chalmers, K. J., Okada, A., Edwards, J., Mather, D. E. (2014). Genetic control of grain yield and grain physical characteristics in a bread wheat population grown under a range of environmental conditions. Theor Appl Genet. 127: 1607-1624.
• Nachit, M. M. (1984) .Triticale yield parameters and their interaction with grain yield potential and moisture stres. Vort. Pflanzenzüchtg, 6, 187–191.
• Poehlman, J. M. (1987). Breeding field crops. Van Nostrand Reinhold Company Inc., 115 Fifth Avenue New York.
• Prashant, R., Kadoo, N., Desale, C., Kore, P., Dhaliwal, H. S., Chhuneja, P., Gupta, V. (2012). Kernel morphometric traits in hexaploid wheat (Triticum aestivum L.) are modulated by intricate QTL × QTL and genotype × environment interactions. J Cereal Sci. 56:432–439.
• Ryan, J., Abdel-Monem, M., Mergoum, M., El-Gohorous, M. (1991). Comparative triticale and barley responses to nitrogen at locations with varying rainfall in Morocco’s dryland zone. Barley and Wheat Newsletter, 10 (2): 3-7.
• Sencar, Ö., Gökmen, S., Sakin, M. A. (1997). Tokat-Artova koşullarında tritikale, buşday ve çavdarın verim ve verim öğeleri üzerine bir araştırma. Gaziosmanpaşa Ü. Ziraat Fakültesi Dergisi, Cilt 15, Sayı 1, 187–199.
• Sönmez, F. (1995). Van kıraç koşullarında kışlık olarak ekilen Anadolu-86 arpa çeşidinin verim ve bazı verim ögelerine ekim sıklıgı ile fosfor ve azot uygulamalarının etkisi. Yüzüncü Yıl Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi. 115 s. Van.
• Şekeroglu, N. (1997). Van ekolojik sartlarında bazı yazlık triticale hatlarının verim ve verim unsurları üzerine farklı azotlu gübrelemenin etkisi. Yüzüncü Yıl Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, 45-51.
• Topal, A., Aydın, C., Akgün, N., Babaoglu, M. (2004). Diallel cross analysis in durum wheat (Triticum durum Desf.) identification of best parents for some kernel physical features. Field Crops Research, 87, 1–12.
• Williams, P., El-Haramein, F. J., Nakkoul, H., Rihawi, S. (1986). Crop quality evaluation methods and guidelines. ICARDA, Syria, 145 p.
• Yağbasanlar, T., Genç, İ., Ülger, A. C. (1988). Çukurova koşullarında triticalede farklı azot dozu ve tohumluk miktarının verim ve verim unsurlarına etkisi. Çukurova Ü. Ziraat Fakültesi Dergisi, 3 (2): 23-36.
• Yağbasanlar, T., Çölkesen, M., Genç, İ. (1990). Çukurova ve Şanlıurfa koşullarına uygun buğday çeşitlerinin saptanması üzerinde araştırmalar. II. Makarnalık Bugday Kongresi, Çukurova Ü. Ziraat Fakültesi Dergisi, 5 (2): 17-32.
• Yanbeyi, S. (1997). Samsun ekolojik koşullarında bazı tritikale çeşit ve hatlarının verim ve verim ögeleri üzerine bir araştırma. Ondokuz Mayıs Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 48 s. Samsun.