Domateste Tuta absoluta (Meyrick) (Lepidoptera: Gelechiidae)’nın Popülasyon Dalgalanmalarının Belirlenmesi

Yıl 2021, Cilt: 10 Sayı: 1, 85 - 90, 27.06.2021

Papatya Tiftikci

Öz

Domates Güvesi (Tuta absoluta), domateste önemli bir dış karantina zararlısıdır. Bu çalışma, 2018-2019 yıllarında Çanakkale ili Merkez ilçeye bağlı köylerde yürütülmüştür. Çalışmada, Tuta absoluta (Meyrick) (Lepidoptera: Gelechiidae)’nın popülasyon dalgalanmalarını belirlemek amacıyla domates alanlarına Tetradecatrienyl-Acetate içeren delta tipi feromon tuzaklar yerleştirilmiştir. Çalışma sonucunda, Tuta absoluta’nın “ArkeoKöy-Tevfikiye”de ve “EtnoKöy-Çıplak”ta Ağustos ayında (5 024 ergin/tuzak) ve (5 425 ergin/tuzak), Temmuz ayında (2 333 ergin/tuzak) ve (2 914 ergin/tuzak), Eylül ayında (1 680 ergin/tuzak) ve (1 575 ergin/tuzak), Haziran ayında (459 ergin/tuzak) ve (1 558 ergin/tuzak) popülasyonu gözlenmiştir. Zararlının domates yapraklarında ve meyvelerinde bulaşıklık değeri “ArkeoKöy-Tevfikiye”de Temmuz ayında (3 yaprak/bitki), Ağustos ayında (8 yaprak/bitki) ve (5 meyve/bitki), Eylül ayında (1 yaprak/bitki) ve (9 meyve/bitki) olarak, “EtnoKöy-Çıplak”ta ise Temmuz ayında (5 yaprak/bitki), Ağustos ayında (11 yaprak/bitki) ve (3 meyve/bitki), Eylül ayında (2 yaprak/bitki) ve (6 meyve/bitki) olarak tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Domates güvesi, feromon, popülasyon, Tuta absoluta

Determination on Population Fluctuation of Tuta absoluta (Meyrick) (Lepidoptera: Gelechiidae) in Tomato Fields

Öz

Tomato Moth (Tuta absoluta) is an important external quarantine pest in tomato plants. This study was carried out in villages of Merkez district in Çanakkale province for the determination of population fluctuation of Tuta absoluta (Meyrick) (Lepidoptera:Gelechiidae) in 2018-2019 years. Pheromone traps containing Tetradecatrienyl-Acetate have been placed in tomato fields. As a result of the study, the population of Tuta absoluta was observed in August (5 024 adults/trap) and (5 425 adults/trap), in July (2 333 adults/trap) and (2 914 adults/trap), in September (1 680 adults/trap) and (1 575 adults/trap), in June (459 adults/trap) and (1 558 adults/trap) in respectively “ArkeoKöy-Tevfikiye” and “EtnoKöy-Çıplak”. The infestation rate of the pest on the leaves and fruits of tomato plants was determinated in July (3 leaves/plant), in August (8 leaves/plant) and (5 fruits/plant), in September (1 leaf/plant) and (9 fruits/plant) in “ArkeoKöy-Tevfikiye”. And it was observed in July (5 leaves/plant), in August (11 leaves/plant) and (3 fruits/plant), in September (2 leaves/plant) and (6 fruits/plant) in “EtnoKöy-Çıplak”.

Anahtar Kelimeler

Pheromone, population, tomato moth, Tuta absoluta

Kaynakça

• Bayram, Y., Bektaş, Ö., Büyük, M., Bayram, N., Duman, M., Mutlu, Ç. (2014). Diyarbakır ili domates alanlarında domates güvesi [Tuta absoluta (Meyrick) (Lepidoptera: Gelechiidae)]’nin popülasyon gelişimi. Bitki Koruma Bülteni, 54(4), 343-354.
• ÇKS, (2020). İl Müdürlüğü Çiftçi Kayıt Sistemi verileri, Çanakkale.
• Erler, F., Can, M., Erdoğan, M., Ateş, A. Ö., Pradier, T. (2010). New record of Tuta absoluta (Meyrick) (Lepidoptera: Gelechiidae) on greenhouse-grown tomato in Southwestern Turkey (Antalya). Journal of Entomological Science, 45(4), 392-393. DOI: 10.18474/0749-8004-45.4.392.
• GTHB, (2016). Domates hastalık ve zararlıları ile mücadele. Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı, Ankara. Gıda ve Kontrol Genel Müdürlüğü, 287.
• Karabüyük, F., Portakaldalı, M., Ulusoy, M. R. (2011). Doğu Akdeniz Bölgesi sebze alanlarında domates güvesi (Tuta absoluta (Meyrick))’nin yayılışı ve konukçuları. Türkiye IV. Bitki Koruma Kongresi Bildirileri, 225.
• Kılıç, T. (2010). First record of Tuta absoluta in Turkey. Phytoparasitica, 38: 243-244. DOI: 10.1007/s12600-010-0095-7.
• Kılıç, T. (2011). Domates güvesi Tuta absoluta (Meyrick) (Lepidoptera: Gelechiidae)’nin Türkiye’deki yayılışı ve mücadelesine yönelik alınan önlemler. Türkiye IV. Bitki Koruma Kongresi, 28-30 Haziran 2011, Kahramanmaraş, s. 496.
• Mamay, M., ve Yanık, E. (2012). Şanlıurfa’da domates alanlarında domates güvesi [Tuta absoluta (Meyrick) (Lepidoptera: Gelechiidae)’nin ergin popülasyon gelişimi. Türkiye Entomoloji Dergisi, 2 (3): 189-198.
• Mansour, R., Brévault, T., Chailleux, A., Cherif, A., Grissa-Lebdi, K., Haddi, K., Mohamed, S.A., Nofemela, R. S., Oke, A., Sylla, S., Tonnang, H. E. Z., Zappalà, L., Kenis, M., Desneux, N., Biondi, A. (2018). Occurrence, biology, natural enemies and management of Tuta absoluta in Africa. Entomologia Generalis, 38(2), 83-112. DOI: 10.1127/entomologia/2018/0749.
• Portakaldalı, M., Öztemiz, S., Kütük, H., Büyüköztürk, H. D., Çolak Ateş, A. (2013). Doğu Akdeniz ve Güneydoğu Anadolu Bölgeleri’nde Tuta absoluta (Meyrick) (Lepidoptera: Gelechiidae)’nın yayılış durumu. Türkiye Entomoloji Dergisi, 3(3), 133-139.
• Roditakis, E., Papachristos, D., Roditakis, N. E. (2010). Current status of the tomato leaf miner Tuta absoluta in Greece. EPPO Bulletin, 40(1), 163-166.
• Topuz, E., Tekşam, İ., Karataş, A. (2016). Batı Akdeniz Bölgesi’nde Tuta absoluta (Meyrick) (Lepidoptera: Gelechiidae)’nın biyoteknik mücadele olanaklarının araştırılması. Bitki Koruma Bülteni, 56(3), 239-258.
• TÜİK, (2020). Türkiye İstatistik Kurumu verileri, Ankara. (www.tuik.gov.tr, 10.02.2021).
• Ünlü, L. (2012). Potato: A new host plant of Tuta absoluta Meyrick (Lepidoptera: Gelechiidae) in Turkey. Pakistan Journal of Zoology, 44(4), 1183-1184.