FARKLI AZOT KAYNAKLARININ YABANİ HARDAL (Sinapis arvensis L.)’ ın TARIMSAL ve KALİTE PARAMETRELERİ ÜZERİNE ETKİSİNİN İNCELENMESİ

Yıl 2022, Cilt: 11 Sayı: 2, 128 - 136, 28.12.2022

Rüveyde Tunçtürk , Murat Tunçtürk

Öz

Yapılan bu çalışma ile Türkiye’de Sinapis arvensis L. bitkisinde uygun azot kaynağının belirlenmesi ve kısıtlı olan literatürün zenginleştirilmesi amaçlanmıştır. Bu çalışma, 2016- 2017 yıllarında Van ekolojik koşullarında farklı azotlu gübre formlarının yabani hardalın tarımsal ve kalite parametreleri üzerine etkilerini belirlemek amacıyla yapılmıştır. Deneme Tesadüf Blokları Deneme Deseni’ ne göre 3 tekerrürlü olarak kurulmuştur. İnorganik azotlu gübrelerin dört farklı formu (amonyum nitrat, amonyum sülfat, kalsiyum amonyum nitrat ve üre) kullanılmıştır. Bitki boyu (cm), ilk dal yüksekliği (cm), yan dal sayısı (adet/bitki), harnup sayısı (adet/bitki), harnupta tohum sayısı (adet), bin tane ağırlığı (g), tohum verimi (kg da-1), ham yağ oranı (%) ve ham yağ verimi (kg da-1) gibi birçok parametre ölçülmüştür. En yüksek tohum verimi (136.0 kg da-1) 2017 yılında elde edilirken, her iki deneme yılında da en yüksek tohum verimi (sırasıyla 112.3 kg da-1 ve 165.0 kg da-1) üre gübresi uygulamasından elde edilmiştir. Korelasyon analizi sonuçları, bin dane ağırlığı ile tohum verimi yağ oranı ve yağ verimi ile tohum verimi ile yağ verimi arasında istatistiksel olarak anlamlı (%1) ve pozitif bir ilişki olduğunu göstermiştir. Farklı ekolojilere uyum sağlayan türleri olan Hardalın yetiştiriciliğinin kolay olması ve yüksek yağ oranına sahip olması nedeniyle katma değer yaratacak ve yetiştiricisine de ekonomik kazanç sağlayacağı düşünülmektedir. Dolayısıyla; bu bitkinin yaygınlaşması ve ekonomik üretimi için bu çalışma agronomik açıdan konusu itibariyle literatürlere ilk olarak girecek bir çalışma olması nedeniyle de son derece önemli ve değerli bir çalışmadır.

Anahtar Kelimeler

Ekim zamanı, fosfor dozları, Sinapis arvensis L., verim

Kaynakça

• Abramovic, H., Butinar, B., Nikolic, V. (2007). Changes occurring in phenolic content, tocopherol composition and oxidative stability of Camelina sativa (L.) crantz oil during storage. Food Chemistry. 104: 903-909.
• Akgül, A. (1993). Baharat Bilimi ve Teknolojisi. Selçuk Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Gıda Bilimi Ve Teknolojisi, Gıda Teknolojisi Yayınları No: 15, Ankara. 85-88s.
• Albayrak, Ş.N. (2014). Ekim zamanlarına göre uygulanan değişik azotlu gübre formlarının yağlık ayçiçeği (Helianthus annuus L.) çeşitlerinin verim ve verim unsurlarına etkisi. Yüksek Lisans Tezi. Atatürk Üniversitesi, Fen Bil. Ens.,Tarla Bitkileri Anabilim Dalı, 70 s.
• Al-Gharbi, A.S., Yousaf, M. (1989). Effect of different nitrogen source and the interaction between nitrogen levels and growth regulators on the growth, protein and oil percentage in sunflower. Science College Salahuddin University Erbil, Biology Department, pp: 51-68.
• Anonim. (2013). T.C. Milli Eğitim Bakanlığı Tarım Teknolojileri Öğrenme Materyali (Erişim tarihi:06.02.2022)
• Anonim. (2017). Van Meteoroloji 14. Bölge Müdürlüğü İklim Verileri (Erişim tarihi:06.02.2022)
• Anonim. (2022). Türkiye İstatistik Kurumu. Erişim adresi: https://www.tuik.gov.tr/ (Erişim tarihi:06.02.2022)
• Başalma, D. (1999). Azotlu gübrelemenin kolzanın verim ve verim öğelerine etkisi. Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Dergisi. 8: 1-2. Başalma, D. (2006). Kışlık kolzada (Brassica napus ssp. oleifera L.) ekim sıklığı, verim ve verim öğeleri arasındaki ilişkiler. Mediterr Agric Sci. 19 (2): 191-198.
• Belamey, F.C., Cha pman, J. (1981). Protein, oil and energy yields of sunflower as affected by nitrogen and phosphorous fertilization. Agron J. 73: 583- 587.
• Boz, F. (2029). Farklı Azot formlarının ve hümik asit dozlarının çeltikte (Oryza sativa L.) verim ve verim öğeleri üzerine etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Ordu Üniversitesi, Fen Bil. Ens. Tarla Bitkileri ABD, 66s.
• Deniz, F., Tunçtürk, R. (2020). Farklı ekim zamanı ve fosfor dozlarının yabani hardal (Brassica: Sinapis arvensis L.)’ ın verim ve kalite özelliklerine etkisi. Journal of Bahri Dagdas Crop Research. 9 (1): 51-61.
• Erdal, İ., Gürbüz, M., Tarakçıoğlu, C. (1998). Besin çözeltisinde farklı azot kaynakları ile beslenen domates (Lycopersicum esculentum L.) bitkisine yapraktan H2SO4 uygulamasının bitkinin toplam ve aktif demir ile klorofil kapsamı üzerine etkisi. Mühendislik Bilimleri Dergisi. 4 (1-2): 481-485.
• Fao. (2020). Erişim adresi: https://www.fao.org/home/en (Erişim tarihi:06.02.2022)
• Fox, R.H., Hoffman, L.D. (1981) The effect of N fertilizer source on grain yield, N uptake, soil ph, requirement in no till corn. Agron. J. 73: 891-5.
• Frohlich, A., Rice, B. (2005). Evaluation of Camelina sativa oil as a feed stock for biodiesel production. Ind. Crops Prod. 21:25-31.
• Gürsoy, M., Nofouzi, F., Başalma, D. (2015). Ankara koşullarında kışlık kolzada uygun ekim zamanının belirlenmesi. Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Dergisi. 24 (2):96-102.
• Hartel, H. (1977). Wirkung einer harnstoffernahrung auf harnstoff unzatz und N stoffwechsel von mais und sojobahnen. Ph.D. Thesis, Technische Universitat, München.
• Hasan, M.K., Mukhtar, N.O. (2000). Response of sunflower hybrid variety to N and P. Annual Report (2000-01), Oil Seed Crops Research Program, Wad Medani, Sudan,Wad Medani, Sudan. Ibm C (2013) Ibm Spss Statistics for Windows, Version 22.0.
• Kacar, B. (2013). Temel Gübre Bilgisi. Nobel Yayınları, Yayın No: 695, Ankara. 63s.
• Karami, E. (1980). Effect of nitrogen rate and the density of plant population on yield and yield components of sunflower. Indian J. Agric. Sci. 50 (9): 660-666.
• Kaya, Y., Evci, G., Durak, S., Pekcan, V., Gucer, T., Yılmaz, M.İ. (2007). Ayçiçeğinde (Helianthus annuus L.) tane veriminin oluşumunda rol oynayan önemli verim öğelerinin katkı oranlarının belirlenmesi. Anadolu, J. Of Aarıl. 7 (2): 35-50.
• Kınay, A., Yılmaz, G., Kayaçetin, F. (2016). Tokat şartlarında farklı sıra aralıklarının kışlık ve yazlık ekilen yabani hardal (Sinapis arvensis L.)’ın verim ve verim özelliklerine etkiler. 2. Ulusal Biyoyakıtlar Sempozyumu Bildiri Kitabı, Eylül 27-30, Samsun, Türkiye. ss 165-172.
• Kirkby, E.A., Mengel, K. (1967). Ionic balance in different tissues of the tomato plant in relation to nitrate, urea, or ammonium nutrition. Plant Physiol. 42: 6-14.
• Kumar, S.D., Singh, R.D. (2003). Indian mustard (Brassica juncea) seed yield as influenced by seeding date, spacing and N levels. J. of Appl. Biol. 13(1-2): 139-146.
• Malik, M.A., Rahman, R.M., Aftaba, N., Cheema, M.A. (1999). Determing a suitable rate and source of nitrogen for realizing the higher economic returns from autumn sown sunflower. Int. J. Agri. Biol. 1(4): 347-349.
• Mohamed, F.M. (1989). Effect of n and p on sunflower. Annual Report (1988-89). Gezira Research Station.
• Pyare, R.P. (2008). Effect of row spacings and sulphur on growth, yield attributes, yield and economics of mustard [Brassica Juncea (L.) Czern& Coss]. Journal Plant Archives. 8 (2): 633-635.
• Ryant, P., Hlusek, J. (2007). Agrochemical use of waste elemental sulphur in growing white mustard. Polish J. Chem. Technol. 9 (2):83-89.
• Sabzalian, M.R., Saeidi, G., Mirlohi, A. (2008). Oil content and fatty acid composition in seeds of three safflower species. J. Am. Oil Chem. Soc. 85: 717-721.
• Saykat, M.A.R. (2020). Hardalda (Brassica campestris) manyetik alan şiddetinin tohum verimi ve yağ oranı üzerine etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi, Fen Bil. Ens. Tar. Bit. Böl. 40 s.
• Sezen, Y. (1991). Gübreler ve Gübreleme. Atatürk Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Yayın No: 679, Erzurum. 303s.
• Üstüner, N.D., Kolsarıcı, Ö., Kaya, M.D. (2008). Farklı gelişme dönemlerinde uygulanan azotlu gübre formlarının kışlık kolza (Brassica mapus ssp. oleifera L.)’ nın verim ve verim öğelerin etkileri. Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Dergisi. 17: (1-2).
• Warwick, S.I., Legere, A., Simard, M.J. (2008). Do escaped transgenes persist in naure? the case of an herbicide resistance transgene in a weedy brassica rapa population. Mol. Ecol. 17: 1387-1395.
• Zubriski, J.C., Zimmerman, D.C. (1974). Effects of nitrogen, phosphorous and plant density on sunflower. Agronomy Journal. 66: 798- 801.