Cumhuriyet Dönemi İlmihal Kitaplarında İman Esaslarına Genel Bakış (1930-1965)

Year 2010, Volume: 5 Issue: 1, 38 - 54, 01.03.2010

Hasan Kurt

Abstract

Bu araştırmada Cumhuriyet döneminde (1930–1965) yazılmış ilmihal kitaplarındaki iman esasları incelenmiştir. Girişte amaç ve metot belirtildikten sonra, ilmihalin tanımı, tarihi seyri ve ilk ilmihal türü eserler hakkında bilgi verilmiştir. Kütüphane kayıtları, bibliyografik eser ve yayınevleri kataloglarından ilmihal adıyla yazılmış kitaplar belirlenmiştir. Özellikle 1930 ve 1965 yılları arasında yazılmış meşhur ilmihallerin itikadi konuları nasıl ele aldığı, iman esasları bakımından içeriği ve eksik yönleri belirlenmeye çalışılmıştır. Böylece ilmihal kitaplarındaki iman konuları gözden geçirilerek günümüz insanının ihtiyacına cevap verecek tarzda yeni ilmihaller yazılmasına katkıda bulunulmak amaçlanmıştır. Ayrıca konuyla ilgili çalışma yapmak isteyen araştırmacılar için düzenli, hazır ve kolay bilgiye ulaşma imkânı sağlanmıştır.

Keywords

İlmihal. İman. İtikat. Amentü. Cumhuriyet dönemi.

An Overview on Islamic Creeds in Catechetical Books (ilmihal) Puplished in thi beginnig of Turkish Republic (1930-1965)

Abstract

This paper attempts to study the subject of Islamic creeds in Islamic Catechetical books (Ilmihal) published in the beginnig of Turkish Republic (1930-1965). After explaining the aim and the method in introduction, this study elucidates definition, history, and first kind of Catechetical books. By finding most of the works under the title of Ilmihal in library records and catalogues of books and publishers, they have been alfhabetically listed. Especially their way of eveluation the subjects of Islamic creeds, their contests in terms of the islamic principles of belief and their deficiencies have been examined. By doing so, this study contributes to look over the literature to rewrite its content to correspond the contemporary necessities of modern people. And also it provides a systematic, ready and easy knowledge to who wants to research the relevant subject.

Keywords

Catechism, Faith, Belief, Creed, Republican period

References

• AHMED, b. Hanbel,( 1992) Ebu Abdullah Ahmed b. Muhammed eş-Şeybani, “el-Müsned”, Çağrı Yayınları, İstanbul.
• AKSEKİ, Ahmet Hamdi,( 1993) “İslam Dini: İtikat, İbadet ve Ahlak”, Nur Yayınları, Ankara.
• BAŞGİL, Ali Fuat,( 1962) “Din ve Laiklik”, Yağmur Yayınevi, İstanbul.
• BERKES, Niyazi, (t.s.) “Türkiye'de Çağdaşlaşma, Doğu-Batı Yayınları”, İstanbul. BERKES, Niyazi, (1984)“Teokrasi ve Laiklik”, İstanbul.
• BİLMEN, Ömer Nasuhi,( 1947) “Büyük İslam İlmihali”, Burhaneddin Erenler Basımevi, İstanbul.
• BUHARİ, Ebu Addullah Muhammed b. İsmail,( 1992) “Sahihü'l-Buhari” Çağrı Yayınları, İstanbul.
• ÇETİN, Osman,( 1981) “Selçuklu Müessesleri ve Anadolu'da İslamiyet'in Yayılışı”, Marifet Yayınları, İstanbul.
• MACDONALD, D.B. (ts) “İtikat”, İslam Ansiklopedisi, cilt 5/2, s. 1232-1233, Milli Eğitim Bakanlığı, İstanbul.
• EBU DAVUD, es-Sicistani, Süleyman b. Eşhas b.İshak el-Ezdi,( 1992) “Sünen'ü Ebi Davud”,
• Çağrı Yayınları, İstanbul. EKŞİGİL, H. Hilmi, (1955) “Dürrü Sencide: Mufassal İslam İlmihali”, İstanbul.
• EREN, A.Cevad, (1970) “Tanzimat” İslam Ansiklopedisi, c.XI, s.709-710, İstanbul.
• ERTAN, Veli,(1960) “İzahlı Cep İlmihali”, İslam Neşriyat Evi, Ankara.
• GÜMÜŞ, M. Sıddık, ( 1996) “Tam İlmihal: Sa'âdet-i Ebediye”, Hakikat Kitabevi, İslanbul.
• İBN MACE, (1992) Ebu Abdullah Muhammed b. Yezid el-Kazvuni, “Sünen'ü İbn Mace”, Çağrı Yayınları, İstanbul.
• JAESCHKE, Gotthard, (1972) Yeni Türkiye'de İslamlık, trc. Hayrullah Örs, Ankara.
• KARA, İsmail, (1985) “Cumhuriyet Döneminde Dini Yayıncılığın Gelişimi Üzerine Birkaç Not”
• Toplum ve Bilim, sy. 29/30, s. 153–177, Birikim Yayıncılık, İstanbul. KARA, İsmail, (1994) “İslamcıların Siyasi Görüşleri”, İstanbul.
• KARA, İsmail, (1990) “Mızraklı İlmihal,” Çıdam Yayınları, İstanbul.
• KARA, Mustafa, (1999) “XIV. ve XV. Yüzyıllarda Osmanlı toplumunu Besleyen Türkçe
• Kitaplar”, Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, c.8, sy. 8, s.43 Bursa. KARAMAN, Hayreddin, (1992) “İslam'ın Işığında Günümüz Meseleleri”, Nesil Yayınları, c. III, s. 142–144, İstanbul.
• KATİP ÇELEBİ, Mustafa b. Abdullah, (1941) “Keşfu'z-zünun an esmâi'l-kütüp ve'l-funûn”, tsh.
• Şerafeddin Yaltkaya, c. I-II, Milli Eğitim Bakanlığı, Anakara. KILAVUZ, Ahmet, Salim, (1989) “Akaid” Diyanet İslam Ansiklopedisi, cilt 2, s. 212, Türkiye
• Diyanet Vakfı, İstanbul. KÖKSAL, M. Asım, (1954) “İlmihal”, Diyanet İşleri Reisliği, Ankara.
• KURTULMUŞ, Numan, (1953) “Yeni Amentü Şerhi”, Ahmet Sait Matbaası, İstanbul.
• LEWİS, Bernard, (1970) “Modern Türkiye'nin Doğuşu”, trc. Metin Kıratlı, Ankara.
• MÜSLİM, Ebü'l-Hüseyin Müslim b. El-Hac, (1992) “Sahihu Müslim”, Çağrı Yayınları, İstanbul.
• NESAİ, Ebu Abdurrahman Ahmed b. Ali b. Şuayb, (1992) “Sünenü'n-Nesai” Çağrı Yayınları, İstanbul.
• ES-SABUNİ, Nureddin (1982) “Maturidi Akaidi”, ter.: Bekir Topaloğlu, Diyanet İşleri Başkanlığı, Ankara,.
• ÖZEK, Ali, (1965) “İslam'da İbadet”, Yeni Matbaa, İstanbul.
• RAHMİ, Mehmet, (ts.) “(İmadü'l-İslam) İslamın Temel Kitabı Büyük İslam İlmihali”, Sağlam Yayınevi, İstanbul. SEMERKANDÎ, Ebu'l-Leys İmamülhüda Nasr b. Muhammed b. Ahmet, (1987) “Kitab-ı
• Mukaddime-i Ebu'l-Leys es-Semarkandi”, haz. Recep Toparlı, Atatürk Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi, Erzurum. SERAHSİ, Ebu Bekir Şemsü'l-eimme Muhammed b. Ahmed b. Sehl, (1912) “el- Mebsut”,
• Daru'd-Da've, cilt 30, İstanbul. SÖYMEN, Mehmet, (ts) “Cep İlmihali”, Diyanet İşleri Başkanlığı, Ankara. ŞEYBANİ, Ebu Abdullah Muhammed b. Hasan b. Ferkat el-Hanefi, (1997) “Kitabu'l-Kesb”, tah.
• Abdulfettah Ebu Gudde, Mektebetü'l-Matbaati'l-İslamiyye, Halep. TEHANEVİ, Muhammed b. A'la b. Ali, İbn'ül-Kadi, (1862) “Istılahati'l-Funun”, The Asetıc
• Socclety of Bengal, Calcutta. TİRMİZİ, Ebu İsa Muhammed b. İsa, es-Sülemi, (1992) “Sünenü Tirmizi” Çağrı Yayınları, İstanbul.
• TOPALOĞLU, Bekir, (1991) “Kelam İlmi: Giriş” Damla Yayınevi, İstanbul.
• YÖRÜKAN, Yusuf Ziya, (1952) “İslam İlmihali”, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, sy. I-II-III-IV, Ankara.
• YÜKSEL, Emrullah, (1992) “Birgivî”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, cilt 6, s.191- , Türkiye Diyanet Vakfı, İstanbul.
• ZERNUCİ, Burhaneddin, (ts) “Ta'limü'l-Muteallim,” Hacı Hüseyin Efendi Matbası, İstanbul.