Türkçe Dersi İzlencelerinde Medya Okuryazarlığı Eğitimi Üzerine Bir Durum Tespiti

Year 2024, Volume: 19 Issue: 42, 2218 - 2237, 30.06.2024

Emine Ulu Aslan

https://doi.org/10.35675/befdergi.1473713

Abstract

Bu çalışma, Türkçe öğretmenlerinin medya metinleriyle hazırladıkları ders izlencelerinde medya okuryazarlığı ilkelerine ve anahtar sorularına ne derece yer verdiğini tespit etmeyi amaçlamaktadır. Araştırmanın çalışma grubunu 2022-2023 eğitim-öğretim yılında Muş Alparslan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Türkçe Eğitimi Ana Bilim Dalı Yüksek Lisans Programı’nda “Medya Okuryazarlığı ve Eğitimde Medyanın Kullanımı” dersini almış (f=7) ve daha önce medya okuryazarlığına yönelik herhangi bir ders almamış (f=7) olan 14 Türkçe öğretmeni oluşturmaktadır. Öğretmenler Türkiye’nin farklı illerinde Millî Eğitim Bakanlığı’na bağlı orta okullarda görev yapmaktadır. Durum çalışması olarak yapılandırılan çalışmada, 14 Türkçe dersi izlencesi içerik analizi ile yorumlanmıştır. Bulgular; izlencelerde medya okuryazarlığı ilkelerinin bulunma durumunun, medya iletisinin kaynağına, kurgusuna ve tekniğine, medya iletisinden çıkarılabilecek anlamların farklılığına, medya iletisindeki kodlanmış veya kapsam dışı bırakılmış mesajlara ve medya iletisinin gönderilme amacına göre çeşitlilik gösterdiğini ortaya çıkarmıştır.

Keywords

Medya okuryazarlığı ilkeleri, Türkçe eğitimi, Türkçe dersi izlenceleri

References

• Atmaca, Ç. (2016). Medya okuryazarlığı dersinin öğretmen adayları üzerindeki etkileri. Ege Eğitim Dergisi, 17(2), 442-480. doi.org/10.12984/egeefd.280753
• Baker, F. W. (2010). Media literacy: 21st century literacy skills. In H. H. Jacobs (Eds.) Curriculum 21: Essential education for a changing world (pp. 133-152). ASCD.
• Bal, M. (2018). Türkçe dersinin 21. yüzyıl becerileri açısından incelenmesi. Turkish Studies, 13(4), 49-64.
• Bazalgette, C. & Buckingham, D. (2012). Literacy, media and multimodality: A critical response. Literacy, 47(2), 95-102.
• Bearne, E. (2009). And what do you think happened next? In M. Styles & E.Arizpe (Eds.), Acts of reading: Teachers, texts and childhood (pp. 219-232). Trentham Books.
• Creswell, J. (2002) Research design: Qualitative, quantitative and mixed method approaches. Sage.
• Devrani, A. E. P. (2020). Yeni medya okuryazarlığının eğitim sistemindeki yeri: İlkokul ve ortaokul öğretmenlerinin yaklaşımı. Ege Üniversitesi İletişim Fakültesi Medya ve İletişim Araştırmaları Hakemli E-Dergisi, 6, 23-38.
• Dewey, J. (2014). Deneyim ve eğitim. (4. baskı). (S. Akıllı, Çev.). ODTÜ Yayıncılık.
• Dilekçi, A., Karatay, H. ve Tezel, K. V. (2022). Türkçe öğretmenlerinin 21. yüzyıl becerileri ile ilgili uygulamaları ve yeterlikleri. Bayburt Eğitim Fakültesi Dergisi, 17(36), 1207-1231. https://doi.org/10.35675/befdergi.1098590
• Direkci, B., Şimşek, B. & Uygun, M. (2020). Türkçe öğretmenlerinin Türkçe dersi öğretim programında (2019) yer alan okuryazarlık becerilerinin kazandırılmasına ilişkin görüşlerinin incelenmesi. Eğitim ve Yeni Yaklaşımlar Dergisi, 3(1), 34-49.
• Ensar, F. & Gündüz, A. (2023). Türkçe dersi öğretim programı (2019) ve ortaokul Türkçe ders kitapları bağlamında reklam okuryazarlığı. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 11(1), 257-268. https://doi.org/10.16916/aded.1146343
• Erişti, B. & Erdem, C. (2018). Öğretmen adaylarının medya okuryazarlığı beceri düzeyleri ile eleştirel düşünme eğilimleri arasındaki ilişki. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 17(67), 1234-1251. https://doi.org/10.17755/esosder.395275
• Freire, P. (1991). Ezilenlerin pedagojisi. (1. Baskı). (D. Hattatoğlu, Çev.). Ayrıntı Yayınları.
• Gaines, E. (2010). Media literacy and semiotics. (1. Print). Palgrave Macmillan.
• Hobbs, R. (1998). Teaching with and about film and television. Journal of Management Development, 17(4), 259-272.
• Hobbs, R. (2005). The state of media literacy education. Journal of Communication, 55(4), 865-871.
• Hobbs, R. (2013). Improvization and strategic risk-taking in informal learning with digital media literacy. Learning, Media and Technology, 38(2), 182-197.
• Jenkins, H. (2006). Convergence culture: Where old and new media collide. New York University Press.
• Kansızoğlu, H. B. (2016). Türkçe öğretmen adaylarının medya okuryazarlığı dersine yönelik görüşleri. İlköğretim Online, 15(2), 469-486. https://doi.org/10.17051/io.2016.43360
• Kaplan, K. (2017). Medya okuryazarlığı dersinin Türkçe öğretimiyle birleştirilmesi sürecinde medya okuryazarlığı dersi öğretmenlerinde bulunması gereken yeterlikler (Tez No. 486029) [Doktora tezi, Gazi Üniversitesi-Ankara]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.
• Karaman, M. K. & Karataş, A. (2009). Media literacy levels of the candidate teachers. Elementary Education Online, 8(3), 798-808.
• Kellner, D. & Share, J. (2005). Toward critical media literacy: Core concepts, debates, organizations and policy. Discourse: Studies in The Cultural Politics of Education, 26(3), 369–386.
• Kesici, A. E. & Kızılkaya, A. (2016). Medya okuryazarlığı dersine ilişkin öğretmen görüşleri. Eğitim Teknolojisi Kuram ve Uygulama, 6(2), 174-189. https://doi.org/10.17943/etku.04011
• Kırbaş, A. (2019). Türkçe öğretmenlerinin medya okuryazarlığı düzeylerinin incelenmesi (Türkiye örneklemi). Ekev Akademi Dergisi, 77, 1-14.
• Lemish, D. (2015). Children and media: A global perspective. (First Print). Wiley Blackwell.
• MEB. (2019). Türkçe dersi öğretim programı. Temel Eğitim Genel Müdürlüğü, Ankara.
• Merriam, S. B. (2013). Nitel araştırma: Desen ve uygulama için bir rehber. (3. Baskıdan Çeviri) (S. Turan, Çev.). Nobel Yayıncılık.
• Patton, M. Q. (2014). Nitel araştırma ve değerlendirme yöntemleri. (2. Baskı). Pegem Yayıncılık.
• Sayın, H. ve Göçer, A. (2016). Medya okuryazarlığı becerilerinin ilköğretim (6, 7 ve 8. sınıflar) Türkçe dersi öğretim programı (2006) içerisindeki yeri. Milli Eğitim Dergisi, 45(212), 115-137.
• Thoman, E. (1995). Operational definition of media literacy. Center for Media Literacy.
• Thoman, E. & Jolls, T. (2004). Media literacy—a national priority for a changing world. American Behavioral Scientist, 48(1), 18-29.
• Tutkun, T. (2020). Öğretmen adaylarının medya okuryazarlık düzeyleri. Trakya Eğitim Dergisi, 10(1), 33-63. https://doi.org/10.24315/tred.518969
• Tyner, K. (2014). Literacy In a digital world: Teaching and learning ın the age of information. Routledge.
• Ulu, H. & Baş, Ö. (2020). Öğretmen adaylarının sosyal ağ sitelerini kullanım amaçları, eleştirel düşünme eğilimleri ve medya okuryazarlıkları arasındaki ilişkiler. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 35(3), 556-574.
• Wan, G. & Gut, D. (2008). Media use by Chinese and U.S. secondary students: Implications for media literacy education. Theory Into Practice, 47, 178-185.
• VanWynsberghe, R., & Khan, S. (2007). Redefining case study. International journal of qualitative methods, 6(2), 80-94. https://doi.org/10.1177/160940690700600208
• Yıldırım, Ş. (2018). Türkçe ve Sosyal bilgiler öğretmenlerinin medya okuryazarlığı eğitimi yeterlikleri ve bu yeterliklerinin bazı değişkenlerle ilişkisi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 41, 165-182.
• Yin, R. K. (2003). Case study research: Design and methods (Third Edition). Sage Publications.