TÜRK MODERNLEŞMESİNDE POZİTİVİZMİN BİLİM ALGISI

Year 2014, Issue: 7, 923 - 951, 01.02.2014

Kenan Özkan

Abstract

18. yüzyılın başından itibaren Batının üstünlüğünü kabul etmiş olan Osmanlı bürokrasisi ve aydınları için temel hedef, devleti içine girmiş olduğu siyasal, ekonomik ve sosyal bunalımlardan çıkarmak olmuştur. Bu düşünce doğrultusunda 18. ve 19. yüzyılda Batıda gelişen pek çok fikir akımının etkisi altında kalan Osmanlı aydını üzerinde, özellikle toplum mühendisliği yönü ağır basan Pozitivizm’in derin etkileri gözlemlenmiştir. Ancak Pozitivizm’le ilk temas eden ve onun Türkiye’ye girişine öncülük eden Osmanlı aydınları da dahil olduğu halde hiç kimse Pozitivizm’in “bilgi kuramına” ve bilimsel anlayışına doğrudan ilgi duymamış ve üzerinde yoğunlaşmamış, var olan sınırları ise tekrardan öteye geçememiştir. Osmanlı aydınlarının büyük oranda etkisi altında kaldıkları Pozitivist düşüncenin bilim kuramına herhangi bir bakış açısı kazandırmak veya bir takım eklemeler yapmak hususunda başarısız oldukları gözlemlenmiştir. Doğal olarak bu noktada Osmanlı aydını bilgiyi üreten değil, sadece kullanan pozisyonunda kalmıştır

Keywords

Bilim, Bilgi, Osmanlı Modernleşmesi, Pozitivizm

THE SCIENCE PERCEPTION OF POSITIVISM IN TURKISH MODERNIZATION

Abstract

Basic target for Ottoman bureaucracy and intelligentsia accepting the superiority of the West since the begining of 18th century was to get out of the political, economic and social depression which empire got into. Strong impressions of positivism, outweighing the side of social engineering, were observed on the Ottoman intelligentsia ,in line with this target, affected by a good number of movement of idea developing in West. However, nobody without excepting the Ottoman intelligentsia who contacted with the positivism for the first time and facilitated its access to Turkey was interested in “information theory” and scientific understanding of positivism directly, concentrated on it and the concern to available borders wouldn’t be anything but repetition. It was observed that Ottoman intelligentsia had failed to give point of view or make addition to science theory of pozitivist thought, of which Ottoman intelligentsia was under the influence substantially. Naturally , at this point, Ottoman intelligentsia had position not productor of information but user of that

Keywords

Information, Ottoman Modernization, Pozitivism