ESKİ MEZOPOTAMYA HUKUKUNDA DİNİ NORMLAR

Year 2016, Issue: 11, 133 - 150, 01.02.2016

Yusuf Kılıç Elvan Eser

Abstract

Dünya medeniyetinin beşiği olan Mezopotamya, aynı zamanda ilk yazılı hukuk kuralarının oluşturulduğu bölge özelliğini taşımaktadır. Mezopotamya’nın yazılı hukuk metinleri incelendiğinde, burada oluşan siyasi erklerin geniş halk kitlelerini itaat altında barındırabilmek ve hükmetmek amacıyla toplum tabanında bulunan “dinî kuralları” siyasi bakış açısıyla harmanlayarak hukuk maddelerini tanzim ettikleri anlaşılmaktadır. Böyle bir süreçte, iktidar sahiplerinin beslendiği meşruiyet kaynakları da yine dinseldir ve teokratik devlet nizamı hâkimdir. Bununla birlikte ilk defa Sumerler tarafından kurulan söz konusu devlet yapısında, Güneş Tanrısı dUTU adaletin koruyucusu olarak kabul edilmiştir. Nitekim Ur-Nammu’nun kanun metninde dUTU adaletin koruyucu tanrısı olarak öne çıkmaktadır. Ayrıca Mezopotamya’nın Sami asıllı kanunları olan ana-İtuşu, Lipit-İštar, Ešnunna ve Hammurabi Kanunları ile Orta Asur Kanunları’nın prologue ve epilogue kısımları ile çeşitli kanun maddelerinde tanrı ve din etkisini görmek mümkündür

Keywords

Eski Mezopotamya, Hukuk, Din, Adalet

RELIGIOUS NORMS IN ANCIENT MESOPOTAMIAN LAW

Abstract

Mesopotamia, the cradle of the civilization, has the feature of being the first region on which first written rules of law were created. When written law texts of Mesopotamia are analyzed, it is seen that those who had the political power made use of law codes by blending them with "religious rules" to govern the public and to make them obey. The legicitimacy of the rulers is also religious in such a process and a theocratic system is valid in governing of the state. At the same time, in the theocratic ruling of the state which was set up by the Sumerians first, dUTU as the sun god was also the protector of justice. In the law text of Ur-Nammu, dUTU appears as the protector of justice. Additionally, it is also possible to see the traces of god and religion in the codes of ana-İtušu, Lipitİštar, Ešnunna and Hammurabi in Mesopotamia and prologue and epilogue parts of Middle Assyrian law codes

Keywords

Key Words: Ancient Mesopotamia, Law, Religion, Justice.