LONDRA-ZÜRİCH ANLAŞMALARINA GİDEN SÜREÇ (05.02.1959-19.02.1959)

Year 2021, Issue: 21, 233 - 252, 01.01.2021

Kaan Cem Geniş

https://doi.org/10.33431/belgi.726417

Cited By: 1

Abstract

Türk siyaset tarihinde “Kıbrıs Meselesi” önemli bir yer teşkil etmektedir. Kıbrıs adası tarihten bugüne çeşitli devletlerin çıkar çatışmalarına sahne olmuştur. Demokrat Parti iktidarı döneminde de Kıbrıs meselesi devletin önemli konularından biri haline gelmiştir. 1954 yılından 1959 yılına değin geçen 5 senede Türk ve Yunan devletli arasındaki çatışmanın çözümü için 1959 yılında adım atılmış ve adanın fiili sahibi görünümünde olan İngiltere’nin nezaretinde çözüm arayışlarına girişilmiştir. Bu çalışmanın amacı yaklaşık olarak 1 ay sürmüş olan konferanslar ve anlaşmalar sürecinin içeriğini detaylı olarak aktarmaktır. Genel bir Kıbrıs siyasi tarihinden bahsetmekten ziyade bu 1 aylık süreçte devlet liderlerinin birbirileriyle olan müzakereleri, sürecin genelini yöneten Dış İşleri bakanlarının konuyla ilgili açıklamaları, Kıbrıs davasının dünya devletleri basınındaki yankıları, Başbakan Adnan Menderes’in Londra uçak kazası ve yarattığı akisler aktarılmaya çalışılacaktır. Bu çalışmada Cumhuriyet ve Milliyet gazetelerinin arşivleri başta olmak üzere Devlet Arşivleri Başkanlığından tedarik edilen arşiv vesikalarından ve çeşitli araştırma eserlerden faydalanılmıştır.

Keywords

Türk-Yunan İlişkileri, Kıbrıs, Londra-Zürich Anlaşmaları, Londra Uçak Kazası

References

• I. Arşiv Belgeleri I.I. Devlet Arşivleri Başkanlığı Cumhuriyet Arşivi (BCA)
• BCA, 030.01.7.39.2/5
• BCA, 030.01.123.790.2
• BCA, 030.01.63.386.15/1.
• BCA, 030.01.63.388.9.
• BCA, 030.18.01.152.15.8.
• II. Resmi Yayınlar
• Türkiye Büyük Millet Meclisi Albümü (1920-1980), II, TBMM Basın ve Halkla İlişkiler Müdürlüğü Yayınları No: 1, Ankara 2010.
• Türkiye Büyük Millet Meclisi Zabıt Ceridesi, Devre: XI, Cilt: VIII, İçtima: II (2 Mart 1959)
• __________________________________, Devre: XI, Cilt: VIII, İçtima: II (4 Mart 1959)
• III. Gazeteler
• Bozkurt, 18 Aralık 1958
• Cumhuriyet (6-21 Şubat 1959)
• Milliyet (8-22 Şubat 1959)
• IV. Telif Eserler
• Armaoğlu, Fahir (2016), Yüzyıl Siyasi Tarihi (1914-1995), 21. Baskı, İstanbul: Timaş Yayınları.
• Birand, Mehmet Ali vd. (2007), Demirkırat Bir Demokrasinin Doğuşu, İstanbul: Doğan Kitap.
• Clogg, Richard (2018), Yunanistan’ın Kısa Tarihi, İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi.
• Erim, Nihat (2005), Günlükler 1925-1979, Cilt: II, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• İnönü, İsmet (2016), Defterler 1919-1973, (Haz. Ahmet Demirel), İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Karaveli, Orhan (2010), Görgü Tanığı Bir Gazetecinin Sıradışı Anıları, İstanbul: Doğan Kitap.
• Kılçık, Haluk (1992), Adnan Menderes’in Konuşmaları Demeçleri Makaleleri, Cilt: III, İstanbul: Demokratlar Kulübü Yayınları.
• Sarol, Mükerrem (2014), Bilinmeyen Menderes, Cilt: II, İstanbul: İnkılâp Yayınevi.
• Öymen, Altan (2014), …Ve İhtilal, İstanbul: Doğan Kitap.
• Uçarol, Rifat (2015), Siyasi Tarih (1789-2014), 10. Baskı, İstanbul: Der Yayınları.
• V. Makaleler
• “Doğan Nadi Bildiriyor”, Cumhuriyet, 20 Şubat 1959.
• “İzzet S. Sedes Londra’dan Bildiriyor”, Milliyet, 13 Şubat 1959.
• _____________________________, Milliyet, 17 Şubat 1959.
• _____________________________, Milliyet, 19 Şubat 1959.
• _____________________________, Milliyet, 20 Şubat 1959.
• “İzzet S. Sedes Zürich’ten Bildiriyor”, Milliyet, 10 Şubat 1959.
• _____________________________, Milliyet, 11 Şubat 1959.
• _____________________________, Milliyet, 12 Şubat 1959.
• Göktepe, Cihan ve Bilgiç, Tuba Ünlü (2014) “İngiliz Güvenlik ve Dış Politikasında Kıbrıs (1945-1974), Bilig, Sayı: 68, s.141-168.
• İnan, Süleyman (2019), “İngiliz Belgelerinde Adnan Menderes’in Uçak Kazası”, Belgi, C: II, Sayı:19, s.1884-1909
• Nadi, Nadir (1959) “Peşin Hüküm Yok”, Cumhuriyet, 13 Şubat 1959.
• Sarıkoyuncu Değerli, Esra (2012), “Demokrat Parti Döneminde Türkiye’nin Kıbrıs Politikası”, Gazi Akademik Bakış Dergisi, Cilt: VI, Sayı: 11, s.85-101.
• Sönmezoğlu, Faruk (1984), “Kıbrıs Sorunu ve Birleşmiş Milletler”, İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Mecmuası, Cilt: XXXVIII, Sayı: 3-4, s.223-255.
• Yalçın, Emruhan (2005), “Rauf R. Denktaş’ın Kıbrıs’ta Bitmeyen Mücadelesi”, Atatürk Dergisi, Cilt: IV, Sayı: 4, s.111-148.
• Yücel, Hasan Ali (1959) , “Kıbrıs’a Çıkan Yol”, Cumhuriyet, 18 Şubat 1959.
• VI. İnternet Kaynakları
• https://tr.qwe.wiki/wiki/Evangelos_Averoff (Erişim Tarihi: 02.01.2020)
• https://www.mttb.org.tr/sayfalar/tarihce/94 (Erişim Tarihi: 03.04.2020)
• http://www.mfa.gov.tr/sayin-melih-rauf-esenbel_in-ozgecmisi.tr.mfa (Erişim Tarihi: 03.04.2020)
• https://web.archive.org/web/20100814000121/http://www.mucahit.net/Dergiler/Dergi63/Sayfa_22.htm#ust (Erişim Tarihi: 04.04.2020)
• https://www.oxfordreference.com/view/10.1093/oi/authority.20110803100110555 (Erişim Tarihi: 09.04.2020)
• https://www.britannica.com/biography/Hugh-Foot (Erişim Tarihi: 10.04.2020)
• https://www.gov.uk/government/history/past-prime-ministers/harold-macmillan (Erişim Tarihi: 10.04.2020)
• https://www.bbc.com/turkce/haberler/2016/02/160218_arsiv_odasi_adnan_menderes (Erişim Tarihi: 15.04.2020)
• http://www.mfa.gov.tr/ittifak-antlasmasi-_zurich_11-subat-1959_.tr.mfa (Erişim Tarihi: 21.04.2020)
• http://www.mfa.gov.tr/kibris-cumhuriyetinin-temel-yapisi-_zurih_11-subat-1959_.tr.mfa (Erişim Tarihi: 21.04.2020)