REREADING 1939 IN THE LIGHT OF ‘READER LETTERS’

Year 2025, Issue: 29, 195 - 216, 01.01.2025

Sezen Karabulut

https://doi.org/10.33431/belgi.1577494

Abstract

The year 1939 constitutes an important turning point in Turkish History. In the post-Atatürk period, when the world was on the brink of the Second World War, a new political process began in Turkey. It is also the beginning of an important process in domestic politics for the protection of the process inherited after the death of the leader who ensured the independence of the Turkish nation and the protection of the values of the republic. It is also the beginning of a new period called‘National Chief’ , which will continue for 12 years. For this reason, this period has been examined with new sources with the idea that analysing the effects of this year's political, economic and international developments on ordinary citizens will shed important light on history. In my study, which I have written with the understanding of historiography from below, ‘Reader Letters’ , a material that has not been used before except for a few studies, has been used. Cumhuriyet, Ulus and Vakit newspapers, which were important media organs of the period, were scanned and a total of 112 reader letters were identified. In addition, in order to better understand the problems of the people, the Cedveni Cedveni of Arzuhal Encümeni was obtained from the TBMM archive, the petitions were examined and subject analyses were made. The study was prepared by supporting the primary sources with secondary sources.

Keywords

İsmet İnönü,, National Chief,, Reader Letter,, Social History,

1939 YILINI “OKUYUCU MEKTUPLARI” IŞIĞINDA YENİDEN OKUMAK

Abstract

1939 yılı Türk Tarihi’nde önemli bir dönüm noktasını oluşturmaktadır. Atatürk sonrası dünyanın İkinci Dünya Savaşı’nın eşiğinde olduğu bir süreçte Türkiye’de yeni bir siyasal başlamıştır. Türk milletinin bağımsızlığına kavuşmasını sağlayan liderinin ölümünün ardından devralınan sürecin ve cumhuriyet değerlerinin korunmasına adına da iç politika da önemli bir sürecin başlangıcıdır. “Milli Şef” olarak adlandırılan ve 12 yıl devam edecek olacak yeni bir dönemin de başlangıcıdır. Bu nedenle bu yılın siyasi, ekonomik ve uluslararası alanda yaşananların sıradan vatandaşlar üzerindeki etkilerinin de incelenmesi tarihe önemli ölçüde ışık tutacağı düşüncesi ile bu dönem yeni kaynak grubu ile ele alınmıştır. Aşağıdan tarihçilik anlayışı ile kaleme aldığım çalışmamda daha önce birkaç çalışma dışında kullanılmamış bir materyal olan “Okuyucu Mektupları” kullanılmıştır. Buradaki amaç; halkın bakışını keşfetmektir. Dönemin önemli yayın organları olan Cumhuriyet, Ulus ve Vakit gazeteleri taranmış, toplam da 112 tane okuyucu mektubu tespit edilmiştir. Ayrıca halkın sıkıntılarının daha iyi anlaşılabilmesi için TBMM arşivinden Arzuhal Encümeni Cedveli temin edilerek dilekçeler incelenmiş ve konu analizleri çıkarılmıştır. Temin edilen birincil kaynaklar, ikincil kaynaklar ile desteklenerek çalışma hazırlanmıştır.

Keywords

Milli Şef, Okuyucu Mektubu, Dilekçe, Sosyal Tarih, İsmet İnönü

References

• Cumhuriyet, “Tramvay Kampanyasının Halka Çektirdiği Istırap”, 02 Ocak 1939.
• Cumhuriyet, “Emniyet Müdürlüğünün Nazarı Dikkatine”, 20 Şubat 1939.
• Cumhuriyet, “İşinden Çıkarılan Bir İşçi”, 23 Temmuz 1939.
• Cumhuriyet, “Maarif Vekaletimizin Dikkatine”, 15 Nisan 1939.
• Cumhuriyet, “Emniyet Müdürlüğünün Nazarı Dikkatine”, 26 Nisan 1939.
• Cumhuriyet, “Çivi Fabrikalarının Getirdikleri İptidai Maddeler”, 10 Mart 1939.
• Cumhuriyet, “Sirkeci-Rami Otobüs İhtiyacı Düşünülmelidir”, 16 Mart 1939.
• Cumhuriyet, “Akay İdaresinin Nazar-ı Dikkatine”, 25 Nisan 1939.
• Cumhuriyet, “Başvartenik Nahiyesi Köprü İstiyor”, 6 Ağustos 1939.
• Cumhuriyet, “Sıhhat Vekaletinin Nazar-ı Dikkatine”, 31 Ağustos 1939.
• Cumhuriyet, Halk Sütunu, “Metruk Sokak”, 19 Ağustos 1939.
• Cumhuriyet, Halk Sütunu, “Elektrik İdaresinin Nazar-ı Dikkatine”, 20 Kasım 1939.
• Cumhuriyet, “Bafra Belediyesinin Ehemmiyetle Nazar-ı Dikkatine”, 29 Kasım 1939.
• Hürriyet, “İstanbul’dan Mektup”, 17 Ağustos 1868.
• Muhbir’de “Bir Zat Tarafından Gelen Varakadır”, 27 Ocak 1867.
• Tanin, “Kundakçılar”, 18 Ağustos 1324, 31 Ağustos 1908.
• Tanin, Şikayetlerimiz,“Şehremanetine”, 17 Eylül 1324, 30 Eylül 1908.
• Ulus, “Diş Doktorsuz Vilayet”, 30 Nisan 1939.
• Vakit, Karilerimizden Mektuplar, “Telgraf Memurlarının Bir İzahı”, 6 Ocak 1923.
• Vakit, “Mahallelerde Yangın Muslukları”, 17 Aralık 1939.
• Vakit, “Tramvay Deposu mu? Kibrit Kutusu mu?”, 17 Aralık 1939.
• Vakit, “Bunlar Nasıl Mektep Yolları?”, 14 Aralık 1939.
• Aydemir, Şevket Süreyya, İkinci Adam (1938-1950), C.2, Remzi Kitabevi, İstanbul, 2000.
• Beşikçi, Mehmet, Cihan Harbini Yaşamak ve Hatırlamak, Osmanlı Askerlerinin Cephe Hatıraları ve Türkiye’de
• Birinci Dünya Savaşı Hafızası, İletişim Yayınları, İstanbul, 2019.
• Breisach, Ernest, Tarih Yazımı, Çeviren: Hülya Kocaoluk, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul, 2007.
• Carr, Edward Hallett, Tarih Nedir? İletişim Yayınları, İstanbul, 1994.
• Cavanagh, Allison, John Steel (ed.), Letters to The Editor-Comparative and Historical Perspectives, London: Palgrave Macmillan, 2019.
• Cavanigh, Allison, “Letters to the Editor as a Tool of Citizenship” Letters to the Editor, Allison Cavanagh, John Steel (ed.), London: Palgrave Macmillan, 2019, s. 89-106.
• Danacıoğlu, Esra Geçmişin İzleri Yanıbaşımızdaki Tarih İçin Bir Kılavuz, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul, 2001.
• Demirel, Fatmagül, “Cumhuriyet’in İlk Yıllarında Haftalık Mecmua’da Yayınlanan Okuyucu Mektupları”, Müteferrika, Sayı: 37, Yaz 2010, s. 131-142.
• Ekin, Ümit “Sosyo-Ekonomik Tarihçilik ve Annales Ekolü”, Tarih Bilimi ve Metodolojisi, Ed. Mehmet Yaşar Ertaş, İdeal Kültür Yayıncılık, İstanbul, 2019, 73-80.
• Goloğlu, Mahmut, Türkiye Cumhuriyeti Tarihi, Üçüncü Kitap, Milli Şef Dönemi (1939-1945), Ankara, 1974.
• Habermas Jürgen, (1997), Kamusallığın Yapısal Dönüşümü, İstanbul.
• İpşirli, Mehmet, “Arzuhal”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, İstanbul, 1991, C. III, 447-448.
• Kütükoğlu, Mübahat S. Osmanlı Belgelerinin Dili (Diplomatik), Kubbealtı Neşriyatı, 1998.
• Öz, Enes, “TBMM’nin Erken Dönemlerinde İyi Yönetim Geliştirme Örneği: İstida (Arzuhal) Encümeni ve Haftalık
• Mukarrerat Cetveli”, Ombudsman Akademik, C. VIII., S. 16 (2022), 107-128.
• Perkins, S. C., B. Thornton, and T. Varma, “Letters to the Editor in the Chicago Defender, 1929–1930: The Voice of a Voiceless People”, Letters to the Editor, Allison Cavanagh, John Steel (ed.), London: Palgrave Macmillan, 2019, s.49-69.
• Polat, Ayşe, “Sırât-ı Müstakîm ve Okuyucu Mektupları, Sorulan, Tartışılan ve İnşa Edilen İslam”, “İslam’ı Uyandırmak”, Meşrutiyet’ten Cumhuriyet’e İslamcı Düşünce ve Dergiler, Ed: Lütfi Sunar, İlem Yayınları, İstanbul, 2018, s. 393-419.
• Sılva, Marisa Torres da “Regular Letters-Writers: Meanings and Perception Of Public Debates”, Letters to The Editor-Comparative and Historical Perspectives, Allison Cavanagh, John Steel (ed.), London: Palgrave Macmillan, 2019, ss.9-25.
• Türkiye Büyük Millet Meclisi Tutanak Dergisi Kanunlar Dergisi, “1924 Teşkilat-ı Esasiye Anayasası”, Cilt:2, 20.04.1340.
• Dijital Kaynaklar TBMM İstida Encümeni Haftalık Müfredat Cetveli, (1939),https://acikerisim.tbmm.gov.tr/items/763ad391-b621-45f9-98b0-efbdd48d7bcc, Erişim Tarihi: 24.10.2024.