MALATYA’DA VATAN CEPHESİ (12 Ekim 1958-27 Mayıs1960)

Year 2025, Issue: 30, 233 - 253, 01.07.2025

Elif Aşcı

https://doi.org/10.33431/belgi.1591439

Abstract

Türkiye Cumhuriyeti siyasi tarihinde başbakan, cumhurbaşkanı, muhalefet lideri olarak yer alan İsmet İnönü, dokuz dönem Malatya ilinden milletvekili olmuştur. Yapmış olduğu hizmetler ile Malatya halkının önemli ölçüde desteğini almakla birlikte İnönü ve Cumhuriyet Halk Partisine karşı il içerisinde muhalefet olduğu dönemin basınında görülmektedir. Malatya CHP’nin kalesi konumunda iken 1958 yılında Vatan Cephesi sebebi ile bölgedeki gücü zayıflamıştır. Dönemin başbakanı Adnan Menderes, 12 Ekim 1958 tarihinde muhalefetin faaliyetlerine karşı Vatan Cephesi’nin kurması, memleket genelinde olumlu karşılanmıştır. Malatya ili ve ilçelerinde de CHP’den istifa edenler, Demokrat Parti’ye ve Vatan Cephesine geçişler olmuştur. Dönemin yerel basını incelendiğinde ise bu geçişin nedenini CHP’nin mevki makam peşinde olmasına ve iktidarın hizmetlerini küçümsemesine dayandırmışlardır. Halk, ihtiyacı olan yol köprü baraj, fabrikalar ve sağlık hizmetlerini DP’nin yapabileceğine inanmaktadır. CHP’nin 25 yılda yapamadığı şeyleri DP’nin iktidarı döneminde yapılmış olduğuna yönelik söylemler Malatyalıların iktidara bağlılıklarını ifade etmektedir. Bu çalışmada Vatan Cephesi’nin Malatya’daki durumu, DP’ye katılımlar ile ilgili telgraflar ve yerel basın incelenerek ele alınmıştır. İnönü’nün temsil ettiği Malatya ili siyasi kutuplaşmaların en yoğun olduğu Vatan Cephesi olayından ne derece etkilenmiş olduğunu belirlemek, dönemin atmosferini, halkın beklentilerini Malatya örneği üzerinden açıklamak çalışmanın esas amacıdır.

Keywords

VATAN CEPHESİ , GÜÇ BİRLİĞİ , MUHALAFET , İNÖNÜ , MENDERES , MALATYA

THE FATHERLAND’S FRONT IN MALATYA (October 12, 1958 – May 27, 1960)

Abstract

In the political history of the Republic of Turkey, İsmet İnönü, who served as Prime Minister, President, and opposition leader, was elected as a Member of Parliament from Malatya for nine terms. Despite gaining significant support from the people of Malatya for his contributions, opposition to İnönü and the Republican People's Party (CHP) within the province is evident in the press of the time. While Malatya was considered a stronghold of the CHP, the party's power in the region weakened in 1958 due to the impact of the Fatherland’s Front.The establishment of the Fatherland’s Front by Prime Minister Adnan Menderes on October 12, 1958, as a response to opposition activities, was positively received across the country. In Malatya and its districts, many individuals resigned from the CHP to join the Democrat Party (DP) and the Fatherland’s Front. The local press of the time attributed this shift to dissatisfaction with the CHP’s alleged pursuit of power and its downplaying of the government’s achievements.The public believed that essential infrastructure and services, such as roads, bridges, dams, factories, and healthcare, could be better provided by the DP. There was a widespread belief that the DP had achieved in its time in power what the CHP could not accomplish in 25 years, reflecting the loyalty of the people of Malatya to the ruling party.This study examines the situation of the Fatherland’s Front in Malatya, focusing on the telegrams and local press reports concerning participation in the DP. The main objective is to determine the extent to which Malatya, represented by İnönü, was affected by the intense political polarization during the Fatherland’s Front era, and to explain the expectations of the people using Malatya as an example.

Keywords

FATHERLAND'S FRONT , Power Union , OPPOSİTİON , MALATYA , İNÖNÜ , MENDERES

References

• T.C. Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Cumhuriyet Arşivi (BCA) Yassıada Mahkemesi Kararları
• 010-09-216-671-2-82 (03.10.1958).
• 010-09-216-671-2-84 (03.10.1958).
• 010-09-216-671-2-93 (03.10.1958).
• 010-09-216-671-2-65 (14.10.1958).
• 010-09-216-671-2-8 (09.03.1959).
• 010-09-216-671-2-128 (11.02.1959).
• 010-09-216-671-2-15 (14.02.1959).
• 010-09-216-671-2-114 (07.02.1959).
• 010-09-216-671-2-42 (09.02.1959).
• 010-09-216-671-2-38 (16.02.1959).
• 010-09-216-671-2-30 (27.02.1959).
• 010-09-216-671-2-121 (10.08.1959).
• 010-09-216-671-2-4 (24.04.1959).
• 010-09-216-671-2-25 (22.05.1959).
• 010-09-216-671-2-25 (22.05.1959).
• 010-09-216-671-2-26 (16.03.1959).
• 010-09-216-671-2-8 (09.03.1959).
• 010-09-216-671-2-2 (05.06.1959).
• 010-09-216-671-2-24 (09.01.1960).
• 010-09-216-671-2-24 (09.01.1960).
• 010-09-216-671-2-21 (20.01.1960).
• 010-09-216-671-2-132 (20.01.1960).
• Ariç, Fatma Tuğba, (2019), “Çok Partili Dönemde Malatya’da Siyasi Hayat (1946-1960)”, Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Van.
• Arslan, Zehra, (2012), “Vatan Cephesi Davası (Kararname, Savunmalar ve Karar)”, History Studies,Yıl 4, S 2, ss.1-37.
• Arslan, Zehra, (2013),“Trabzon’da Vatan Cephesi (12 Ekim 1958-27 Mayıs 1960)”, Karadeniz Araştırmaları Dergisi, S.36, ss.129-148.
• Aşcı, Elif, (2014), “Karikatürlerde İnönü İmajı”, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Isparta.
• Avcı, Fikret, (2018),” Demokrat Parti İktidarı Döneminde Malatya Şehir Siyaset Ve Toplum (1950-1960)”, İnönü ,” Demokrat Bilimler Enstitüsü, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Malatya.
• Beyhan, Yusuf, (2018), “Demokrat Parti Döneminde Malatya’da, Sosyal, Siyasi ve Ekonomik Hayat (1950-1960)”, Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Erzurum.
• Doğaner, Yasemin, (2013), Türk Demokrasi Tarihinde Vatan Cephesi, Siyasal Yayınevi, Ankara. Emre, Kaya Elif, Avşar, Zakir, ((2013), “Demokrat Parti’nin Sivil Toplum Üzerinden Bir Siyasal İletişim Denemesi: Vatan Cephesi Örneği”, The Journal of Academic Social Science Studies, C. 6, S. 2, ss.397-416.
• Girgin, Atilla (2007), Türkiye’de Yerel Basın, İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Yayınları, İstanbul.
• İnce Erdoğan, Dilşen, (2020), Güç Birliği Karşısında Adnan Menderes’in Siyasi Manevrası: Vatan Cephesi (Manisa Örneğinde), Belgi Dergisi, S.19, , ss.1910-1924.
• İpek, Doğan, (2024), “27 Mayıs Darbesi Öncesi Cepheleşme Hareketi: Vatan Cephesi Örneği (1958-1960)”, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi Yıl: 2024 Cilt: 33 No: 2, ss, 873-890.
• Tuna, Işıl, (2019), “Uşakta Vatan Cephesi (12 Ekim 1958-27 Mayıs 1960)”, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, S 100, ss.621-646.
• Tunç, Bilal (2016),” Bursa’da Vatan Cephesi”, Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, C.9, S.2, ss.138-162.
• Tunç, Bilal, (2017), “Eskişehir’de Vatan Cephesi”, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, S.52, ss.198-212. Uyar, Hakkı, (2012), Türk Siyasal Yaşamında Cepheleşmelere Bir Örnek Vatan Cephesi, Boyut Yayınları, İstanbul. Yetim, Fahri, (2006), “Ulus ve Zafer Gazetelerinin Karşılaştırılmalı İncelenmesi (1957-1960)”, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara.
• Yiğit, Ayşegül Şentürk (2023), “DP Dönemi Çanakkale Milletvekilleri ve Siyasi Faaliyetleri (1950-1960)”, Türk & İslam Dünyası Sosyal Araştırmalar Dergisi, Yıl/10, Sayı/ 39, Aralık/ ss.188-219.
• Akbaba 15 Ekim 1957.
• Akis Dergisi,18 Nisan 1959.
• Cumhuriyet Gazetesi,9 Şubat 1959.
• Demokrat Malatya Gazetesi,1958-1959.
• Güneş,31 Ekim 1959.
• Malatya Postası Gazetesi
• The Times,19 Şubat 1959.
• Ufuk Gazetesi, 1958-1959 .
• Ulus,3 Ağustos 1958, 19 Şubat 1958.
• Zafer, 12 Ağustos 1958.
• https://www.tbmm.gov.tr/milletvekili/milletvekilidetay?DonemId=f72877c2-f524-037b-e050-007f01005610&Id=f72877c2-d3f1-037b-e050-007f01005610 (25.11.2024).
• Yasemin Doğaner, Vatan Cephesi, https://ataturkansiklopedisi.gov.tr/bilgi/vatan-cephesi/ (25.11.2024).
• Süleyman İnan, Başbakan Adnan Menderes’in Uçak Kazası (17 Şubat 1959), https://ataturkansiklopedisi.gov.tr/bilgi/basbakan-adnan-menderesin-ucak-kazasi-17-subat-1959/ (20.11.2024).