TEKİRDAĞ VITICULTURE RESEARCH STATION IN THE DEVELOPMENT OF HORTICULTURAL RESEARCH IN TURKEY AND ITS CONTRIBUTION TO TURKEY AGRICULTURE (1930–1980)

Year 2025, Issue: 30, 125 - 155, 01.07.2025

Nurullah Kırkpınar

https://doi.org/10.33431/belgi.1620080

Abstract

The present article aims to evaluate the developments in the field of viticulture in Turkey based on the example of the Viticulture Research Station established in Tekirdağ. The station carried out important work to enable the re-establishment of the vineyards of the Thrace Region, which had been destroyed by phylloxera, on American grapevine rootstocks, to produce grapevine saplings and to serve the development of the country's viticulture. In its endeavour to become an institution that encourages the production of vineyards and grapevines in Turkey, that is self-sufficient and can hold its own in the global market, it has made important efforts to become a research and education institution that rejects the country's foreign dependency and is based on Atatürk's policy of productivity, quality and standardisation in agriculture. The American grapevine rods, grapevine-grape varieties developed by the station and the productions made on a yearly basis were shaped in parallel with the needs of the country. Thus, the institution turned into Turkey's grapevine genetic resources and gene pool with the collections it created. During this period of half a century, viticulture and fruit growing have a very important place in Tekirdağ agriculture, and the work carried out by the institution has had a significant impact on the fact that 12,000 families have been able to make a living directly or indirectly from viticulture alone.
The aim of the study, which is a qualitative research, is to examine the contributions of the institution to the agriculture of the region and the country, especially the economy of Thrace, based on the example of Tekirdağ Viticulture Research Station, which is one of the factors that directly affect vineyards and viticulture in Thrace.

Keywords

Modernization and Agriculture , Viticulture , Tekirdağ Viticulture Research Station , Economy of Thrace

Project Number

yok

TÜRKİYE’DE BAHÇE BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARININ GELİŞİMİNDE TEKİRDAĞ BAĞCILIK ARAŞTIRMA İSTASYONU VE TÜRKİYE TARIMINA KATKILARI (1930–1980)

Abstract

Eldeki makale Türkiye’de bağcılık alanında yaşanan gelişmeleri, Tekirdağ’da kurulan Bağcılık Araştırma İstasyonu örneğinden yola çıkarak değerlendirme yapmayı hedeflemektedir. İstasyon, filoksera nedeniyle tahrip olan Trakya Bölgesi bağlarının Amerikan asma anaçları üzerinde yeniden tesisine imkân sağlamak, asma fidanı üretmek ve ülke bağcılığının gelişmesine hizmet etmek amacıyla önemli çalışmalarda bulundu. Türkiye’nin bağ ve asma üretimini halka özendiren, kendi kendine yetebilen ve cihan pazarında tutunabilen bir kurum olma gayreti içerisinde ülkenin dışa bağımlılığını reddeden ve Atatürk’ün tarımda verimlilik, kalite ve standardizasyon politikasını esas alan bir araştırma ve eğitim kurumu olma yolunda önemli çalışmalar yaptı. İstasyonun geliştirdiği Amerikan asma çubukları, asma–üzüm çeşitleri ve yıllar bazında yapılan üretimler ülkenin ihtiyaçları ile paralel olarak şekillendi. Böylece kurum, oluşturduğu koleksiyonlarla Türkiye’nin asma genetik kaynakları ve gen havuzuna dönüştü. Yarım asırlık bu süre zarfında Tekirdağ tarımında bağcılık ve meyveciliğin oldukça önemli bir yere sahip olması, yalnızca bağcılıktan 12.000 ailenin doğrudan yahut dolaylı bir biçimde geçimini sağlayacak duruma erişmesinde, kurumun yaptığı çalışmalar önemli ölçüde tesir etti.
Nitel bir araştırma olan çalışmanın amacı, Trakya’da bağ ve bağcılığı doğrudan etkileyen unsurların başında gelen Tekirdağ Bağcılık Araştırma İstasyonu örneğinden yola çıkarak, kurumun Trakya ekonomisi başta olmak üzere bölge ve ülke tarımına olan katkılarını incelemektir.

Keywords

Modernleşme ve Tarım , Bağcılık , Tekirdağ Bağcılık Araştırma İstasyonu , Trakya Ekonomisi

Ethical Statement

yok

Supporting Institution

yok

Project Number

yok

Thanks

yok

References

• Türkiye Cumhuriyeti Devlet Arşivleri Başkanlığı, Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi (BCA), Ankara.
• Birinci Ulusal Üzüm Kongresi (10/3/1937-14/3/1937), Ankara: T.C. İktisat Vekâleti Neşriyatı, 1937.
• Başvekâlet İstatistik Genel Müdürlüğü (BİGM), Zirai Bünye ve İstihsal 1934-1950, Ankara: Devlet İstatistik Enstitüsü Yay., 1951.
• İstatistik Genel Direktörlüğü (İGD), Trakya İstatistik Yıllığı, Cilt: II, Ankara: T.C. Trakya Umum Müfettişliği İstatistik Bürosu Yayınları, 1939.
• T.C. Kırklareli Valiliği, Cumhuriyetin 15. Yılında Kırklareli, Kırklareli: 1938.
• T.C. Ziraat Vekâleti, 1938 Ziraat Kongresi Ziraat İşleri Umum Müdürlüğünce Hazırlanan Meyvecilik-Bağcılık-Sebzecilik-Çay Genel Raporu ve Beş Senelik Program, Ankara: Birinci Köy ve Ziraat Kalkınma Kongresi, Seri: B, Takım: 9, 1938.
• T.C. MDM, Cumhuriyetin 15’inci Yılında Edirne, Ankara: 1939.
• T.C. MDM, İzmir Enternasyonal Fuarında Trakya (1937), İstanbul: Ahmed İhsan Basımevi, 1938.
• T.C. MDM, 1939 Enternasyonal İzmir Fuarında Trakya, İstanbul: Ahmed İhsan Basımevi, 1939.
• T.C. MDM, İzmir Enternasyonal Fuarında Trakya (1938), İstanbul: Ahmed İhsan Basımevi, 1939.
• Tekirdağ Deneme İstasyonu Müdürlüğünün 1961 Yılı Çalışma Raporu, Tekirdağ: Tekirdağ Deneme İstasyonu Müdürlüğü Yayınları, 1961.
• Tekirdağ Bağcılık Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü, Tekirdağ: T.C. Tarım ve Orman Bakanlığı Bağ-Bahçe İşleri Genel Müdürlüğü Yayınları, 1981.
• Türk Ziraat Tarihine Bir Bakış, Ankara: Birinci Köy ve Ziraat Kalkınma Kongresi Yayınları, 1938.
• Türkiye Asma Genetik Kaynakları, Tekirdağ: Tekirdağ Bağcılık Araştırma İstasyonu Yayınları, 2012.
• Türkiye Cumhuriyeti’nin İkinci Sanayi Planı 1936, 2. Baskı, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları, 1989.
• Ahmet Hilmi (1932), “Tekirdağ’da Bağcılık”, Son Posta, 19 Temmuz.
• Akalın Şevki, (1936), “Trakya’da Bağcılık ve Şarapçılık”, Bağ ve Bahçe Ziraati ve Ziraat San’atları Hakkında Raporlar, İstanbul: T.C. Ziraat Vekâleti Neşriyatı, Hüsnütabiat Matbaası.
• Akalın Şevki, (1939), “Amerikan Asma Çubuğu ile Bağ Kurma”, Dönüm, Yıl: 5, Sayı: 1, (İkinci Teşrin).
• Akoğlu, A., (1989), Bağcılık, Ankara: T.C. Devlet Bakanlığı Yayınları.
• Aktan, Reşat (1945), “Memleketimizde Üzüm Kıymetlendirme Durumu”, Ziraat Dergisi, Yıl: 6, Sayı: 61-62, (Şubat-Mart).
• Aldoğan, H. Basri, (1950), “Bağcılık ve Meyvacılık Çalışmalarımız”, Ziraat Dünyası, Yıl: 1, Sayı: 11, (Aralık).
• Alptekin, Metin, (1969), “Tekirdağ’da Bağcılık ve Şarapçılık Faaliyetleri”, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Coğrafya Bölümü (Yayımlanmamış Lisans Bitirme Tezi), İstanbul.
• Ata, (1933), “Tekirdağ Amerika Asma Fidanlığı İş Vaziyeti”, Ziraat Gazetesi, 10. Yıl Nüshası, s.695.
• Çölaşan, Ümran Emin, (1956), “Bugün İçin Bağlarımızda Dona Karşı Suni Mücadele Metotlarını Mı, Tabii Mücadele Metotlarını Mı Tatbik Edelim?”, Ziraat Dergisi, Yıl: 16, Sayı: 146, (Haziran).
• Dikmen, Hamdi-Gönençer, Necati, (1958), Bağcılık, 2. Baskı, Cilt: I, İstanbul: Cumhuriyet Matbaası.
• Durmaz, Edip, (2015), “İkinci Dünya Savaşında Trakya Ekonomisi”, Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü (Yayımlanmamış Doktora Tezi), İstanbul.
• Dursunkaya, Ali Rıza, (1948), Kırklareli Vilâyetini Tarih, Coğrafya, Kültür ve Eski Eserleri Yönünden Tetkik, Cilt: I, Kırklareli: Yeşilyurt Basımevi.
• Ergönül Onur, Özer Cengiz, Özalp Zeliha Orhan, (2018), “Tekirdağ Bağcılık Araştırma Enstitüsü Tarafından Geliştirilen Yeni Sofralık Üzüm Çeşitleri”, Bahçe, Cilt: 47, Sayı: Türkiye 9. Bağcılık ve Teknolojileri Sempozyumu Özel Sayısı 1.
• Gleisberg Walter, (1936), Türkiye Meyveciliği ve Bağcılığı Hakkında Umumî Rapor, (Çev.: Nail Oraman), Ankara: T.C. Ziraat Vekâleti Neşriyatı.
• Gleisberg Walter, (1938), Türkiye Bağcılığı Üzerinde Araştırmalar, Cilt: 1, Ankara: T.C. Ziraat Vekâleti Neşriyatı.
• Irmak, Kemal, (1939), “Trakya Köylerinde Bir Tetkik”, Türkiye Ziraat Gazetesi, Yıl: 2, Sayı: 16, (Eylül).
• Kadıbeşegil, Seyfi, (1949), “Birinci Bağcılık Kongresi”, T.C. Tarım Bakanlığı Dergisi, Yıl: 3, Sayı: 19, (Nisan).
• Kadıbeşegil, Seyfi, (1949), “Birinci Bağcılık Kongresi Kararları”, T.C. Tarım Bakanlığı Dergisi, Yıl: 3, Sayı: 20-21, (Aralık).
• Karakulak, Yurdanur, (2017), “Yeni İnan Gazetesinde Tekirdağ (1953-1954)”, Kırklareli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Tekirdağ.
• Kırkpınar, Nurullah, (2023), “Cumhuriyet Dönemi Türkiye’sinde Bahçe Kültürleri Araştırmaları: “Büyükdere Meyve Islah İstasyonu Örneği” (1928-1978)”, Atatürk Yolu Dergisi, Sayı: 73.
• Kırkpınar, Nurullah, (2023), “Atatürk Dönemi’nde Tarım Politikalarının Belirlenmesinde Yabancı Etkisi: Oldenburg Raporu’nun Rolü”, Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, Cilt: XXIII, Sayı: 47.
• Kırkpınar, Nurullah, (2024), Türkiye’de Zirai Eğitimin Tarihçesi ve Kurumsallaşması (1923-1963), 1. Baskı, Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları.
• Kırkpınar, Nurullah, (2025), “Cumhuriyet Dönemi Türkiye’sinde Ziraat Vekâletinin Tarım Bilgisini Halka Ulaştırma Çabası (1923-1960)”, ATLANTİS, Cilt: 1, Sayı: 1.
• Mustafa Sıtkı, (1933), “Bağcılığımız ve Dışarıdan Getirilen Amerika Asma Çubukları”, Dönüm, Sayı: 8, (Şubat).
• Necati Ziya, (1933), “Türkiye’de Amerika Asma Fidanlıkları”, Dönüm, Sayı: 8, (Şubat).
• Oğuz, Kadri, (1939), “Trakya’nın Muhtelif Sahalarındaki Medenî ve İçtimaî Bakımından Köycülük Ve Ziraat Hamleleri”, Türkiye Ziraat Gazetesi, Yıl: 2, Sayı: 19.
• Oluç, Mehmet, (1946), “Trakya Ziraat Ekonomisi”, İstanbul Üniversitesi İktisat ve İçtimaiyat Enstitüsü (Yayımlanmamış Doktora Tezi), İstanbul.
• Oraman, Nail, (1945), “Trakya Bağcılığına Bir Bakış”, Ziraat Dergisi, Yıl: VI, Sayı: 69.
• Oraman, Nail, (1970), Bağcılık Tekniği I, Ankara: Ankara Üniversitesi Bağ-Bahçe Kürsüsü.
• Öncel, Selahattin, (1940), “Trakya Şarapçılığı”, İktisadi Yürüyüş, Yıl: 1, Sayı: 7, (15 Mart).
• Özer, Cengiz, Boz, Yılmaz ve Atak, Arif, (2014), “Melezleme Yoluyla Üzüm Islahı Çalışmalarımız”, TÜRKTOB Dergisi, Yıl: 3, Sayı: 11, (Temmuz-Eylül).
• Özmen, Abidin, (1948), Trakya, Seri: IV, Sayı: 2, Ankara: Kanaat Basımevi.
• Talat Behçet, (1932), “Bağcılık ve Şarapçılık Ne Haldedir?”, Son Posta, 31 Mart.
• Tuatay, Nazife, (1953), Bağ Filokserası (Phylloxera Vitifollii) ve Korunma Çareleri, Ankara: T.C. Tarım Vekâleti Ankara Teknik Ziraat Müdürlüğü Yayınları.
• Uysal, Tamer, Yılmaz Boz ve Ahmet Semih Yaşasın, (2016), “Türkiye Asma Genetik Kaynakları”, TÜRKTOB Dergisi, Yıl: 5, Sayı: 18, (Nisan-Haziran).
• Üzümeri, Ekrem, (1947), “Bağcılık”, İktisat ve Ticaret Ansiklopedisi, Cilt: 2, İstanbul.
• Cumhuriyet, Dönüm, Haber-Akşam Postası, İktisadi Yürüyüş, Köy Postası, Son Posta, T.C. Tarım Bakanlığı Dergisi, Tarım-Ziraat Gazetesi, Trakya’da Yeşilyurt, Ulus, Ziraat Dergisi.