AHÎLİKTE İŞ VE TİCARET AHLAKININ HZ.PEYGAMBER’İN SÜNNETİNDEKİ TEMEL REFERANSLARI

Yıl 2015, Cilt: 2 Sayı: 1, 87 - 103, 08.07.2015

Nevzat Aydın , Nevzat Aydın

Öz

Günümüzde çoğunlukla ekonomik hayatı düzenleyen bir yapılanma olarak
algılanmakla birlikte esas itibarıyla Ahîlik, iktisadî, içtimaî ve siyasî olmak üzere sosyal
hayatın tüm alanlarını “uhuvvet” anlayışıyla düzenlemeyi esas alan değerler sistemini
ifade eder. Temel referanslarını dinî nassların oluşturduğu Ahîliğin Anadolu’da kurulması
ve yayılmasında İslam’daki “uhuvvet” anlayışı ve “fütüvvet” geleneğinin önemli etkisi
vardır. Bireyi ahlakî ve meslekî olarak bütün boyutlarıyla yetiştirmeyi hedefleyen Ahîlik,
insan odaklı bir değerler sistemi olarak ticarî ve ahlakî bütün prensiplerini dinin asıl
kaynakları olan Kur’an ve hadislerden almıştır. Tarihî süreçte Ahîlik, günümüz sosyoekonomik
hayatının en temel sorunu olan iş ahlakının şekillenmesi ve yerleşmesinde
bir kurum olarak önemli işlevler görmüştür. Bu makale, Ahîliğin ticarî hayattaki ilke ve
esaslarının belirlenmesi ve iş ahlakının oluşmasında Sünnetin fonksiyonunu ortaya
koymayı amaçlamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Ahîlik, Uhuvvet, Fütüvvet, Hadis/Sünnet, Değerler

Kaynakça

• Ahmed b. Hanbel, el-Müsned, İstanbul: Çağrı Yay., 1982.
• Akyüz, Yahya, Türk Eğitim Tarihi, Ankara: Pegem A Yayıncılık, 2005.
• Beyhakî, Ebû Bekir Ahmed b. Hüseyin, es-Sünenü’l-Kübrâ, thk. Muhammed Abdülkadir Atâ, Mekke: Mektebetü Dâru’l-Bâz, 1994.
• Bıyıklı, Yaşar, Ahîlik, Trabzon: Eser Ofset, 2003.
• Buharî , Ebû Abdullah Muhammed b. İsmail, el-Câmiu’s-Sahih, İstanbul: Çağrı Yay., 1992.
• Çağatay, Neşet, “Fütüvvet-Ahi Müessesesinin Menşei Meselesi I”, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 1952, c. I, sayı: 1, ss. 59-68.
• ___ “Fütüvvet-Ahi Müessesesinin Menşei Meselesi II”, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 1952, c. I, sayı: 2-3, ss. 61-84.
• Demir, Galip, Osmanlı Devletinin Kuruluşu ve Ahîlik, İstanbul: Sade Ofset Matbaası, 2000.
• Demirci, Mehmet, Ahîlikte Tasavvufî Boyut: Fütüvvet, Dokuz Eylül Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 1992, sayı: 7, ss. 83-90.
• Döndüren, Hamdi, Ticaret Rehberi, İstanbul: Erkam Yayınları, 1998.
• Ebû Dâvud , Süleyman b. el-Eş’as es-Sicistâni, es-Sünen, İstanbul: Çağrı Yay., 1992.
• Ekinci, Yusuf, “Eğitim Kurumu Yönüyle Ahi Birlikleri”, Diyanet İlmi Dergi [Diyanet Dergisi], 1985, c: XXI, sayı: 1, ss. 30-38.
• Erken, Veysi, Bir Sivil Örgütlenme Modeli Ahîlik, Ankara, 1998.
• ___ “Ahîlik Teşkilatının Vizyonu”, II. Uluslar arası Ahîlik Kültürü Sempozyumu Bildirileri, Ankara: KBY., 1999.
• Gölpınarlı, Abdülbaki, “İslam ve Türk İllerinde Fütüvvet Teşkilat ve Kaynakları”, İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Mecmuası, (Ekim 1949-Temmuz 1950), c.XI, ss.1-14.
• Gülvahaboğlu, Adil, Ahi Evrân Velî ve Ahîlik, Ankara: Memleket Yay., 1991.
• Günay, Ünver, “Dinî Sosyal Bir Kurum Olarak Ahilik”, Erciyes Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 1998, sayı:10, ss. 69-78.
• Hamitoğulları, Beşir, “Ahiliğin Çağdaş Türkiye Bakımından Önemi ve Değerlendirilmesi”, Türk Kültürü ve Ahîlik, İstanbul: 1986.
• İbn Mâce, Ebû Abdullah Muhammed b. Yezid el-Kazvînî, es-Sünen, İstanbul: Çağrı Yay., 1992.
• Kazıcı, Ziya, “Ahîlik”, DİA, İstanbul: 1988, c.I, ss.540-542.
• Münavî, Muhammed Abdurrauf, Feyzu’l-Kadîr, Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1996.
• Müslim, Ebu’l-Hüseyn İbnü’l-Haccâc el-Kuşeyrî, el-Câmiu’s-Sahih, thk. Muammed Fuad Abdülbâki, İstanbul: Çağrı Yay., 1992.
• Nesâi, Ebû Abdurrahman Ahmed b. Şuayb, es-Sünen, İstanbul: Çağrı Yay., 1992.
• Özköse, Kadir, Ahilikte Ahlak ve Meslek Eğitimi, Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2011, c.XV, sayı:2, ss.5-19.
• Özaydın, Murat, “Fütüvvet ve Fütüvvet Ahlakı”, I. Ahi Evran-ı Veli ve Ahîlik Araştırmaları Sempozyumu, Kırşehir: 2005.
• Sancaklı, Saffet, Ahîlik Ahlakının Oluşumunda Hadislerin Etkisi, İnönü Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2010, c.I, sayı: 1, ss. 1-28.
• Sarıkaya, Mehmet Saffet, XIII-XVI. Asırlardaki Anadolu’da Fütüvvetnâmelere Göre Dinî İnanç Motifleri, Ankara, Kültür Bakanlığı Yay., 2002.
• Soykut, Refik H., İnsanlık Bilimi Ahîlik, Ankara: 1980.
• Suyutî, Celaleddin Abdurrahman b. Ebî Bekir, el-Câmius’-Sağîr fi Ehâdîsi’l-Beşîr en-Nezîr, Beyrut: Daru’l- Kütübü’l-İlmiyye, 1981.
• Şeker, Mehmet, “Fütüvvetnâmeler ve Ahîlik”, I. Ahi Evran-ı Veli ve Ahîlik Araştırmaları Sempozyumu, Kırşehir: 2005.
• Tekin, Mustafa, “Bir Sosyal Kontrol Aracı Olarak Ahîlik ve Toplumsal Dinamikleri”, Selçuk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2006, sayı: 21, ss. 219-235.
• Tirmizî, Ebû İsa Muhammed b. İsâ, es-Sünen, İstanbul: Çağrı Yay., thk. Muammed Fuad Abdülbâki, 1992.
• Uludağ, Süleyman, “Fütüvvet”, DİA, İstanbul: 1996, c.XIII, ss. 259-260.