Doğu Medreselerinde Eğitim: Hakkâri Mele Nezir Medresesi Örneği

Yıl 2018, Cilt: 5 Sayı: 2, 233 - 245, 23.12.2018

İslam Musayev

Öz

İslam
dünyasında eğitim-öğretimin kurumsallaşmasında etkin rolü bulunan medreseler
zaman içerisinde müfredat, yöntem, ölçme ve değerlendirme açısından bazı
değişiklikler geçirse de önemli bir eğitim kurumu olarak varlıklarını
sürdürmeyi başarmışlardır. Ortaçağ boyunca eğitim hayatında büyük öneme sahip
olan medreseler dini ilimlerin öğretildiği bir kurum olmanın yanında bilimsel
başarılara imza atmada, kültürel mirasın korunmasında etkin rol almışlardır.
Müslüman dünyasının ilk örgün eğitim kurumu olarak bilinen medreseler,
yükseköğretimin yapıldığı mekân olmanın yanı sıra yetişmiş nitelikli insan
gücünün temel kaynağı olma özelliğini de taşımaktadır. İslam dünyasının en
özgün eğitim kurumu olan medreselerin Batı dünyasındaki alternatif eğitim
uygulamalarıyla benzerlik taşıdığını da söyleyebiliriz. Bu çalışma, Doğuda hala
faaliyetini devam ettiren medreselerdeki eğitim faaliyetinin araştırılmasını ve
bölgedeki dini hayatın şekillenmesinde medreselerin özellikle Mele Nezir Medresesinin
önemini ortaya koymayı hedeflemektedir. 

Anahtar Kelimeler

Doğu, Medrese, Eğitim, Hakkâri, Mele

Kaynakça

• Akyüz, Yahya, Türk Eğitim Tarihi, Ankara: Akademi Yayınları, 2012.
• Bala, Sabahattin, “Şark Medreselerinin Kurumsal Yapısı ve İşleyişi: Mardin Örneği”, Artuklu Akademi Dergisi, 2/2, (2015): 49-83.
• Çelebi, Ahmed, İslam’da Eğitim-Öğretim, trc. Ali Yardım, İstanbul: Damla Yayınları, 1998.
• Idrız, Mesut, “İslam Eğitim Yaşamında İcazet Geleneği”, Değerler Eğitimi Dergisi, 1/3, (2003): 169-188.
• Işıkdoğan, Davut, “Güneydoğu Medreselerinde Eğitim-Öğretim Faaliyetleri: Mardin Örneği”, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 52/2, (2012): 43-83.
• Kaplan, Yaşar, Hakkâri Tarihi, “Hakkâri Valiliği – Hakkâri İl Yıllığı” 2015.
• Keskin, Mehmet, “Doğu Medreseleri Ekseninde Eğitim Öğretim Faaliyetleri: Gaziantep Örneği”, Siirt Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 4/1, (Haziran 2017): 61-82.
• Öztürk, Şahabettin-Top, Mehmet, “Hakkâri Meydan Medresesi”, Vakıflar Dergisi, 29, (2005): 373-396.
• Pay, Salih- Kılavuz, Mehmet Akif, “Kırgızistan’da Bir Din Eğitimi Kurumu: Medreseler”, Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 18/1, (2009): 247-278.
• Şakir Gözütok, “Hakkârili Devlet Adamı ve Âlimler”, Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 46, (2011): 255-280.
• Talas, M. Asad, Nizamiyye Medresesi ve İslam’da Eğitim-Öğretim, trc. Sadik Cihan, Samsun: Etüt yayınları, 2000.
• Top, Mehmet, “Hakkâri ve Çevresindeki Sanat Eserleri Yüzey Araştırması 1998”, 17. Araştırma Sonuçları Toplantısı, 1, (Ankara: Kültür Bakanlığı Milli Kütüphane Basımevi, 2000), 1-14.
• Yakışık, Nizamettin, “İlim ve İrfan Aşiyanı Medreseler”, Medrese Geleneği ve Modernleşme Sürecinde Medreseler (Türkiye-Muş, 5-7 Ekim 2012), ed. Fikret Gedikli, Muş: MŞÜ Yayınları, 2013.
• Yalar, Mehmet, “Seyda, Mele ve Feqilerin Bölgenin Dini ve Kültürel Hayatındaki Yeri”, Medrese Geleneği ve Modernleşme Sürecinde Medreseler (Türkiye-Muş, 5-7 Ekim 2012), ed. Fikret Gedikli, Muş: MŞÜ Yayınları, 2013.
• Yıldırım, Ali-Şimşek, Hasan, Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri, Ankara: Seçkin Yayınları, 2000.