Sebeb-i Nüzûl Rivayetlerinin Ayetlerin Parçacı Anlaşılmasına Olan Etkileri

Yıl 2021, Cilt: 8 Sayı: 1, 127 - 148, 15.06.2021

Mehmet Kurt

https://doi.org/10.33460/beuifd.894436

Öz

Bu çalışmada sebeb-i nüzûl rivâyetlerinin Kur’ân âyetlerinin bağlam dışı anlaşılmasına olan etkisi üzerinde durulmuştur. Âyetlerin doğru bir şekilde anlaşılmasında gerek iç bağlamın gerekse dış bağlamın dikkate alınması son derece önem arz eden bir durumdur. Dış bağlamın önemli bir unsuru da kuşkusuz âyetlerin neden indirildiğini açıklayan sebeb-i nüzûl rivâyetleridir. Dolayısıyla Kur’ân’ın bazı âyetlerinin doğru bir şekilde anlaşılmasında bu rivâyetler önemli bir role sahiptir. Bazı âyetlerin anlaşılmasında sebeb-i nüzûl rivâyetlerinin göz ardı edilmesi, âyetlerin dış bağlamıyla olan irtibatını kopardığı için, iç bağlamın da kurulmasını zorlaştırmakta ve birtakım bağlam dışı parçacı anlamalara kapı aralamaktadır, aynı zamanda bazı âyetlerin anlaşılmasında sebeb-i nüzûl rivâyetlerine aşırı önem verilmesi de parçacı anlamalara neden olabilmektedir. Zira bazı âyetlerde sebeb-i nüzûl rivâyetlerine aşırı bir rol biçilmekte ve bu durum da âyetin iç bağlamına aykırı anlamaların ortaya çıkmasına sebep olabilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Tefsir, Âyet, Bağlam, Sebeb-i Nüzûl, Parçacı Anlama

Teşekkür

İlginiz için teşekkür ederim

Kaynakça

• Arslan, Gıyasettin. “Kur’ân Okumalarında Fıkıhçı Perspektif”. Fırat Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 9/2 (2004), 1-21.
• Ateş, Abdurrahman. “Anlam Bütünlüğü Açısından Bakara 189. âyet ile İlgili Bir Değerlendirme”. İnönü Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 7/2 (Nisan 2017), 9-30.
• Buhârî, Muhammed b. İsmâîl. el-Câmi‘u’s-Sahîh. thk. Muhammed Fuad Abdulbaki vd. 4 Cilt. Kahire: El-Mektebetü’s-Selefiye, 1400/1980.
• Demirci, Muhsin. Tefsir Usûlü. İstanbul: Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları, 10. Baskı, 2010.
• DİB, Diyanet İşleri Başkanlığı. “Kur’ân’ı Kerîm”. Erişim 5 Ocak 2021. https://kuran.diyanet.gov.tr/tefsir/Ahzab-suresi/3592/59-âyet-tefsiri.
• Duman, Mehmet Zeki. “Tefsir Te'vil ve Tefsirde Temel İlkeler Açısından Secavend’lerde Manaya Tesir Eden Önemli Üç Hata”. Tarihten Günümüze Kur’ân’a Yaklaşımlar ed. Bilal Gökkır vd. 467-516. İstanbul: İlim Yayma Vakfı Kur’ân ve Tefsir Akademisi, 2010.
• Ebû Hayyân el-Endelüsî. el-Bahru’l-Muhît, thk. Âdil Ahmed Abdülmevcûd vd. 8 Cilt. Beyrut: Daru’l-Kütübi’l-İlmiye, 1413/1993.
• Ebüssuûd Efendi. İrşâdü’l-Akli’s-Selim. thk. Abdülkadir Ahmet Atâ. 5 Cilt. Riyad: Mektebetü’r-Riyadi’l-Hadîseti, ts..
• Ebû Zeyd, Nasr Hâmid. İlahi Hitabın Tabiatı. çev. Mehmet Emin Maşalı. Ankara: OTTO Yayınları, 3. Baskı, 2013.
• Ersöz, İsmet. “Kur’ân ve İlmu Esbab’'n-Nüzûl”. Kur’ân ve Tefsir Araştırmaları-3 (14-15 Ekim 2000). 315-323. İstanbul: Ensar Neşriyat, 2002.
• Göka, Erol vd. Önce Söz Vardı. Ankara: Vadi Yayınları, 2. Baskı, 1999.
• Gündüz, Ahmet. Kur’ân’ın Anlaşılmasında Esbâb-ı Nüzûl’ün Müsbet Ve Menfi Etkisi. Dicle Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 18/1 (Bahar 2016), 93-113.
• Güven, Şahin. Kur’ân’ın Anlaşılmasında Çokanlamlılık Sorunu. Kayseri: Erciyes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2004.
• Hevvârî. Tefsîru Kitabi’l-lahi’l-Aziz. thk. El-Hac bin Saîd Şerîfî. 4 Cilt. Beyrut: Daru’l-Garbi’l-İslamî, 1990.
• İbn Ebû Hâtim. Tefsiru’l-Kur’âni’l-Azîm. thk. Esad Muhammed et-Tayyib. Suudi Arabistan: Mektebetu Nezâru'l-Bâz, 1417/1997.
• İbn Ebû Zemenîn. Tefsiru’l-Kur’âni’l-Aziz. thk. Ebu Abdillah Hüseyin bin Ukkâşe ve Muhammed bin Mustafa el-Kenz. 5 Cilt. Kahire: el-Fârûku’l-hadîse, 1423/2002.
• İbn-i Teymiye, Takıyyüddin. Tefsir Üzerine. İstanbul: Pınar Yayınları, 3.Baskı, 2006.
• İkk, Halid Abdurrahman. Teshîlü’l-Vusûli ila Marifeti Esbâbi’n-Nüzûl. Beyrut: Daru’l-Marife, 1419/1998.
• Gazzâlî. el-Mustasfa. çev. Yunus Apaydın. 2 Cilt. Kayseri: Rey Yayıncılık, 1994.
• İzmirli, İsmail Hakkı. Tarih-i Kur’ân. İstanbul: Böre Yayınları, 3. Baskı, 1956.
• Kâdi, Abdülfettâh. Esbâb-ı Nüzûl Sahabe ve Muhaddislere Göre. çev. Salih Akdemir. Ankara: Fecr Yayınevi, 5. Baskı, 2016.
• Kattân, Menna‘ Halîl. “Esbab-ı Nüzûl”. çev. Erdoğan Pazarbaşı-İbrahim Görener. Erciyes Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 11 (2001): 153-172.
• Kılınçlı, Sami. “Bazı Esbâb-ı Nüzûl Rivâyetlerinin Bağlam Çerçevesinde Yeniden Değerlendirilmesi”. Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 19/2 (Aralık 2019), 400-417.
• Kotan, Şevket. Kur’ân ve Tarihselcilik. İstanbul: Beyan Yayınları, 2. Baskı, 2011.
• Mâtürîdî. Te’vîlâtü’l-Kur’ân. thk. Fatıma Yusuf el-Haymî. 5 Cilt. Beyrut: Müessesetü’r-Risale, 1425/2004.
• Mukātil b. Süleymân. Tefsiru Mukâtil b. Süleyman. thk. Ahmed Ferid. 3 Cilt. Beyrut: Daru’l-Kütübi’l-İlmiye, 1424/2003.
• Polat, Selahattin. “Esbâb-ı Nüzûl Üzerine”. 1. Kur’ân Haftası Kur’ân Sempozyumu (3-5 Şubat 1995). 110-117. Ankara: Fecr Yayınları, 1995.
• Salih, Subhi. Kur’ân İlimleri. çev. M. Said Şimşek. İstanbul: Hikmetevi Yayınları, 3. Baskı, 2015.
• Sem‘ânî, Ebü’l-Muzaffer. Tefsîru’l-Kur’ân. thk. Ebi Temim Yasir bin İbrahim. 6 Cilt. Riyad: Daru’l-Vatan, 1418/1997.
• Serinsu, Ahmet Nedim. Tarihsellik ve Esbâb-ı Nüzûl. İstanbul: Şule Yayınları, 1996.
• Serinsu, Ahmet Nedim. “Kur’ân-ı Kerîm’in Anlaşılmasında Esbab-ı Nüzûle Yeni Bir Yaklaşım”. 1. Kur’ân Sempozyumu (1-3 Nisan 1994). 189-202. Ankara: Bilgi Vakfı Yayınları, 1994.
• Süyûtî. el-İtkân fi Ulûmi’l-Kur’ân. thk. Fevvaz Ahmed Zemerlî. Beyrut: Dârü'l-Kitâbi'l-Arabî, 8. Baskı, 1427/2007.
• Süyûtî, Esbâbü’n-Nüzûl. çev. Abdulcelil Alpkıray. İstanbul: Semerkand Yayınları, 3. Baskı, 2016.
• Şâtıbî, İbrâhîm b. Mûsâ. el-İ‘tisâm. thk. Ebu Ubeyde Meşhur bin Hasan Al-i Selman. 4 Cilt. y.y: Mektebetü’t-Tevhîd, ts..
• Şehhate, Abdullah Mahmud. Ulûmü’l-Kur’ân. Kahire: Daru Garîb, 2002.
• Şimşek, M. Said. Günümüz Tefsir Problemleri. Konya: Kitap Dünyası Yayınları, 9. Baskı, 2008.
• Taberî, Muhammed b. Cerir. Camiu’l-Beyan an Te’vîli’l-Âyi’l-Kur’ân. thk. Abdullah b. Abdülmuhsin et-Türkî. 25 Cilt. Kahire: Dar-ı Hicr, 1422/2001.
• Tokpınar, Mirza. “Kur’ân’ı Anlamada Hadislerden Yararlanmanın Gerekliliği Üzerine (El-Bakara Suresi 286. Âyet Örneği )”. Marife 5/2 (Ekim 2005), 21-42.
• Vâhidî.- Hibetullāh b. Selâme. Esbâbü’n-Nüzûl bihâmişihi en-Nâsih ve’l-Mensûh. Beyrut: Alemü’l-Kütüb, ts..
• Yaşar, Yahya. “Ahzâb Sûresi 59. âyetin Sebeb-i Nüzûl Rivâyeti Üzerinden Tarihselliği Meselesinin Analitik Tahlili (Kur’ân Yolu Tefsiri Özelinde)”. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 24 (Aralık 2014), 89-127.
• Yazır, Elmalılı Muhammed Hamdi. Hak Dini Kur’ân Dili. 10 Cilt. İstanbul: Azim Dağıtım, ts..
• Yüksek, Muhammed İsa. “Tefsirde Sebeb-i Nüzûlün Bağlayıcılığı ve İşlevi”. Hitit Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 17/34 (Aralık 2018), 407-437.
• Zemahşerî. el-Keşşâf ʿan ḥaḳāʾiḳı ġavâmiżi’t-tenzîl ve ʿuyûni’l-eḳāvîl fî vücûhi’t-teʾvîl. thk. Âdil Ahmed Abdulmevcûd vd. 6 Cilt. Riyad: Mektebetü’l-Ubeykân, 1418/1998.
• Zerkeşî, Bedreddin. el-Burhan fî Ulumi’l-Kuran. thk. Muhammed Ebu’l-Fazl İbrahim. 4 Cilt. Kahire: Daru’t-Turâs, 1376/1957.