Profesyonel Futbolcu Sözleşmesinin İslam Hukuku Açısından Analizi

Yıl 2022, Cilt: 9 Sayı: 2, 419 - 444, 15.12.2022

Cemal Kalkan , Yunus Akyüz

https://doi.org/10.33460/beuifd.1189834

Öz

Futbol günümüzde çok büyük kitlelerin takip ettiği ve binlerce kişinin istihdam edildiği profesyonel sportif etkinlik olarak yaygınlaşmış bir olgudur. Bu sporu icra edenler arasında İslami hassasiyeti bulunan pek çok futbolcu, şeri kurallara uygun olarak hareket etmek istemekte, örneğin inançlarına aykırı olduğu için birtakım sembolleri içeren formaları giymek istemeyebilmektedir. Bundan dolayı bu oyuncuların kulüple yapmış oldukları sözleşmelerin içeriği ve tarafların öne sürdükleri şartların hukuki durumunun ele alınması önem arz etmektedir. Çünkü hayatın akışı içerisindeki insanın tüm eylemlerinin İslam hukuku açısından ya olumlu ya da olumsuz şekilde bir karşılığı vardır.
Profesyonel futbolcu ve kulüp arasında yapılan anlaşmanın hukuki niteliği; futbolcunun sözleşmedeki statüsü; sözleşmedeki cezai şartların varlığı; faiz, kumar, ahlaka ve İslami öğretilere aykırı şartların durumu gibi meseleler fıkhi olarak incelenmesi gereken önemli konulardandır. Bunun yanı sıra “futbolcu alım satımı” veya “kiralanması” gibi ifadelerin kullanımın hem insan hakları bakımından hem de hukuk bakımından ne kadar doğru olduğu araştırmaya konu edilecektir.
Bu makalede temel olarak kulüp ile futbolcu arasında yapılan “Profesyonel Futbolcu Sözleşmesi”nin içerik ve hükümlerinin ne ölçüde İslam hukukuyla örtüştüğü sorusuna cevap aranmaktadır. Bunun için konu genel olarak iki başlık altında, sırasıyla profesyonel futbolcu sözleşmesi genel hatlarıyla ele alınacak daha sonra bunun fıkhi değerlendirilmesi yapılmaya çalışılacaktır. Böylece İslami hassasiyetleri olan futbolcuların yaptıkları sözleşmelerde İslam hukuku açısından neyin problem olduğundan haberdar olmaları, önemli bir farkındalık yaratacağı ve futbolcuları ona göre hareket etmeye teşvik edeceği umulmaktadır.

Anahtar Kelimeler

İslam Hukuku, Spor, Futbolcu, Futbol kulüp, Profesyonel Futbolcu Sözleşmesi, İcâre, Vaad, Opsiyon Hakkı.

Kaynakça

• Aksoy, Onur. Profesyonel futbolcunun iş sözleşmesi. İstanbul: Bahçeşehir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Özel Hukuk Ana Bilim Dalı, 2010.
• Akün, Ömer Faruk. “Kâşgarlı Mahmud”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (DİA). 25/9-15. Ankara: TDV Yayınları, 2022.
• Aydın, Mehmet Akif. “Cuâle”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (DİA). 8/77-78. İstanbul: TDV Yayınları, 1993.
• Balcı - Turan, Murat - Sinem. “Futbolda Opsiyon Hakkı”. Türkiye Barolar Birliği Dergisi 159 (2022), 475-503.
• Bardakoğlu, Ali. “İcâre”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (DİA). 21/379-388. İstanbul: TDV Yayınları, 2000.
• Beyhakī, Ahmed b. Hüseyin el-. Şuʿabü’l-îmân. Riyad: MEktebetü’r-reşîd li’n-neşri ve’t-tevzi, 2003.
• Bozkurt - Günay, Nebi - Hacı Mehmet. “Spor”. Temel İslam Ansiklopedisi. 7/281-284. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı, 2019.
• Bozkurt, Nebi. “Spor”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (DİA). 37/418-421. İstanbul: TDV Yayınları, 2009.
• Çelebi, Ferhat. Profesyonel Futbolcu Sözleşmesi. İstanbul: Okan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Hukuk Anabilim Dalı Ekonomi Hukuku Programı, Yüksek Lisans, 2015.
• Deniz, Umut. Profesyonel Futbolcuların Hukuki Durumu. İstanbul: Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Hukuk Anabilim Dalı Özel Hukuk Bilim Dalı, Yüksek Lisans, 1998.
• Doğan, Mehmet. Doğan büyük Türkçe sözlük. İstanbul,: Pınar yayınları, 2008.
• Gazzali, Ebû Hamid Huccetülislam Muhammed b. Muhammed. İhyau ulumi’d-din. Beyrut: Dâru’l-ma’rife, 1431.
• Günay, Hacı Mehmet. “Müsabaka”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (DİA). 32/63-65. İstanbul: TDV Yayınları, 2006.
• Günaydın, Mustafa. Profesyonel futbolcu sözleşmelerinin insan kaynakları muhasebesi açısından değerlemesi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Ana Bilim Dalı Muhasebe Bilim Dalı, Yüksek Lisans, 2019.
• Hamidullah, Muhammed. İslâm Peygamberi. çev. Mehmet Yazgan. İstanbul: Beyan, 2014.
• Hammadi - Cuma, Ahmed Hamid - Ali Muhammed. “Hükmü ukûdü’l-lâibîn fi’l-şeriati’l-İslamiyye -ukûdü lâibî küratü’l-kadem enmûzecen-”. Mecelltü’l-ulûmu’l-İslamiyye 13 (1435), 374-428.
• İbn Hibban, Ebû Hâtim Muhammed b. Hibban b. Ahmed et-Temîmî. Sahihu İbn Hibban. thk. Şuayb el-Arnaut. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1984.
• İnanır, Ahmet. İslam Hukukunda Bileşik-Mürekkep Mâlî Sözleşmeler Ve Çağdaş Finansman Yöntemlerindeki Uygulamaları. Tokat: Gece Kitaplığı, 2015.
• Kasani, Ebû Bekr Alaeddin Ebû Bekr b. Mes’ud b. Ahmed el-Hanefi. Bedaiü’s-sanai’ fî tertibi’ş-şerai’. Beyrut: Darü’l-kütübi’l-ilmiyye, 1976.
• Kızılkaya, Yakub. Profesyonel futbolcunun iş ilişkisinin sona ermesi. Bursa: Bursa Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Özel Hukuk Ana Bilim Dalı, 2019. Köse, Hüseyin Alpay. Avrupa Birliği Hukuk Sisteminin Spor Hukukuna Etkileri. İstanbul: Kadir Has Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Özel Hukuk Ana Bilim Dalı Spor Hukuku Programı, Yüksek Lisans, 2010.
• Kuntalp, Erden. Karışık Muhtevalı Akit. Ankara: Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları, 1971.
• Meydani, Abdülganî b. Talib b. Hammade ed-Dımaşki el-Hanefi. el-Lübab fî şerhi’l-Kitâb : dirâse ani’l-Lübâb ve Muhtasari’l-Kudûrî. thk. Sâid Bekdâş. Beyrut: Darü’l-Beşairi’l-İslamiyye, 2. Basım, 2014.
• Müslim, Ebü’l-Hüseyin el-Kuşeyri en-Nisaburi Müslim b. el-Haccac. Sahihi Müslim. thk. Muhammed Fuâd Abdülbâkî. Beyrut: Dâru İhyai’l-Kütübi’l-Arabiyye, 1955.
• Özen, Nihat. Türk Kültür Tarihinde Spor ve Türklerin Spora Katkıları. Batman: Batman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Anabilim Dalı, Yüksek Lisans, 2012.
• Sâvî, Ramazan Abdullah. “el-İhtirâfü’l-riyâdî fi’l-davi’l-fıkhi’l-İslami -dirâse mukârene-”. Külliyetü’l-İmam Mâlik li-şerîati ve’l-kanûn 3 (2014), 189-258.
• Serahsî, Ebû Bekr Şemsü’l-eimme Muhammed b. Ebî Sehl Ahmed. el-Mebsut. Beyrut: Darü’l-marife, 1989.
• Türkiye futbol federasyonu. “Profesyonel Futbolcuların Statüsü ve Transferleri Talimatı”, Ağustos 2016.
• Türkkan, Adnan. “Profesyonel Futbolcu Sözleşmesi ve Opsiyon Hakkı”. Ankara Barosu Spor Hukuku Kurulu “Av. Atilâ Elmas Armağanı”. ed. Tacar Çağlar - Hediye Gökçe Baykal vd. 763-772. Ankara: Koza Matbaacılık, 2012.
• Yavuz, Cevdet. Borçlar Hukuku Dersleri (Özel Hükümler). İstanbul: Beta, 2014.
• Yıldıran, İbrahim. “Tepük Futbol Mudur? XI. Yüzyıl Türk Spor Faaliyetlerinden ‘Tepük’ Oyununun Mahiyeti Üzerine Bir Araştırma”. Bed. Eğt. Spor Bil. Der. 2/1 (1997), 54-62.
• https://www.tff.org/default.aspx?pageID=545 https://sozluk.gov.tr/
• https://www.fifa.com/legal/news/fifa-publishes-2021-edition-commentary-regulations-status-transfer-players
• https://tr.wikipedia.org/wiki/Bosman_Kurallar%C4%B1
• https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.4857-20140910.pdf
• https://kurul.diyanet.gov.tr/Diyanet-Dini-Soru-Arama-Listesi
• https://www.dar-alifta.org/Home/viewfatwa?ID=13174
• https://www.aliftaa.jo/Question3.aspx?QuestionId=2515#.YuLaIy8RqN
• https://www.al-qaradawi.net/node/3806
• https://www.e-cfr.org/blog/2018/11/05/حكم-احتراف-الرياضة/
• https://www.hayrettinkaraman.net/yazi/hayat2/0248.htm
• https://www.yenisafak.com/yazarlar/faruk-beser/din-hangi-sporu-tevik-eder-2029657
• https://www.e-cfr.org/blog/2018/11/05/حكم-احتراف-الرياضة/
• https://www.al-qaradawi.net/node/3806
• https://www.almarjie-paris.com/1103
• https://binbaz.org.sa/fatwas/1888/حكم-لعب-كرة-القدم-وغيرها-من-الالعاب
• https://www.kap.org.tr/tr/Bildirim/1047247
• https://www.takvim.com.tr/galeri/spor/lgbt-formasi-giymeyi-reddeden-psgnin-oyuncusu-idrissa-gana-gueyeye-destek-fransa-futbol-federasyonuna-tepki
• https://www.aa.com.tr/tr/futbol/fenerbahce-brumayi-satin-alma-opsiyonuyla-kiraladi/2615549
• https://www.tff.org/Resources/TFF/Documents/Tahkim%20Kurulu%20Gerekceli%20Kararlari/29-(Anonimlestirilmis).pdf