İDEAL BEDEN ALGISI KAPSAMINDA SOSYAL MEDYADA LİNÇ KÜLTÜRÜ ÜZERİNE ARAŞTIRMA

Year 2025, Volume: 13 Issue: 1, 224 - 261, 18.06.2025

Büşra Korkmaz , Belgin Yazıcı

https://doi.org/10.14514/beykozad.1552274

Abstract

Teknolojinin ilerlemesiyle kitle iletişim araçları, yalnızca birer haber kaynağı olmanın ötesine geçmiş, günlük yaşamın ayrılmaz bir parçası haline gelmiştir. Bu durum, bireylerin ihtiyaçları doğrultusunda şekillenmiş ve özellikle sosyal medya aracılığıyla, toplumda var olan "ideal beden" algısını daha da belirgin hale getirmiştir. Sosyal medya platformları, kullanıcılarına düşüncelerini özgürce ifade etme imkânı sunarken, bu durum bazen olumsuz yorumların da önünü açmaktadır. Özellikle sosyal medya fenomenleri bu süreçte önemli bir rol oynamaktadır; zira bu kişiler, geniş kitleler tarafından takip edilmekte ve popülerlik kazanmaktadır.
Sosyal medyanın sunduğu yenilikler, toplumda yeni iş kollarının doğmasına neden olmuş ve bazı bireyler, geniş kitleler tarafından tanınarak popülerlik kazanmıştır. Bu popüler kişilerin, toplumun belirlediği ideal beden standartlarına uyması beklenirken, bu standartlara uymayanlar ise kullanıcılar tarafından yoğun eleştirilere maruz kalmakta ve linç kültürünün hedefi olmaktadır. Kullanıcılar, bu popüler kişilerin paylaşımlarının altına yorumlar yaparak, toplumun ideal algılarına uygun olup olmadıkları konusunda düşüncelerini dile getirmektedir.
Bu araştırmada, 2020-2023 yılları arasında sosyal medya fenomenlerinin paylaştığı içerikler incelenmiştir. Nitel araştırma yöntemlerinden biri olan doküman incelemesi ile yapılan çalışmada, literatür taraması sonucu elde edilen veriler içerik analizi ve betimsel analiz yöntemleriyle değerlendirilmiştir. Böylece sosyal medya fenomenlerinin toplumsal ideal beden algısına etkileri ve bu süreçte maruz kaldıkları yorumlar derinlemesine incelenmiştir.

Keywords

İdeal Beden Algısı , Sosyal Medya , Linç Kültürü , Siber Zorbalık , Nefret Söylemi

RESEARCH ON THE CULTURE OF LYNCHING ON SOCIAL MEDIA WITHIN THE SCOPE OF IDEAL BODY PERCEPTION

Abstract

With the advancement of technology, mass media has become more than just a source of news and has become an integral part of daily life. This situation has been shaped in line with the needs of individuals and, especially through social media, has made the perception of the “ideal body” that exists in society even more prominent. While social media platforms offer users the opportunity to express their thoughts freely, this situation sometimes paves the way for negative comments. Especially social media influencers play an important role in this process, as they are followed by large masses and gain popularity.
The innovations offered by social media have led to the emergence of new business lines in society and some individuals have gained popularity by being recognized by large masses. While these popular individuals are expected to conform to the ideal body standards set by society, those who do not conform to these standards are subjected to intense criticism by users and become the target of lynch culture. By commenting under the posts of these popular people, users express their thoughts on whether they conform to the ideal perceptions of society.
In this study, the content shared by social media influencers between 2020-2023 was analyzed. In the study conducted with document analysis, one of the qualitative research methods, the data obtained as a result of the literature review were evaluated by content analysis and descriptive analysis methods. Thus, the effects of social media influencers on social ideal body perception and the comments they are exposed to in this process were examined in depth.

Keywords

Ideal Body Perception , Social Media , Lynch Culture , Cyberbullying , Hate Speech

References

• Aloğlu, E. (2018). Sosyolojik perspektiften linç ve toplumsal şiddet sarmali. Sosyoloji Dergisi (38), 219-230.
• Altun, D. [@damlaaltun] (Eylül 10, 2020). donuk ama şıkım. [Fotoğraf]. Instagram. https://www.instagram.com/p/CE9l3LGDL6S/?igsh=MXI5ZXFmdno5Nmg2NQ==
• Altun, D. [@damlaaltun] (t.y.) [Instagram profili]. Instagram. Erişim Nisan 10, 2023. https://www.instagram.com/damlaaltun/?g=5
• Aydemir, A. (2020). Toplumsal hareketler ve sosyal medya. Kriter Yayınları.
• Baygül, S. (2020). Küreselleşme ve teknoloji üzerine bir değerlendirme. Uluslararası Beşeri Bilimler ve Eğitim Dergisi (IJHE),6 (13), ss.395-411.
• Belsey, B. (2006). Cyberbullying: An emerging threat to the always on generation. http://www.cyberbullying.ca
• Bilge, R. (2016). Sosyal medyada nefret söyleminin inşası ve nefret suçlarına ilişkin yasal düzenlemeler. Yeni Medya Hakemli, Akademik, E-Dergi, 1(1).
• Bolat, S. (2021). Sosyal medya üzerinde yaratılan ideal beden algısı üzerine bir araştırma: Instagram diyetisyenleri örneği [Yüksek Lisans Tezi, Kocaeli Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/TezGoster?key=9MiDp3x86xrwjpi5-14w-T9iGFaMw6wozGCSvBxfJh3raoLmUfP0FL8LKIekVHKH
• Chen, G. M., Pain, P. & Barner, B. (2018). “Hashtag feminism”: Activism or slacktivism? Chapter 14, D. Harp et al. (eds.), Feminist approaches to media theory and research, comparative feminist studies, Palgrave Macmillan, https://doi.org/10.1007/978-3-319-90838-0_14
• Çelik, T. & Tekin Y. (2015). Sosyal medyanın bireyler üzerindeki olumsuz etkilerine ilişkin bir örnek: siber zorbalık. International Journal of Social Science, 36, ss. 343-355.
• Demez, G. (2009). Beden sosyolojisi, Toplumbilim Dergisi,24, ss.9-12. Bağlam Yayınları.
• Dengey, C. [@CansuDengey] (Nisan 13, 2021). Çözülme. [Video]. YouTube. https://www.youtube.com/watch?v=4Og4Sl67Idw
• Dengey, C. [@cansudengey] (Nisan 8, 2021). [Fotoğraf] .Instagram. https://www.instagram.com/p/CNagyvorAK5/?igsh=OGpjM2w2bG9veTZ3
• Dengey, C. [@cansudengey] (t.y) [Instagram profili] Erişim Nisan 12, 2023. https://www.instagram.com/cansudengey/
• Dengey, C. [@CansuDengey] (t.y) [YouTube profili] Erişim Nisan 12, 2023. https://www.youtube.com/@cansudengey
• Dizdaroğlu, Ş. (2022). Gençlerin ideal beden inşasında sosyal medyanın rolü. [Yüksek Lisans Tezi, Giresun Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/TezGoster?key=r4I1HnmXxFQovUpyAyUmxCjF4hwjNJOKjFVQwvSBVQwn4ySvOFWvtajy2N_Zg-zA
• Duman, K. (2019). Gustave Le Bon’un Sosyal Bulaşma Düşüncesinin Yeni Medyadaki Yansıması: Dijital Linç Kavramı ve Twitter İçerik Analizi. Arel Üniversitesi. https://www.academia.edu/20097038/GUSTAVE_LE_BON_UN_SOSYAL_BU
• Duong, M. & Kuschezki, A. (Ağustos 15, 2022). Body positivity on social media: the case for and against the movement. Media, Technology and Society. https://mts.mediencampus.h-da.de/blog/body-positivity-on-social-media/
• Erdem, B. N. Başal Yıldız, A. C. (2019). “İdeal”in sınırında bir mücadele: beden olumlama hareketi üzerine bir alımlama analizi. Erciyes İletişim Dergisi, 6 (2), ss.1483-1506.
• Fardouly, J., Diedrichs, P. C., Vartanian, L. R., & Halliwell, E. (2015). Social comparisons on social media: The impact of Facebook on young women's body image concerns and mood. Body Image, 13, ss.38-45.
• Febvre, L. (1995). Rönesans insanı, Çev. Mehmet Ali Kılıçbay, İmge Kitabevi Yayınları.
• Gökşin, A. [@dr.aydingoksin] (Aralık 17, 2022) Ünlülere yapılan sad editler: #edit #edits [Video]. TikTok. https://www.tiktok.com/@dr.aydingoksin/video/7178149307164429573
• Gökşin, A. [@dr.aydingoksin] (t.y.) [Instagram profili]. Instagram. Erişim Nisan 10, 2023. https://www.instagram.com/dr.aydingoksin/?hl=tr
• Gökşin, A. [@dr.aydingoksin] (t.y.) [TikTok profili]. TikTok. Erişim Nisan 10, 2023. https://www.tiktok.com/discover/aydin-g%C3%B6k%C5%9Fin
• Grogan, S. (2016). Body image: Understanding body dissatisfaction in men, women and children. Taylor & Francis.
• Han, B.C. (2018). Şiddetin topolojisi, Çev. Banu Barış.Heretik Yayıncılık.
• Haskell, S. (2021). Cancel Culture: A Qualitative Analysis of the Social Media Practice of Canceling. Boise State University Theses and Dissertations, s.1851.
• Hinduja, S. & Patchin, J. W. (2005). Research summary: Cyberbullying victimization, preliminary findings from an online survey of Internet-using adolescents. http://cyberbullying.us.
• Imıl, M. & Dağdemir, E. (2021). Taştan klavyeye linç. Vadi Kültür Sanat ve Yayıncılık.
• İnceoğlu, Y. & Kar, A. (2010). Kadın ve bedeni: Dişilik, güzellik ve şiddet sarmalında. Ayrıntı Yayınları.
• Kağıtçıbaşı, Ç. (2010). Günümüzde insan ve insanlar. Evrim Yayınevi.
• Kaptanoğlu, C. (2013). Psikososyal açıdan gezi direnişi. Türkiye Psikiyatri Derneği Bülteni, Cilt:16 Sayı:2, s.1-5.
• Karakış, C. Ç. (2020). Nefret söylemi linç ilişkisi: Türkiye’de nefret temelli linç. [İstanbul Bilgi Üniversitesi Lisansüstü Programlar Enstitüsü Hukuk Yüksek Lisans Programı].
• Katık, E. İ. [@itsezgiirem]. (2020, Nisan 28). @亗ＣＡＤＩ亗 adlı kullanıcıya cevap veriliyor buyrunuuuz :))) #runtheworld @Showmusik. [Video]. TikTok https://www.tiktok.com/@itsezgiirem/video/7227171272223100166
• Katık, E. İ. [@itsezgiirem]. (2020, Nisan 29). dünya dans günümüz kutlu olsun 💃🏻💃🏻 #runtheworld choreo by tabii ki @cemreeoz [Video]. Instagram. https://www.instagram.com/reel/CrnxZ8Ctp5q/?igsh=NWd3dnpkandmZDZ1
• Katık, E.İ. [@itsezgiirem]. (t.y) [Instagram profili] Instagram. Erişim Mayıs 20, 2023. https://www.instagram.com/itsezgiirem/?hl=tr
• Katık, E.İ. [@itsezgiirem]. (t.y) [TikTok profili] TikTok. Erişim Mayıs 20, 2023. https://www.tiktok.com/@itsezgiirem
• Kılınç, M.G. (2016). Sanat iktidar, beden; [Yayınlanmamış Sanatta Yeterlilik Tezi, Anadolu Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü]
• Kırık, A. K. (2017). Yeni medya aracılığıyla değişen iletişim süreci: sosyal paylaşım ağlarında gençlerin konumu. Gümüşhane Üniversitesi, İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi, 5, ss. 230-261.
• Kızılarslan Çelik, A. [@asenakizilarslancelik]. (2023, Nisan 21). Masalım.#masalçelik [Video]. TikTok.https://www.tiktok.com/@asenakizilarslancelik/video/7224469622328790278?_r=1&_t=8d4jrZY5vBV
• Kızılarslan Çelik, A. [@asenakizilarslancelik]. (t.y.) [TikTok profili] TikTok. Erişim Mayıs 20, 2023. https://www.tiktok.com/@asenakizilarslancelik?_t=8d4jrZY5vBV&_r=1
• Kızılarslan, A. [@asenakizilarslan]. (2023, Nisan 21). Masalımla ilk bayram gezmesi. [Video]. Instagram.https://www.instagram.com/reel/CrTf9nzo871/?igsh=OG01dHBpb2szMG14
• Kızılarslan, A. [@asenakizilarslan]. (t.y.) [Instagram profili] Instagram. Erişim Mayıs 20, 2023 https://www.instagram.com/asenakizilarslan/
• Kutlu, M. (2022). Sosyal medyada linç kültürü: twitter’da örnek olay incelemesi [Doktora tezi, Erciyes Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/TezGoster?key=kScA8XnrRb0WogXqPGFklrho_JT57d4XMuIS4Hydn1lJYG-1T_ySoKM-YYvT4_F
• Melluci, A. (1999). Çağdaş hareketlerin sembolik meydan okuması, yeni sosyal hareketler, (Haz: Kenan Çayır), Kaknüs Yayınları.
• Ng, E. (2020). No Grand Pronouncements Here...: Reflections on Cancel Culture and Digital Media Participation. Television & New Media, 21(6), ss.621-627.
• Özaslan, D. [@duyguozaslan] (Haziran 30, 2020). [Fotoğraf]. Instagram. https://www.instagram.com/p/CFJ_GlypZB7/?igsh=MTlrY2hka2dhZXhudQ==
• Özaslan, D. [@duyguozaslan] (t.y) [Instagram profili]. Instagram. Erişim Nisan 10, 2023. https://www.instagram.com/duyguozaslan/?hl=tr
• Perloff, R. M. (2014). Social media effects on young women's body image concerns: The moderating role of internalization and social comparison. Media Psychology, 17(3), 307-334.
• Pınarbaşı, T.E. (2018, Mayıs 3-4). Beden olumlama hareketinin sosyal medyadaki yansımaları: Instagram örneği. Çukurova Genç İletişimciler Kongresi,
• Shroff, H. & Thompson, J. K. (2006). The tripartite influence model of body image and eating disturbance: A replication with adolescent girls. Body Image, 3(1), ss.17–23.
• Tiggemann, M., & Slater, A. (2014). NetGirls: The Internet, Facebook, and body image concern in adolescent girls. International Journal of Eating Disorders, 47(6), ss.630-643.
• Timurturkan, G. M. (2009). Güzellik ideali etrafında biçimlenen ve biçimlendirilen ‟bedenler”.Toplumbilim Beden Sosyolojisi Özel Sayısı, 24, ss.105-111.
• Turan, H. (2017). Sosyal medyada şiddet: sağduyunun yitiminde başkalık ve kendilik deneyimleri. Marmara İletişim Dergisi, 27, ss.121-133.
• Urfalı, O. S. (2004). Sosyal medya ve sı̇ber zorbalık. Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• Uysal, İ. [@isocankenobi]. (Mayıs 11, 2023). #fypシ [Video]. TikTok https://www.tiktok.com/@isocankenobi/video/7231979654637260037
• Uysal, İ. [@isocankenobi]. (t.y.) [TikTok profili] TikTok. Erişim Mayıs 30, 2023 https://www.tiktok.com/@isocankenobi
• Vardal, Z. Bu. (2015). Nefret söylemi ve yeni medya. Maltepe Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi. 2(1).
• Wardle, J. & Foley, D. E. (1989). Body image: Stability and sensitivity of body satisfaction and body size estimation. International Journal of Eating Disorders, 8(1), ss. 55–62.
• Yağbasan, M. & Ercan, S. D. (2020). Nefret söylemi ve linç kültürünün sosyal medya özelinde distopik açıdan analizi. [Sosyal Bilimler Enstitüsü, İletişim Bilimleri Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi, Fırat Üniversitesi]
• Yeşildal, M., & Süsün,D. N. (2019). Beden algısı ve toplumsal cinsiyetin sağlığa etkisi. 4. International Health Sciences and Management Conference, İstanbul.