PORTRAİT OF A SHEİKH AND MUDERRİS FROM ADİLCEVAZ: MOLLA MASUM GODİŞKÎ

Year 2021, , 37 - 49, 15.12.2021

Cihat Bakırhan

https://doi.org/10.53442/bider.vi.1022017

Abstract

Molla Masum Godishkî, one of the important personalities of Bitlis scholars and a Naqshi-Khalidi sheikhs, was born in 1931 according to official records and in 1928 according to the information provided by his family. He is originally from Godişkan (Alıcık) village of Mutki district of Bitlis province. He is also known as Molla Masum Haskindirûkî, as he carried out education and guidance activities in the village of Haskindirük (Bahçedere) of Adilcevaz for nearly forty years. His grandfather and father are also well-known as famous scholars in the region. He received his primary education from his father, Molla Muhammed Sıddık, and when his father passed away, he continued his education with his grandfather Molla Muhyeddin Godişkî. Molla Masum, who was in the education of Sheikh Khalid in the village of Ohin (Koyunlu) for a while, Molla Yakup Farkinî in Silvan, his father-in-law Molla Reşit Tirtopî, who was the Nakşî sheikh, Molla Sadrettin Yüksel, and finally who gave permission to him he studied with Molla Nurullah Godişkî. He received his Sufi approval from Sheikh Khalid Okhiny and became his caliph. He served as an honorary imam in various villages of Muş and Bahçedere village of Adilcevaz, and carried out educational activities in the madrasahs he opened. While he was in the village of Bahçedere, he was assigned to his official duty and stayed in this village until his retirement. Molla Masum, who had two treatises about interest and whether title deeds are religious evidence or not, moved to Mersin when he retired from his official duty in 1997, continued teaching there, and passed away on 17 January 2016. His grave is in the Abdurrahman Gazi graveyard in Ahlat. This study, which will be prepared mostly with interviews with his children and students on the life, lecturing and guidance activities of Molla Masum, who has not been the subject of any academic study until today, is important in terms of determining the place of the madrasahs and the Khalidiyya branch of the Naqshbandiyya sect in the history of Bitlis.

Keywords

Bitlis, Adilcevaz, Madrasah, Naqshbandy, Khalidy

Adilcevaz’dan Bir Şeyh ve Müderris Portresi: Molla Masum Godişkî

Abstract

Bitlis ulemasının önemli şahsiyetlerinden ve Nakşî-Hâlidî meşâyihinden olan Molla Masum Godişkî, resmi kayıtlara göre 1931, ailesinin verdiği bilgilere göre ise 1928 yılında dünyaya gelmiştir. Aslen Bitlis ilinin Mutki ilçesinin Godişkan (Alıcık) köyündendir. Kırk yıla yakın Adilcevaz’ın Haskindirük (Bahçedere) köyünde tedris ve irşad faaliyetleri yürüttüğü için Molla Masum Haskindirûkî olarak da bilinir. Dedesi ve babası da bölgede tanınan meşhur âlimlerdendir. İlk eğitimini babası Molla Muhammed Sıddık’dan almış, babası vefat edince dedesi Molla Muhyeddin Godişkî’nin yanında eğitimine devam etmiştir. Bir müddet Ohin (Koyunlu) köyünde Şeyh Halid’in rahle-i tedrisatında bulunan Molla Masum, Silvan’da Molla Yakup Farkinî’nin, Nakşî şeyhi olan kayınpederi Molla Reşit Tırtopî’nin, Molla Sadrettin Yüksel’in ve en son kendisine icazet veren Molla Nurullah Godişkî’nin yanında da okumuştur. Tasavvufî icazetini Şeyh Halidî Ohinî’den almış ve onun halifesi olmuştur. Muş’un muhtelif köylerinde ve Adilcevaz’ın Bahçedere köyünde fahri imamlık vazifesi yapmış, açmış olduğu medreselerde tedrisat faaliyetlerinde bulunmuştur. Bahçedere köyünde iken resmi göreve atanmış ve emekli oluncaya kadar bu köyde kalmıştır. Faiz hakkında ve Tapu senedinin şer’î delil olup olmadığı hakkında iki risalesi bulunan Molla Masum 1997 yılında resmi görevinden emekli olunca Mersin’e taşınmış, orada da tedrisata devam etmiş, 17 Ocak 2016 tarihinde vefat etmiştir. Kabri, Ahlat’ta Abdurrahman Gazi mezarlığındadır. Bugüne kadar herhangi akademik bir çalışmaya konu olmayan Molla Masum’un hayatı, tedrisat ve irşat faaliyetleri üzerine çoğunlukla çocukları ve talebeleriyle gerçekleştirilecek mülakatlarla desteklenecek olan bu çalışma, eğitim kurumu olarak medreselerin ve Nakşibendiyye tarikatının Hâlidiyye kolunun Bitlis tarihindeki yerini belirlemek açısından önem arz etmektedir.

Keywords

Bitlis, Adilcevaz, Medrese, Nakşibendî, Hâlidî

References

• Ardıç, Mehmet. Bitlis ve Çevresinde Yetişen Mutasavvıflar ve Tasavvuf Kültürünün Oluşması. Van: Yüzüncü yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2009.
• Baz, İbrahim. “Ohin Dergâhı ve Hâlidî Gelenek İçerisindeki Yeri”. Mevlânâ Hâlid-i Bağdâdî ve Hâlidîliğin Bingöl ve Çevresi Üzerindeki Etkisi Ulusal Sempozyumu. ed. Orhan Başaran. 1/341-351. İstanbul: Bingöl Üniversitesi, 2017.
• Baz, İbrahim. Şeyh Asım Ohinî ve Birketül’l-Kelimât Fî Menâkıbi Ba’di’s-Sâdât İsimli Eseri. İstanbul: Nizamiye Akademi, 2018.
• Çakır, Mehmet Saki. Seyyid Tâhâ Hakkârî ve Nehrî Dergâhı. İstanbul: Nizamiye Akademi, 2017.
• Çakır, Mehmet Saki. “Şeyh Abdurrahman-ı Tağî ve Norşin Tekkesi’nden Yayılan Kollar”. İhya Uluslararası İslam Araştırmaları Dergisi 3/2 (Güz) (2017), 26-53.
• Çelebi, Evliya. Evliya Çelebi Seyahatnâmesi. ed. Seyit Ali Kahraman, Yücel Dağlı. 6 Cilt. İstanbul: YKY Yayınları, 5. Basım, 2010.
• Çiçek, M. Halil. Şark Medreselerinin Serencâmı. İstanbul: Beyan Yayınları, 2009.
• Kavak, Abdulcebbar. Mevlânâ Hâlid-i Nakşibendî ve Hâlidîlik. İstanbul: Nizamiye Akademi, 2. Basım, 2017.
• Şeref Han. Şerefname. çev. Mehmet Emin Bozarslan. İstanbul: Deng Yayınları, 5. Basım, 2011.
• Tan, Zeki. Farklı Kültürlerin Ebrusu Adilcevaz. İstanbul: ARK Yayınevi, 2013.