BİLİMSEL TEFSÎRİN SERENCÂMI:ZAĞLÛL EN-NECCÂR ÖRNEĞİ

Year 2021, Volume: 3 Issue: 1, 57 - 81, 15.06.2021

Halil İbrahim Tekin Gökhan Atmaca

Abstract

Kur’ân’ın bilimsel verilerle izah edilmesi meselesi yeni bir olgu değildir. Öteden beri bazı âlimler bu hususta doğrudan veya dolaylı bir şekilde birtakım açıklamalarda bulunmuşlardır. Bilimsel tefsire dair yorumlar her ne kadar XX. asırdan itibaren hız kazanmış olsa da bu yorumların geçmişini Gazzâlî’ye kadar dayandıranlar olmuştur. Tefsir literatürüne göz attığımız zaman bilimsel tefsiri müstakil bir eser şeklinde ele alan müfessirler olduğu gibi sadece belirli âyetlere bilimsel açıklama yapan müfessirler de olmuştur. Bu çalışmanın ilk kısmında geçmişten günümüze bilimsel tefsir hususunda adından çokça söz ettiren müfessirler ve bilim insanları tanıtılmaya çalışılmıştır. Makalenin ikinci kısmında ise asıl mesleği itibariyle bir jeolog olmasına rağmen Kur’ân-ı Kerîm’deki bilimsel yönü ağır basan âyetler hakkında yapmış olduğu açıklamalarla son yüzyılda adından çokça söz ettiren Zağlu’n-Neccâr ve bilimsel tefsir anlayışı ele alınmıştır. Neccâr’ın bilimsel tefsire ilişkin görüşleri için daha çok “Tefsiru’l-âyâti’l-kevniyye fi’l-Kur’âni’l-Kerîm” isimli eserinden olmak üzere bu hususta kaleme aldığı diğer eserlerinden de istifade edilmiştir. Bununla birlikte diğer müfessirlerin de ilgili konulara dair görüşleri Neccâr ile mukayeseli bir biçimde ele alınmştır.

Keywords

Tefsir, Bilimsel Tefsir, İ'câz, Bilim, Zağlu'n-Neccâr

References

• Ahmed b. Hanbel, Ebû Abdillâh Ahmed b. Muhammed b. Hanbel eş-Şeybânî. Müsned thk. Şuayb el-Arnavûdî. Kahire: Müessesetu’r-Risâle, 2001.
• Askalânî, Ebü’l-Fazl Şihâbüddîn Ahmed b. Alî b. Muhammed el-. el-Metâlibu’l-âliye bi-zevâidi’l-mesânîdi’s-semâniyye. Suudi Arabistan: Dâru’l-Âsıme, 1998.
• Ateş, Abdurrahman. “Geçmişten Günümüze Bilimsel Tefsir Okulu”. Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi 2/1 (2002), 117-141.
• Ateş, Abdurrahman. “Keşfü’l-Esrar: Bilimsel Tefsir Hareketinin XIX. Asırdaki İlk Muharriki”. Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 44/1 (2003).
• Ateş, Süleyman. İslam’a İtirazlar ve Kur’ân-ı Kerîm’den Cevaplar. Ankara: Kılıç Kitabevi, 3. Basım, 1972.
• Ateş, Süleyman. Yüce Kur’ân’ın Çağdaş Tefsiri. İstanbul: Yeni Ufuklar Neşriyat, 1997.
• Aydın, Hayati. “Bilimsel Tefsirle İlgili Bazı Analizler”. Bingöl Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 12 (2018), 31-44.
• Begavî, Ebû Muhammed Muhyissünne el-Hüseyn b. Mes‘ûd b. Muhammed el-Ferrâ’ el-. Meʿâlimü’t-tenzîl, thk. Muhammed Abdullah en-Nemr ve Osman Cüme Damîre. Riyad: Dâru Tîbe, 1997.
• Belhî, Ebü’l-Hasen Mukātil b. Süleymân b. Beşîr el-Ezdî el-. Tefsiru Mukâtil b. Süleyman thk. Abd ullah Mahmıd Shihatah. Beyrut: Dar-u ihyâi’t-turâs el-arabiyye, 2002.
• Beyzâvî, Nâsırüddîn Ebû Saîd (Ebû Muhammed) Abdullāh b. Ömer b. Muhammed el-. Envâru’t-tenzîl ve Esrâru’t-Te’vîl thk. Muhammed Abdurrahman el-Maraşlî. Beyrut: Dar-u ihyâi’t-turâs el-arabiyye, 1997.
• Bursevî, İsmail Hakkı b. Mustafa el-İstanbûlî el-Hanefî el-Hanbelî. Rûhu’l-Beyân. Beyrut: Daru’l-Fikr, 2008.
• Can, Seyithan. “Mefâtihu’l-Gayb Ekseninde İnsanın Yaratılış Süreci”. Siirt Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 5/2 (2018).
• Cerrahoğlu, İsmail. Tefsir Usulü. Ankara: TDV Yayınları, 27. Basım, 2015.
• Cevherî, Tantavî. el-Cevâhir fî tefsiri’l-Kur’âni’l-Kerîm. Mısır, 2. Basım, 1932.
• Çağıl, Necdet. “Kur’an’da Yer Alan Başlıca Ziraî Temalar”. Dini Araştırmalar 10/30 (2008), 193-214.
• Çeti̇n, Abdurrahman. “Kur’an-ı Kerim ve Müsbet İlimler”. Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 2/1 (1987).
• Demirci, Muhsin. Tefsir Tarihi. İstanbul: M.Ü İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları, 2003.
• Ertuğrul, Osman. “Kur’ân Dilinde Kelimenin İfade Biçimi”. Iğdır Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 7 (2016).
• Gazâlî. Cevâhiru’l-Kur’ân. 1 Cilt. Beyrut: Dar-u İhyâi’l-Ulûm, 1986.
• Gazâlî. İhya-u Ulûmi’d-Dîn. çev. Ahmed Serdaroğlu. 4 Cilt. İstanbul: Bedir Yayınevi, 3. Basım, 1974.
• Gezer, Süleyman. Kur’ân’ın Bilimsel Yorumu: Bir Zihniyet Tahlili. Ankara: Ankara Okulu, 2009.
• Güllüce, Veysel. Kur’ân’a Bilimsel Yaklaşımların Değerlendirilmesi. İstanbul: İlim Yayma Vakfı Kur’an ve Tefsir Akademisi, 2010.
• Gürkan, Salime Leyla. “Yahudi ve İslam Kutsal Metinlerinde İnsan’ın Yaratılışı ve Cennet’ten Düşüş”. İslâm Araştırmalar Dergisi 9 (2003).
• Hamîd, Ebû Muhammed Abdu’l-kerim b. Salih b. Abdu’l-kerim el-. el-Furkân fî beyâni i’câzi’l-Kur’ân. Medine: Fihristu Mektebeti’l- Melik Fahd el-Vataniyye, 2002.
• Hotinli, Metin. 50 Soruda Büyük Patlama Kuramı. İstanbul: 7 Renk, 2. Basım, 2010.
• Hulî, Emin el-. Kur’an Tefsirinde Yeni Bir Metod. çev. Mevlüt Güngör. İstanbul: Kuran Kitaplığı, 1995.
• İbn Kesîr, Ebü’l-Fidâ. Tefsiru’l-kur’ân’il-azîm tkh. Muhammed Hüseyin Şemseddin. Beyrut: Daru’l-Kutub el-İlmiyye, 1998.
• Kandemir, Ahmet Mekin. Big Bang teorisinin hudus delili açısından değerlendirilmesi. Konya: Necmettin Erbakan Üniversitesi, 2014.
• Karadaş, Cağfer. Kafama Takılanlar. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2. Basım, 2020.
• Karslı, İbrahim Hilmi. “Kur’ân’ın Bilimsel Tefsiri Üzerine Bazı Mülâhazalar”. Diyanet İlmi Dergi 46/ (2010).
• Kattân, Menna’ Halil el-. Mebâhis fî ulûmi’l-Kur’ân. Riyad: Mektebetü’l-Maarif, 2000.
• Kırca, Celal. Kur’ân-ı Kerim ve Modern İlimler. İstanbul: Marifet Yayınları, 1981.
• Kur’ân Araştırmaları Grubu. Kur’ân Hiç Tükenmeyen Mucize. İstanbul Yayınevi, 4. Basım, 2015.
• Kuşeyrî, Ebü’l-Kāsım Zeynülislâm Abdülkerîm b. Hevâzin b. Abdilmelik el-. Letâifu’l-İşârât. Kahire: el-Heyetu’l-Mısrıyetu’l-Amme, 2000.
• Kutup, Seyyid. Fî Zilâli’l-Kur’ân. çev. Salih Uçan vd. İstanbul: Dünya Yayıncılık, 1991.
• Mâverdî, Ebu’l-Hasan el-. en-Nuket ve’l-uyûn = Tefsiru’l-Mâverdî thk. es-Seyyid b. Abdi’l-Maksûd b. Abdi’r-Rahîm. Beyrut: Daru’l- Kitâb el-ilmiyye, 2010.
• Mustafa, İbrahim vd. Kahire: Dâru’d-Da’ve, 2004.
• Neccâr, Zağlu’l en-. Medhal ilâ dirâseti’l-i’câzi’l-ilmî fi’l-Kur’âni’l-Kerîm-i ve’s-Sünneti’n-Nebevviyyeti’l-Mutahhirati. Beyrut: Dâru’l-Marife, 2009.
• Neccâr, Zağlu’l en-. Tefsiru’l-âyâti’l-kevniyye fi’l-Kur’âni’l-Kerîm. Kahire: Mektebetü’ş-şurûk ed-devliyye, 2007.
• Nurbaki, Haluk. Kur’ân-ı Kerîm’den Ayetler ve İlmî Gerçekler. Ankara: TDV Yayınları, 1993.
• Okumuş, Mesut- Koç, Mehmet Akif. Tefsir: El Kitabı. Ankara: Grafiker Yayınları, 2012.
• Okuyan, Mehmet. “Kur’ân’ın Tabiat İlimlerine Bakışı”. İlmî Araştırmalar Dergisi 2/16-17-18 (1999).
• Özel, Recep Orhan. Elmalılı Hamdi Yazır’ın Bilimsel Tefsirciliği. Sivas: Cumhuriyet Üniversitesi, Yüksek Lisans, 2002.
• Özemre, Ahmed Yüksel. Çağdaş İlmî Tefsirde Vahyin Egemenliği. İstanbul: Etkileşim Yayınları, 2006.
• Öztürk, Mustafa. Kur’an ve Yaratılış. ed. Ahmet Baydar. İstanbul: Kuramer, 2015.
• Râzî, Fahreddin er-. Tefsiru’r-Râzî - Mefâtîhu’l-gayb. Beyrut: Dâru İhyâi’t-turâsi’l-arabî, 3. Baskı., ts.
• Reşid Rıza. Tefsirü’l-Menâr. Kahire: el-Heyetu’l-Mısrıyetu’l-Amme, 1990.
• Salmazzem, Mehmet. Kur’ân’ın İ’câzına Çağdaş Bir Yaklaşım: Menâr Örneği. Ankara: Araştırma Yayınları, 2019.
• Şâtıbî, İbrâhim b. Mûsâ eş-. el-Muvâfakât. 7 Cilt. Suudi Arabistan: Dar-ı İbn-i Affân, 1997.
• Şimşek, M. Said. Günümüz Tefsir Problemleri. Konya: Kitap Dünyası, 2008.
• Taberî, Ebû Ca‘fer Muhammed b. Cerîr b. Yezîd et-. Câmiʿu’l-beyân ʿan teʾvîli âyi’l-Ḳurʾân,thk. Ahmed Muhammed Şâkir. Beyrut: Müessesetu’r-Risâle, 2000.
• Taslaman, Caner. Big Bang ve Tanrı. İstanbul: İstanbul Yayınevi, 2013.
• Taslaman, Osman Caner. Din felsefesi açısından Büyük Patlama Teorisi. İstanbul: Marmara Üniversitesi, 2002.
• Tirmizî, Ebû Îsâ Muhammed b. Îsâ b. Sevre (Yezîd) et-. Sünenü’t-Tirmizî. Daru’l-Ğarb el-İslâmî, 1998.
• Turan, Maşallah. “İlk İnsan ve İlk Peygamberin Yaratılış Serüveni”. Mardin: Farabi Yayınevi, 2019.
• Tüsterî, Sehl b. Abdullah. Tefsiru’t-Tüsterî. Beyrut: Dâru’l-Kutub el-ilmiyye, 2002.
• Yazır, Elmalılı Muhammed Hamdi. Hak Dini Kuran Dili. İstanbul: Yenda Yayın Dağıtım, 1971.
• Yıldırım, Zeki. “Enbiya 30 Ekseninde Evrenin Oluşumu”. Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 39 (2013), 47-76.
• Yurt, Mehmet Emin. “Bilimsel Tefsirin Mahiyeti Üzerine”. Iğdır Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 17 (2019), 103-142.
• Zehebî, Muhammed Seyyid Hüseyin ez-. et-Tefsir ve’l-müfessirûn. 3 Cilt. Kahire: Mektebetü’l-Wahbah, 1977.
• Zemahşerî, Ebü’l-Kāsım Mahmûd b. Ömer b. Muhammed el-Hârizmî ez-. el-Keşşaf ‘an Haka’ikı Ğavamidı’t-Tenzîl ve ‘Uyûni’l- Ekavil fi Vucûhi’t-Te’vîl. Beyrut: Daru’l-Kitâb el-arabî, 1986.