Kırgızistan’da Televizyon İzleme Davranışı Örüntüleri: Bir Kullanımlar ve Doyumlar Perspektif

Year 2015, Issue: 75, 275 - 312, 01.12.2015

Şükrü Balcı Bünyamin Ayhan

Abstract

Televizyon toplumsal yaşam içerisinde oldukça güçlü ve zamanla önemi daha da artan bir kitle iletişim aracı olarak dikkat çekmektedir. Televizyon, diğer kitle iletişim araçlarıyla kıyaslandığında, insanlara mesajları etkili ve inandırıcı bir şekilde sunan ve kullanımı için herhangi bir eğitim gerektirmeyen bir araç olma özelliğini korumaktadır. Gerek görsel ve işitsel unsurları birlikte kullanması; gerekse de sahte bir katılım duygusu yaratması onu diğer kitle iletişim araçları arasında ön plana çıkarmaktadır. Televizyon, eğlendirirken bilgilendirmektedir.Ayrıca insanlara günlük hayatın baskıcı temposundan kurtulmak, başkalarının yaşam deneyimlerini paylaşmak ve hayaller dünyasını tanımak adına çeşitli alternatifler sunmaktadır. İşte Kırgızistan’da yürütülen bu araştırmada; insanların televizyon izleme alışkanlıkları ve motivasyonları tespit edilmeye çalışılmıştır. 583 katılımcıdan elde edilen verilere göre; insanların televizyon izlemelerinde etkili olan 5 motivasyon belirlenmiştir. Bunlar önem sırasına göre; eğlence-rahatlama, sosyal kaçış-etkileşim, arkadaşlık, bilgi arama ve boş zamanları değerlendirmedir. Katılımcıların cinsiyeti, evdeki televizyon sayısı, televizyon izleme sıklığı ve televizyon izleme motivasyonları, televizyon izleme süresini belirleyen temel değişkenler konumundadır.

Keywords

Kırgızistan, televizyon, izleyici, motivasyon, kullanımlar ve doyumlar

Patterns of Television Viewing Behavior in Kyrgyzstan: A Perspective of Uses and Gratifications

Abstract

Television draws attention as a very powerful means of mass communication taking up a very important part in social life. Television, when compared to other mass media, remains as a means that presents information to people in an effective and persuasive way without requiring any training for use. Television comes to the fore among other social media due to its audio and visual elements and its ability to create a false sense of participation. Television informs while entertaining. Especially, it presents people with various alternatives not only to be relieved of the oppressive everyday life but also to recognize a dream world and share others’ experiences of life. The aim of this research carried out in Kyrgyzstan is to determine people’s motivations and habits of watching television. According to the data obtained from 583 participants, 5 motivations have been determined that are effective in people’s watching television. In order of importance, these are: entertainment-relaxation, escape from social interaction, companionship, information seeking and pastime. The gender of the participants, the number of televisions at home, the frequency of watching television, and motivations for watching television are the basic variables that determine the duration of watching television

Keywords

Kyrgyzstan, television, audience, motivation, uses and gratifications

References

• Abelman, Robert (1988). “Motivations for Viewing ‘The 700 Club’”. Journalism Quarterly 65 (1): 112-118.
• ______. David Atkin & Michael Rand (1997). “What Viewers Watch TV: Affiliation Change as Case Study”. Journal of Broadcasting & Electronic Media 41 (3): 360-379.
• Ayhan, Bünyamin & Şükrü Balcı (2009). “Kırgızistan’da Üniversite Gençliği ve İnternet: Bir Kullanımlar ve Doyumlar Araştırması”. Bilig Journal of Social Sciences of the Turkish World 48: 13-40.
• Babrow, Austin S. (1989). “An Expectancy- Value Analysis of the Student Soap Opera Audience”. Communication Research 16 (2): 155-178.
• Balcı, Şükrü & Bünyamin Ayhan (2007). “Üniversite Öğrencilerinin İnternet Kullanım ve Doyumları Üzerine Bir Saha Araştırması”. Selçuk İletişim 5 (1): 174-197.
• ______& Ahmet Tarhan (2007). “Siyasal Bilgilenme ve İnternet: 22 Temmuz 2007 Genel Seçimleri’nde Bir Kullanımlar ve Doyumlar Araştırması”. Medya ve Siyaset Uluslararası Sempozyumu. C. 1. Ege Üniversitesi İletişim Fakültesi. 15–17 Kasım. İzmir. 322-335.
• ______. Hüsamettin Akar & Bünyamin Ayhan (2011). “Televizyon ve Seçmen İlişkisini Yeniden Düşünmek: 2009 Yerel Seçimleri’nde İzleyici Motivasyonları”. Selçuk İletişim 6 (4): 48-63.
• Bantz, Charles R. (1982). “Exploring Uses and Gratifications: Comparison of Reported Uses of Television and Reported Uses of Favorite Program Type”. Communication Research 9 (3): 352-379.
• Becker, Lee B. (1979). “Measurement of Gratifications”. Communication Research 6 (1): 54-73.
• Berger, Arthur Asa (1991). “Bir Terör Aygıtı Olarak Televizyon: Kuramsal Bir Yaklaşım Denemesi”. Enformasyon Devrimi Efsanesi. Ed. Yusuf Kaplan. İstanbul: Rey Yay. 33-57.
• Blumler, Jay G. (1979). “The Role of Theory in Uses and Gratification Studies”. Communication Research 6 (1): 9-36.
• Brubaker, Jennifer (2005). The Role of the Internet in Agenda Setting: A Synthesized Uses and Gratifications and Agenda Setting Model. PhD Dissertation. College of Communication and Information of Kent State University.
• Burton, Graeme (1995). Görünenden Fazlası: Medya Analizlerine Giriş. Çev. Nefin Dinç. İstanbul: Alan Yay.
• Canöz, Kadir (2011). “Yerel Televizyon İzleme Alışkanlıkları ve Motivasyonlar: Konya Örneği”. İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi 33: 113-136.
• Conway, Joseph C. & Alan M. Rubin (1991). “Psychological Predictors of Television Viewing Motivation”. Communication Research 18 (4): 443-463.
• Çakır, Vedat (2005). “Bir Sosyal Etkinlik Olarak Eğlence ve Televizyon (Konya Örneği)”. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 13: 123-142.
• ______& Vesile Çakır (2010). Televizyon Bağımlılığı. Konya: LiteraTürk Yay.
• Çöloğlu, Defne Özonur (2010). Televizyon Mesih Mi Şeytan Mı?: Televizyon ve Şiddet Üzerine. Ankara: Ütopya Yay.
• Erdoğan, İrfan & Korkmaz Alemdar (2002). Öteki Kuram: Kitle İletişime Yaklaşımların Tarihsel ve Eleştirel Bir Değerlendirmesi. Ankara: Erk Yay. Esslin, Martin (1991). TV Beyaz Camın Arkası. Çev. Murat Çiftkaya. İstanbul: Pınar Yay.
• Fiske, John (1990). Introduction to Communication Studies. Second Edition. London: Routledge Publications.
• Gökçe, Orhan (2003). İletişim Bilimine Giriş: İnsanlararası İlişkilerin Sosyolojik Bir Analizi. Ankara: Turhan Kitabevi.
• Grenberg, Bradley S. (1974). “Gratification of Television Viewing and Their Correlates for British Children”. The Uses of Mass Communication: Current Perspectives on Gratification Research. Eds. Jay Blumler & Elihu Katz. Beverly Hills: Sage Publications. 71-92.
• Gülnar, Birol & Şükrü Balcı (2010). “Televizyon İzleme Motivasyonları ve Kültürleşme: Yabancı Uyruklu Üniversite Öğrencileri Üzerine Bir Araştırma”. Türkiyat Araştırmaları Dergisi 28: 447-484.
• ______& Şükrü Balcı (2011). Yeni Medya ve Kültürleşen Toplum. Konya: LiteraTürk Yay.
• ______. Şükrü Balcı, & Vedat Çakır (2010). “Motivations of Facebook, You Tube and Similar Web Services User Based on Spectacle Performance Paradigm and Diffused Audience”. Bilig Journal of Social Sciences of the Turkish World 54: 161-184.
• Güngör, Nazife (2011). İletişim: Kuram ve Yaklaşımlar. Ankara: Siyasal Kitabevi. Işık, Metin (2002). Kitle İletişim Teorilerine Giriş. Konya: Eğitim Kitabevi.
• Karaboğa, Tahir (2010). Medya ve toplum İlişkileri: Televizyon Haberlerinde şiddetin İncelenmesine Yönelik Bir Araştırma. Ankara: Karınca Yay.
• Kalpaklıoğlu, Nur (2009). “Küresel Dünyada Etkin Kriz Yönetiminin Adresi Televizyon”. Televizyon ve…. Ed. Rengin Küçükerdoğan. Ankara: Ütopya Yay. 199-234.
• Katz, Elihu & David Foulkes (1962). “On the Use of the Mass Media as “Escape”: Clarification of a Concept”. Public Opinion Quarterly 26 (3): 377-388.
• ______. Jay G. Blumler & Michael Gurevitch (1974). “Uses and Gratifications Research”. Public Opinion Quarterly 37 (4): 509-523.
• ______. Jay G. Blumler & Michael Gurevitch (1995). “Utilization of Mass Communication by the İndividual”. Approaches to Media: A Reader. Eds. Oliver Boyd-Barrett &Chris Newbold. London: Arnold Published. 164-173.
• ______. Michael Gurevitch & Hadassah Hass (1973). “On The Use of Mass Media for Important Things”. American Sociological Review 38 (2): 164-181.
• Klapper, Joseph T. (1963). “Mass Communication Research: An Old Resurveyed”. Public Opinion Quarterly 27 (4): 515-527.
• Koçak, Abdullah (2001). Televizyon İzleyici Davranışları: Televizyon İzleyicilerinin Tercihleri ve Doyumları Üzerine Teorik ve Uygulamalı Bir Çalışma. Doktora Tezi. Konya: Selçuk Üniversitesi.
• Küçükerdoğan, Rengin (2009a). “Televizyon Eğlendirir mi? Yoksa…”. Televizyon ve…. Ed. Rengin Küçükerdoğan. Ankara: Ütopya Yay. 9-38.
• ______ (2009b). “Kültür ve Televizyon”. Televizyon ve…. Ed. Rengin Küçükerdoğan. Ankara: Ütopya Yay. 69-109.
• Laughey, Dan (2010). Medya Çalışmaları: Teoriler ve Yaklaşımlar. Çev. Ali Toprak. İstanbul: Kalkedon Yay.
• Lin, Carolyn A. (1993). “Modeling the Gratification-Seeking Process of Television Viewing”. Human Communication Research 20 (2): 224244.
• McQuail, Denis & Sven Windahl (1997). Kitle İletişim Modelleri. Çev. Konca Yumlu. Ankara: İmge Kitabevi.
• ______. (1994). Mass Communication Theory: An Introduction. London: Sage Publications.
• Morley, David & Kevin Robins (2011). Kimlik Mekânları: Kültürel Medya, Elektronik Ortamlar ve Kültürel Sınırlar. Çev. Emrehan Zeybekoğlu. İstanbul: Ayrıntı Yay.
• Mutlu, Erol (2005). Globalleşme, Popüler Kültür ve Medya. Ankara: Ütopya Yay.
• ________. (2008). Televizyonu Anlamak. Ankara: Ayraç Kitabevi.
• Özarslan, Hüseyin & Fatma Nisan (2011). “Kullanımlar ve Doyumlar Perspektifinden Televizyon İzleme Alışkanlıkları ve Motivasyonları: Gümüşhane Örneği”. e–GİFDER Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi 1 (1): 23-43.
• Özsoy, Aydan (2011). Televizyon ve İzleyici: Türkiye’de Dönüşen Televizyon Kültürü ve İzleyici. Ankara: Ütopya Yay.
• Palmgreen, Philip & J. D. Rayburn (1979). “Uses and Gratifications and Exposure to Public Television: A Discrepancy Method”. Communication Research 6 (2): 155-180.
• Papacharissi, Zizi & Andrew L. Mendelson (2007). “An Exploratory Study of Reality Appeal: Uses and Gratifications of Reality Shows”. Journal of Broadcasting & Electronic Media 51 (2): 355-370.
• Rosengren, Karl Erik (2003).Communication: An Introduction. London: Sage Publications.
• Rubin, Alan M. (1979). “Television Use by Children and Adolescents”. Human Communication Research 5 (2): 109-120.
• ______. (1981a). “An Examination of Television Viewing Motivations”. Communication Research 8 (2): 141-165.
• ______. (1981b). “Age, Content and Television Use”. Journal of Broadcasting 25 (1): 141-165.
• ______. (1981c). “A Multivariate Analysis of ‘60 Minutes’ Viewing Motivations”. Journalism Quarterly 58: 529-534.
• ______. (1983). “Television Uses and Gratifications: The Interactions of Viewing Patterns and Motivations”. Journal of Broadcasting 27 (1): 37-51.
• Sartori, Giovanni (2004). Görmenin İktidarı. Çev. Gül Batuş & Bahar Ulukan. İstanbul: Karakutu Yay.
• Shea, Daniel M. & Michael John Burton (2001). Campaign Craft: The Strategies, Tactics and Art of Political Campaign Management. London: Praeger Series in Political Communication.
• Wenner, Lawrence A. (1982). “Gratifications Sought and Obtained in Program Dependency: A Study of Network Evening News Programs and ‘60 Minutes’”. Communication Research 9 (4): 539-560.
• Williams, Raymond (2003). Televizyon, Teknoloji ve Kültürel Biçim. Çev. Ahmet Ulvi Türkbağ. Ankara: Dost Kitabevi.
• Yaylagül, Levent (2006). Kitle İletişim Kuramları: Egemen ve Eleştirel Yaklaşımlar. Ankara: Dipnot Yay.