Medyada “Doğru” Türkçe Tartışmaları Üzerine: Betimleyici-Kuralcı Yaklaşımlar ve Ötesi

Year 2013, Issue: 64, 151 - 174, 01.06.2013

Derya Duman

Abstract

Kitle iletişim araçlarında kullanılan Türkçe, popüler bir konu olarak sayısız eleştiri yazısına konu olmaktadır. Gazetecilik, spikerlik, akademisyenlik, öğretmenlik, okutmanlık gibi çeşitli meslek grupları ve uzmanlık alanlarından kimselerce yazılan “Türkçenin kullanımında yapılan hatalar” konulu bu çalışmaların büyük çoğunluğu dilbilimsel bakış açısıyla yazılmamış olmalarından ve yöntemsel ve kuramsal bir temele dayanmamalarından kaynaklanan birtakım yanılgılar içerebilmektedir. Zaman zaman okullarda da okutulan bu incelemeler hayli öznel ve tartışmaya açık yargılar ortaya koymakta, kimi durumlarda ortaya atıldıkları andan itibaren yeni tartışmaları beraberinde getirmekte ve böylelikle söz konusu tartışmalar bir kısır döngü içerisine girmektedir. Bu çalışmada Türkiye’de son on yıl içerisinde yayımlanmış, Türkçenin kullanımının konu edildiği 12 adet kitaptan oluşturulmuş bir bütünce incelenmiş, çalışmalarda rastlanan kuramsal ya da yöntemsel yanılgılar tartışılmış ve bu bakış açısının yarattığı çelişkiler ortaya konmuştur. Çalışmanın amacı, dil planlamasında ve toplumda dil bilincinin arttırılmasına faydalı olabilecek bu türün, verimli hâle gelmesini sağlamak ve toplumdilbilim çalışmaları için yeni çalışma alanları önermektir

Keywords

betimleyicilik, dil planlaması, kuralcılık, medya dili, popüler dil tartışmaları, toplumdilbilim, Türkçe

On Non-Academic Conceptions of “Correct” Turkish in Media: Descriptive and Prescriptive Approaches and Beyond

Abstract

As a popular subject, the use of Turkish in media has become the subject of numerous critical articles and books. Most of these studies are written by people with various professional backgrounds such as journalism, teaching, announcing, etc. and due to the lack of a linguistic perspective and methodological and theoretical basis, they may include some misconceptions. These publications, also being recommended for elementary and high school students, include highly subjective and disputable judgements, and sometimes they may lead the way for other unfruitful disputes which eventually end up in a vicious cycle. In this study, a database composed of twelve books about the improper use of Turkish published within the last decade is studied in an attempt to reveal methodological and theoretical misconceptions. My aim is to approach this type of literature critically, which may eventually contribute to the linguistic consciousness and language planning processes and also suggest new fields of inquiry for the sociolinguists.

Keywords

descriptivism, language planning, prescriptivism, language of the media, non-academic conceptions of language, sociolinguistics, Turkish

References

• Aitchison, Jane (1993). Language Change: Progress or Decay?. Cambridge: Cam- bridge University Press.
• _____, (1998). “The Media are Ruining English”. Language Myths. Ed Laurie Bauer and Peter Trudgill. London: Penguin Books. 15-22.
• Aksoy, Ömer Asım (1980). Dil Yanlışları. Ankara: TDK Yay.
• Atalay, Kemal (2008). Alo Türkçe Neredesin?. İstanbul: Babıali Kültür Yay.
• Ateş, Kemal (2005). Türkçem Mahzun Ben Mahzun. Ankara: İmge Yay.
• Bauer, Laurie and Peter Trudgill (Ed.) (1998). Language Myths. London: Penguin.
• Brendemoen, Bernt (2006). “Popüler Tartışmada Hatalar ve Normlar”. Türkiye’de Dil Tartışmaları. Eds. Astrid Menz and Christoph Schroeder. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yay. 25-39.
• Cameron, Deborah (1995). Verbal Hygiene. London, New York: Routledge.
• Chishire, Jenny (1998). “Double Negatives are Illogical”. Language Myths. Ed. Laurie Bauer and Peter Trudgill. London: Penguin Books. 113-122.
• Cook, Guy (2001). The Discourse of Advertising. London: Routledge.
• Crystal, David (1989). The Cambridge Encyclopediae of Language. Cambridge: Cambridge University Press.
• _____, (1998). Language Play. London: Penguin Books.
• _____, (2006). The Fight for English: How Language Pundits Ate, Shot and Left. Oxford: OUP.
• Downes, William (1998). Language and Society. Cambridge: Cambridge Universi- ty Press.
• Er, Sırrı (2005). Türkçe’nin Adı Var. İstanbul: Ağaç Yay.
• Erata, Rüştü (2004). Sachmalama Türkçe de Neymiş . İstanbul: Yapı Yay.
• Evren, Kerim (2007). Güncel Örneklerle Medyada Dil Yanlışları. İstanbul: Alfa Yay.
• Gülizar, Jülide (2006). Where Are You Going Türkçe?. Ankara: Sinemis Yay.
• Hepçilingirler, Feyza (1997). Türkçe “Off”. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• _____, (1999). Dedim: “Ah”. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• _____, (2007). Dilim Dilim Anadilim. İstanbul: Everest Yay.
• Hogg, M. A. and G. M. Vaughan (2006). Sosyal Psikoloji. Çev. İbrahim Yıldız ve Aydın
• Gelmez. Ankara: Ütopya Yay.
• İmer, Kamile (1990). Dil ve Toplum. Ankara: Gündoğan Yay.
• Kongar, Emre (2003). Yozlaşan Medya ve Yozlaşan Türkçe. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Lodge, Anthony (1998). “French is a Logical Language”. Language Myths. Ed. Laurie Bauer and Peter Trudgill. London: Penguin Books. 23-31.
• Lyons, John (1990). Language and Linguistics. Cambridge: Cambridge University Press.
• Mesthrie, R., J. Swann, A. Deumert and W.L. Leap (2000). Introducing Sociolin- guistics. . Edinburgh: Edinburgh University Press.
• Milroy, James (1998). “Children can’t speak or write properly any more”. Lan- guage Myths. Ed. Laurie Bauer and Peter Trudgill. London: Penguin Books. 58-65.
• Özel, Sevgi (2007). Dilleri Uzun. İstanbul: Cumhuriyet Kitapları.
• Özünlü, Ünsal (1993). “Erayoloji”. Dilbilim Araştırmaları: 147-159.
• Preston, Dennis R. (1998). “They speak really bad English down South and in New York City”. Language Myths. Ed. Laurie Bauer and Peter Trudgill. London: Penguin Books. 139-149.
• Sinanoğlu, Oktay (2009). Bye Bye Türkçe. İstanbul: Alfa Yay.
• Sperber, D. and D. Wilson (1985). Relevance: Communication and Cognition. Oxford: Blackwell.
• Thomas, George (1991). Linguistic Purism. London: Longman.
• Wardhaugh, Ronald (1999). Proper English: Myths and Misunderstandings about Language. Massachusetts, Oxford: Blackwell Publishers.
• Yalçın, Şiar (2003). Doğru Türkçe. İstanbul: Metis Yay..
• WINTER 2013 / NUMBER 64 151-174
• On Non-Academic Conceptions of
• “Correct” Turkish in Media: Descriptive
• and Prescriptive Approaches and Beyond Derya Duman