Türkçede Kalıp Sözler

Year 2008, Issue: 44, 89 - 110, 01.06.2008

Hürriyet Gökdayı

Abstract

Bu yazı, Türkçedeki kalıp sözler üzerine yapılmış bir araştırmayı ve sonuçlarını kapsamaktadır. Türkçenin söz varlığının bir bölümü, atasözü, deyim, ikileme ve kalıp sözleri içine alan kalıplaşmış dil birimlerinden oluşmaktadır. Bu birimlerden atasözleri, deyimler ve ikilemeler üzerine yapılmış pek çok çalışma bulunurken, kalıp sözlerle ilgili ayrıntılı çalışmalar yapılmamış, yalnızca bazı kaynaklarda bu sözlerden kısaca bahsedilmiştir. Bu nedenle, kalıp sözlerin diğer kalıplaşmış dil birimlerinden ayırt edilmesinde karışıklıklar yaşanmaktadır. Halbuki, insanların sıkça kullandığı ve Türkçenin yabancı dil olarak öğretiminde önemli bir yeri bulunan bu öğelerin de ayrıntılı biçimde betimlenmesi, tanımlanması ve diğer kalıplaşmış dil birimlerinden ayırt edilmesi gerekmektedir. Bu amaçla, yazıda çeşitli kaynaklarda verilen kalıp söz tanımları incelenmiş, bu sözleri tanımlayabilmek ve tanıyabilmek için yapısal, işlevsel, anlamsal ve bağlamsal özellikleri tespit edilmeye çalışılmıştır. Ardından, bu özelliklere dayanılarak, kalıp sözlerin kapsamlı bir tanımı yapılmıştır.

Keywords

Türkçe, söz varlığı, kalıplaşmış dil birimleri, kalıp sözler

Formulaic Expressions in Turkish

Abstract

This paper focuses on formulaic expressions in Turkish. A significant part of the Turkish lexicon is made up by set phrases, including proverbs, idioms, reduplications and formulaic expressions. Contrary to proverbs, idioms and reduplications, it’s hard to find spesific studies taking up formulaic expressions in Turkish as a subject. Only, some books and articles briefly discuss them. Consequently, there appears to be a confusion in the differantiation of the formulaic expressions from other phrases. However, people use these readymade utterances frequently and they are practical tools in teaching Turkish as a foreign language. Therefore, it is necessary to describe these expressions in detail and to define them comprehensively in order to be able to distinguish them from proverbs, idioms and reduplications. Having this goal in mind, related literature have been reviewed to analyze various definitions of formulaic expressions and to determine structural, functional, semantic and contextual features of these phrases. Then, a definition of formulaic expressions is formulated based on the above features.

Keywords

Turkish, lexicon, ready-made lexical units, formulaic expressions