Türk Sosyolojisinde Yapı Araştırmaları

Year 2005, Issue: 32, 33 - 63, 01.06.2005

Suna Başak

Abstract

Türk sosyolojisinde yapı olgusuyla ilgili araştırmalarda benimsenen kuramsal yaklaşımların neler olduğu, şayet bir kuramsal yaklaşım benimsenmiyor ise bu araştırmaların nereye oturtulabileceği, nicel ve nitel araştırma yöntemlerinden hangisinin/hangilerinin kullanıldığı, sosyologlarımızın yapı olgusuyla ilgili kuramsal yaklaşımlarda yer alan ikilemlere (tartışma konularına) verdikleri cevapların neler olduğu ve olgunun incelenişinde toplumsal yapı, sosyal yapı, sosyo-kültürel yapı ve sosyal bünye kavramlarından hangisinin veya hangilerinin hangi sebeplerle tercih edildiği bu makalede cevabı aranan sorulardır. Türk sosyoloji literatüründe yapı araştırmalarının gelişimini ele alması sebebiyle sosyoloji tarihi alanına, bu araştırmalarda kullanılan yöntemleri tesbiti sebebiyle de metodolojik inceleme alanına girebilecek olan bu araştırma literatür taramasına dayanmaktadır.

Keywords

Sosyal Yapı, Toplumsal Yapı, Sosyo-Kültürel Yapı, Kültürel Yapı, Sosyal Bünye, Temel Araştırmalar, Uygulamalı Araştırmalar, Marxizm, Yapısal Fonksiyonalizm

Structure Researces in Turkish Sociology

Abstract

In this article we have tried to find answers to the questions concerning the theoretical approaches used in researches
on fact of structure ın Turkish sociology, if a theoretical approach is accepted on which these researches can be based, the quantitive and qualitive tesearch method used, the answer of the sociologists in response to the dilemma (discussion topics) present in teoretical approaches cocerning the structure fact, which of the concepts societal structure, social structure, socio-cultural structure and social framework are preferred and why, in examining societal structure. This research may be included in the field of sociology as it deals with the development of structural researches in the literature of sociology and it may also be included in the field of methodological analysis as it determines the methods used in these kinds of researches.

Keywords

Social Structure, Societal Structure, Socio-Cultural Structure, Cultural Structure, Basic Researches, Practical Researches, Marxism, Structural Functionalism

References

• AKŞİT, Bahattin (1986), “Türkiye’de Sosyoloji Araştırmaları: Bölmelenmişlikten Farklılaşma ve Çeşitlenmeye”, Türkiye’de Sosyal Bilim Araştırmalarının Gelişimi (Der. Sevil Yavuz), Ankara: Olgaç Matbaası, ss. 195-233.
• AKŞİT, Bahattin (1998), “Türkiye’de Köy-Kent, Sınıf, Din, Etnisite Farklılaş- maları ve Toplumsal Kültürel Bunalımdan Demokratik Çıkış Yolları”, Türkiye’de Bunalım ve Demokratik Çıkış Yolları (Haz. Ayşe Keskolan, Gökçen Özümit), Ankara: Tübitak Matbaası, ss. 193-227.
• ARSLANTÜRK, Zeki (2001), Araştırma Metot ve Teknikleri, İstanbul: Çamlıca Yayınları.
• BAŞAK AVCILAR, Suna (1999), “Osmanlı Tabakalaşma Sistemine İlişkin Görüşler Üzerine Bir Değerlendirme”, Yeni Türkiye Osmanlı Özel Sayısı (Gülen Eren (ed.) 4. Cilt, Ankara: Yeni Türkiye Yayınları, ss. 55–69.
• BAŞAK, Suna (2003), “Kuramsal Yaklaşımlarda Yapıya İlişkin İkilemler”, Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt 6, Sayı 3, Kış, ss. 40-90 .
• BORAN, Behice (1945), Toplumsal Yapı Araştırmaları, Ankara: T.T.K. Yayınları.
• --------------------- (1968), Türkiye ve Sosyalizm Sorunları, İstanbul : Gün Yayınları.
• BORAN, Behice (1970), Türkiye ve Sosyalizm Sorunları, İstanbul: Gün Yayınları.
• BOZKURT, Ömer, (1972), Ayrımsal Sosyoloji ve Toplumsal Yapı, Ankara: Sevinç Matbaası.
• CANGIZBAY, Kadir (1999), “Sosyoloji mi? Toplumbilim mi?”, Sosyolojiler Değil Sosyoloji, 2. Baskı, Ankara: Ütopya Yayınları, ss.17-37.
• COLE, Stephan (1999), Sosyolojik Düşünme Yöntemi, Ankara: Vadi Yayınları.
• ÇELEBİ, Nilgün (2001), Sosyoloji ve Metodoloji Yazıları, Ankara: Anı Yayıncılık.
• DİKEÇLİGİL, Beylü (1994), “Batı’da Değişen Bilim Anlayışı ve Türkiye’de Sosyal Araştırmalar”, Sosyolojideki Son Gelişmeler ve Türkiye’deki Etkileri, Ankara:
• UNESCO Milli Komisyonu, ss. 39-58.
• DİKEÇLİGİL, Beylü (1997 ), “Bir Analiz Modeli Denemesi ‘Sosyal Yapı’ ve ‘Toplumsal Yapı”, Yeni Türkiye, 3. Yıl, 15. Sayı, ss.447-666.
• -----------------------(2002), “Sosyolojide Metodolojik Farklılaşma ve Metodlararası İşbirliği”, Dünyada ve Türkiye’de Farklılaşma, Çatışma, Bütünleşme-II, III.Ulusal Sosyoloji Kongresi, Ankara: Sosyoloji Derneği Yayınları, ss. 97-126.
• ERGUN, Doğan (Tarihsiz), “Türkiye’de Cumhuriyet Döneminde Sosyoloji ve Gelişmesi”, Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ansiklopedisi 8. Cilt, İstanbul: İletişim Yayınları.
• GÖKÇE, Birsen, (1996), Türkiye’nin Toplumsal Yapısı ve Toplumsal Kurumlar, Ankara: Savaş Yayınevi..
• GURVITCH, Georges (1999), “Toplumsal Yapılar”, Gurvıtch : Sosyoloji ve Felsefe (Çev: Barlas Tolon, Hazırlayan: Kadir Cangızbay), Ankara: Ü- topya Yayınevi.
• İLYASOĞLU, Aynur (Tarihsiz), “Sosyoloji Çalışmaları”, Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ansiklopedisi 8. Cilt, İstanbul: İletişim Yayınları.
• INKELES, A. ve M.A. Coulsan ve Diğerleri (1991), “Sosyolojinin İlgilendiği Konular”, Sosyoloji Yazıları, İhsan Sezal (ed. ve çev), Bursa: Uludağ Ü- niversitesi Yayınları, ss. 3-16.
• KAÇMAZOĞLU, Hacı Bayram (1996), “1960 Sonrasında Türkiye’de Yapılan Sosyoloji Çalışmalarına Genel Bakış”, 1. Ulusal Sosyoloji Kongresi Bildirileri, ss. 48-55.
• KAÇMAZOĞLU, Hacı Bayram (1991), “Türkiye’de Sosyolojinin Bugünkü Durumu Üzerine”, 75. Yılında Türkiye’de Sosyoloji (Haz. İsmail Coşkun), Ankara: Bağlam Yayıncılık, ss. 145-151.
• KIRAY, Mübeccel Belik (1964), Ereğli : Ağır Sanayiden Önce Bir Sahil Kasabası Ankara: D.P.T. Yayınları.
• ------------------------------- (1982a), “Toplumsal Yapı Analizleri İçin Bir Çerçeve” Toplumbilim Yazıları, Ankara: Gazi Üniversitesi İ.İ.B.F. Yayını ss. 11-19.
• ------------------------------ (1992b), “Toplum Yapısı ve Laiklik”. Toplumbilim Yazıları, Ankara: Gazi Üniversitesi İ.İ.B.F. Yayını ss. 67-87..
• -----------------------(1986), “Toplum, Bilgi ve Türkiye”, Türkiye’de Sosyal Bilim Araştırmalarının Gelişimi (Der. Sevil Yavuz), Ankara: Olgaç Matbaası, ss. 187-495.
• KIZILÇELİK, Sezgin (2000), Sosyoloji Yazıları, Ankara: Anı Yayıncılık..
• KONGAR, Emre (1999), 21. Yüzyılda Türkiye. 2000’li Yıllarda Türkiye’nin Toplumsal Yapısı, Ankara: Remzi Kitabevi.
• --------------------- (2003), “Toplumsal Yapı-Örgütsel Yapı İlişkileri Üzerine Bir Deneme”, Türkiye’de Kamu Yönetimi (Der. B. Aykaç, Ş. Durgun, H. Yayman), Ankara: Yargı Yayınevi.
• MERTON, Robert K. (1968), Social Theory and Social Structure, New York: The Free Pres.
• NİRUN, Nihat (1991), Sosyal Dinamik Bünye Analizi, Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Yayını..
• OZANKAYA, Özer (1971), Köyde Toplumsal Yapı ve Siyasal Kültür, Ankara: Sevinç Matbaası.
• ---------------------- (1999), Toplumbilim, İstanbul. Cem Yayınları
• SERTER, Nur (1994), Türkiye’nin Sosyal Yapısı, İstanbul: Filiz Kitabevi.
• TÜRKDOĞAN, Orhan (1971), Malakan’ların Toplumsal Yapısı (basım bilgileri yoktur)
• ---------------------- (1995), Çağdaş Türk Sosyolojisi, İstanbul: Turan Yayıncılık.
• ---------------------- (2002), Osmanlı’dan Günümüze Türk Toplum Yapısı, İstanbul: Çamlıca Yayınları.
• TÜTENGİL, Cavit Orhan (1983), Kırsal Türkiye’nin Yapısı ve Sorunları, İstanbul: Gerçek Yayınevi.
• YALÇINTAŞ, Nevzad (1969), Türkiye’nin Sosyal Bünyesi, İstanbul: İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Yayını.
• YASA, İbrahim (1970), Türkiye’nin Toplumsal Yapısı ve Temel Sorunları, Ankara: TODAİE Yayınları.
• YILDIRIM, Cemal (1997), Bilimsel Düşünme Yöntemi, Ankara: Bilgi Yayınevi.
• YÜCEKÖK, Ahmet N. (1971), Türkiye’de Örgütlenmiş Dinin Sosyo-Ekonomik Tabanı, Ankara: Sevinç Matbaası.