Necip Fazıl’da ve Ahmet Hâşim’de Başın Aykırılığı ve Horlanışı

Year 2014, Issue: 68, 117 - 140, 01.06.2014

Cafer Gariper

Abstract

Necip Fazıl ve Ahmet Hâşim, 20. yüzyıl Türk şiirinin öne çıkan şairleri arasında yer alır. Bu çalışmada her iki şairin başı konu alan birer şiiri (Serseri ve Başım) incelenmektedir. Necip Fazıl’ın şiirinde baş, benlik kavramı çevresinde şekillenir. Ahmet Hâşim’in şiiri ise ontolojik çerçevede başı probleme çevirir. İncelemede metinlerarasılık ve karşılaştırmalı edebiyat yöntemlerinden yararlanılmaktadır. Necip Fazıl, Serseri şiirinde öznenin toplumla, insanlarla ve diğer varlıklarla uyumsuzluğunu, bunun kendisi üzerinde yarattığı olumsuz etkiyi dile getirir. Uyumsuzluğun kaynağı olarak başını görür. Baş kelimesiyle ifade ettiği zihninin farklı işleyişi problem olarak belirir. Buna karşılık Ahmet Hâşim de başın fiziki yapısını ve görünüşünü çirkinlik kompleksi çevresinde psikolojik probleme dönüştürür. Bu durum, sanatkâr üzerinde psikolojik baskı yaratır. Bu yazıda her iki şairin başa yaklaşımı fenomenolojinin ve psikanalizin verileriyle ele alınmaya çalışılmaktadır

Keywords

Karşılaştırmalı edebiyat, metinlerarasılık, fenomenoloji, psikanaliz, Necip Fazıl, Ahmet Hâşim, Serseri, Başım

The Anomaly and Despising of the Head in the Works of Necip Fazıl and Ahmet Hâşim

Abstract

Necip Fazıl and Ahmet Hâşim are among the prominent poets
of 20th century Turkish poetry. This study analyzes a poem on
the head by each poet (Serseri and Başım). In Necip Fazıl’s poem
the head takes shape around the ego concept. Ahmet
Haşim’s poem turns the head into an ontological problem. The
study makes use of the literary methods of intertextuality and
comparative literature. In his poem Serseri, Necip Fazıl expresses
the incongruity between the subject and the society, people
and the other beings and focuses on the negative influence of
this on himself. He sees his head as the source of the incongruity.
The different working of his mind, which he expresses
through the word “head”, emerges as a problem for him. On
the other hand, Ahmed Hâşim turns the physical structure and
appearance of the head into a psychological problem related to
an ugliness complex. This creates a psychological pressure on
the artist. This study focuses on the way both poets approach
the head by making use of the data provided by phenomenology
and psychoanalysis.

Keywords

Comparative literature, intertextuality, poetry, phenomenology, psychoanalysis, Necip Fazıl, Ahmet Hâşim, Serseri (Ne’erdo-well), Başım (My Head)

References

• Ahmet Haşim (1927). “Başım”. Hayat Mecmuası 20: 5. ____, (1987). Bütün Şiirleri. Haz. İnci Enginün-Zeynep Kerman. İstanbul: Dergâh Yay. ____, (1991). Bize Göre İkdam'daki Diğer Yazıları. Haz. İnci Enginün-Zeynep Kerman. İstanbul: Dergâh Yay.
• Akalın vd. (2005). Türkçe Sözlük. Ankara: TDK.
• Aktulum, Kubilây (1999). Metinlerarası ilişkiler. Ankara: Öteki Yay. ____, (2002). “Metinlerarası Okuma, Karşılaştırmalı Yazınsal Eleştiri ve Kaynak Eleştirisi Arasındaki İlişkiler ve Ayrımlar”. I. Ulusal Karşılaştırmalı Edebi yat Sempozyumu. Eskişehir. 479-485. ____, (2004). Parçalılık Metinlerarasılık. Ankara: Öteki Yay.
• Ancet, Pierre (2010). Ucube Bedenlerin Fenomenolojisi. Çev. Ersel Topraktepe. İstanbul: YKY.
• Atay, Falih Rıfkı (1966). Pazar Konuşmaları. İstanbul: Dünya Matb.
• Ateş, Süleyman (2002). insan ve insanüstü Varlıklar Ruh Melek Cin insan. İstan bul: Vatan.
• Ayvazoğlu, Beşir (2000). Ömrüm Benim Bir Ateşti Ahmet Haşim’in Hayatı Sanatı Estetiği Dramı. İstanbul: Ötüken Neşriyat.
• Balcı, Yunus (2004). “Necip Fazıl ve Cahit Sıtkı’da Yalnızlık ve Kaçış Duygusu”. Arayışlar — insan Bilimleri Araştırmaları- 12: 41-62.
• Barbaras, Renaud (2010). “Neden Hâlâ Husserl”. Çev. Emre Şan. Baykuş (Hus serl Özel Sayısı) 6: 14-28.
• Bloom, Harold (2008). Etkilenme Endişesi Bir Şiir Teorisi. Çev. Ferit Burak Ay dar. İstanbul: Metis Yay.
• Clero, Jean-Pierre (2011). Lacan Sözlüğü. İstanbul: Say Yay.
• Çoban, Ahmet (2004). Göller ve Çöller Şairi Ahmet Hâşim. Ankara: Akçağ Yay.
• Eagleton, Terry (2004). Edebiyat Kuramı. Çev. Tuncay Barkan. İstanbul: Ayrıntı Yay. _____, (2010). Estetiğin ideolojisi. Çev. Bülent Gözkan vd. İstanbul: Doruk Yay.
• Ergiydiren, Sevinç (2007). Eleştiride Fenomenolojik Yaklaşımlar. Ankara: Hece Yay.
• Eyüboğlu, Bedri Rahmi (1936). “Hocamız Ahmet Hâşim”. Kültür Haftası 7 (26 Şubat): 133.
• Foucault, Michel (1999). Kendini Bilmek. Çev. Gül Çağalı Güven. İstanbul: Om Yay. _____, (2006). Deliliğin Tarihi. Çev. Mehmet Ali Kılıçbey. Ankara: İmge Kitabevi.
• Freud, Sigmund (2010). Narsizm Üzerine ve Schreber Vakası. Çev. Banu Büyükkal ve Saffet Murat Tura. İstanbul: Metis Yay.
• Gariper, Cafer (2007). “Fecr-i Ati Topluluğu”. Türk Edebiyatı Tarihi. C. 3. İs tanbul: KTB Yay. 151-172.
• Guntrip, Harry (2003). Şizoid Görüngü Nesne ilişkileri ve Kendilik. Çev. İpek Babacan. İstanbul: Metis Yay.
• Gürsoy, Kenan (2007). Maurice Merleau-Ponty’de Algı Problemine Giriş. Ankara: Lotus Yay.
• Hartmann, Heinz (2004). Ben Psikolojisi ve Uyum Sorunu. Çev. Banu Büyükkal. İstanbul: Metis Yay.
• Homer, Sean (2013). Jacques Lacan. Çev. Abdurrahman Aydın. Ankara: Phoenix Yay.
• Husserl, Edmund (2010). Fenomenoloji Üzerine Beş Ders. Çev. Harun Tepe. An kara: Bilgesu Yay.
• Karaosmanoğlu, Yakup Kadri (1969). Gençlik ve Edebiyat Hatıraları. Ankara: Bilgi Yay.
• Kearney, Richard (2012). Yabancılar, Tanrılar, Canavarlar. Çev. Barış Özkul. İstanbul: Metis Yay.
• Kernberg, Otto (2006). Sınır Duyumlar ve Patolojik Narsisizm. Çev. Mustafa Atakay. İstanbul: Metis Yay.
• Kojève, Alexandre (2012). Hegel Felsefesine Giriş. Çev. Selahattin Hilav 4. Baskı. İstanbul: YKY.
• Kılavuz, Ahmet Saim (1993). “Cin”. İslam Ansiklopedisi. C. 8. İstanbul: TDV Yay. 5-10.
• Kısakürek, Necip Fazıl (1993). Çile. 20. Baskı. İstanbul: Büyük Doğu Yay. _____, (2011). O ve Ben. 30. Basım. İstanbul: Büyük Doğu Yay.
• Küçükalp, Kasım (2009). “Fenomenoloji”. Felsefe Ansiklopedisi. Ed. Ahmet Ceviz ci. C. 6, İstanbul: Ebabil Yay.
• Lacan, Jacques (1982). “Psikanaliz Deneyiminin Ortaya Koyduğu Biçimiyle ‘Öz ne-Ben’in İşlevinin Oluşturucusu Olarak Ayna Evresi”. Çev. Nilüfer Ku yaş. Yazko Felsefe Yazıları. Haz. Selahattin Hilâv. İstanbul: Yazko Yay.
• Martin, Kathleen (Ed.) (2010). The Book of Simbols Reflections on Archetipal Ima ges. Köln: Taschen.
• Parlatır, İsmail (2009). Osmanlı Türkçesi Sözlüğü. 2. Baskı. Ankara: Yargı Yay.
• Ponty, M. Merleau (1994). Algının Fenomenolojisine Önsöz. Çev. Medar Atıcı. İstanbul: Afa Yay. ____, (1996). Göz ve Tin. Çev. Ahmet Soysal. İstanbul: Metis Yay.
• Saydam, M. Bilgin (2011). Deli Dumrul’un Bilinci. 2. Baskı. İstanbul: Metis Yay.
• Şen, Cafer (2013). “Tekinsiz’in Geri Dönüşü: Edebî Eserlerde ve Sinemada Ca navar/lık imgelerine Yönelişin Psikanalitik Temelleri Üzerine -I”. Kurgan 11: 51-55.
• Tanpınar, Ahmet Hamdi (1992). Edebiyat Üzerine Makaleler. 3. Baskı. İstanbul: Dergâh Yay.
• Tepe, Harun (2003). “Giriş”. Fenomenoloji Üzerine Beş Ders. Çev. Harun Tepe. Ankara: Bilim Sanat Yay.
• Tura, Saffet Murat (2011). Madde ve Mana Rasyonalitenin Kökeni. İstanbul: Metis Yay.
• Akalın vd (2005). Türkçe Sözlük. Ankara: TDK Yay. Zengin, Nilüfer (2003). “Görülmeyi Görmek”. Dünyanın Teni Merleau-Ponty Felsefesi Üzerine incelemeler. Haz. Zeynep Direk. İstanbul: Metis Yay.