Türkçe’nin ‘Banyo’ Karşılığında Bilinen İlk Sözcüğü: Sukıngu

Year 2005, Issue: 34, 83 - 90, 01.06.2005

Serkan Şen

Abstract

Bu çalışmada, Juten Oda tarafından yayımlanan “New Fragments of the Budhist Uighur Text Säkiz yükmäk yaruq” adlı makalede görülen sukıngu sözcüğü üzerinde durulacaktır. Oda’ya göre sukıngu, suk- veya sok- “sokmak” köküne dayanmakta, “kışlık konut” anlamına gelmektedir. Bu görüşe Marcel Erdal katılmamaktadır. Erdal, sogın- “soğumak”tan türediğini öne sürdüğü sözcüğü sogıngu biçiminde okuyarak “yazları dinlenilecek oda” anlamını vermiştir. Ben, sözcüğün Eski Türkçede “yıkanmak” anlamında bulunan sukın- fiilinden geldiğini düşünmekteyim. Bu tabandan türeyen sukıngu’yu “banyo” olarak anlamlandırmanın hem biçim bilim hem anlam bilim hem de Türk ev kültürü açısından daha isabetli olacağı görüşündeyim.

Keywords

Eski Türkçe, Eski Uygurca, Türk ev kültürü, banyo, yıkanma

“Sukingu” the First Word Known as Bathroom in Turkish

Abstract

In the introdu In this study, it will be dwelled on the word sukıngu that takes place in the article “New Fragments of
the Budist Uighur Text Sekiz yükmek yaruk” published by Juten Oda. According to Oda sukıngı is derivated from suk- or
sok- “to thrust into” and it means “winter dwelling”. Marcel Erdal disagrees this opinion. Erdal claims that it is derivated from sogın- “cool themselves” and he transcribes this word as sogıngu means “refreshing room for the summer”. I think that it is derivated from sukın- that means “to wash oneself” in Old Turkish. According to me it is more suitable to mean sukıngu derivated from this verbal stem as “bathroom” for morphology, semantics and also Turkish house culture.

Keywords

Old Turkish, Old Uighurish, Turkish house culture, bathroom, have a bath

References

• ADAM, Volker, Jens Peter LAUT ve Andeas WEISS (2000), Bibliographie alttürkischer Studien, Wiesbaden: Harrassowitz Verlag.
• BANG, Willi, A.V. Gabain ve G. R. Rachmati, (1934), Türkische Turfan-Texte VI, Das Buddhistische Sūtra Säkiz Yükmäk, Berlin: Verlag der Akademie der Wissenschaften.
• ÇAĞATAY, Ş. Saadet (1963), Türk Lehçeleri Örnekleri I, Ankara: Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Yayınları.
• DANKOFF, Robert ve James KELLY (1982, 1984, 1985), Mahmûd al –Kãšgarī: Compendium of the Turkic Dialects (Diwān Lugât at-Turk) I- III, Washington: Harvard University Printing Office.
• ERDAL, Marcel (1991), Old Turkic Word Formation A Functional Approach to the Lexicon Vol. II, Wiesbaden: Otto Harrassowitz.
• KUDARA, Kögi ve Peter ZIEME (1983), “Uigurische Âgama--Fragmente (1)”, Altorientalische Forschungen, 10: 269-318.
• ODA, Juten (1983), “New Fragments of the Buddhist Uighur Text Säkiz yükmäk yaruq” Altorientalische Forschungen,10: 125-142.
• RÖHRBORN, Klaus (1971), Berliner Turfantexte II, Ein uigurische Totenmese. Text, Ubersetzung, Kommentar, Berlin: Akademie-Verlag.
• DLT: ATALAY, Besim (1998) Divanü Lûgat-it-Türk Tercümesi I- III, IV Dizin, Ankara: TDK Yayınları.
• EDPCT: CLAUSON, Sir Gerard (1972), An Etymological Dictionary of PreThirteenth Century Turkish, Oxford: Clarendon Press